Boek: "The Fountainhead" van Ayn Rand

[Christine]

Weet iemand waarom "the Fountainhead" van Ayn Rand nooit in het nederlands is vertaald? is voor ondernemers wel een grappig boek.

 

_{[Edit: even de titel verduidelijkt]}

[ExTax!]

Heb het boek ook gelezen, inderdaad erg boeiend en lezenswaardig... voor ondernemers en niet-ondernemers. Is het trouwens een idee om dit een vast element in HL te maken, boeken en boekrecensies bedoel ik? Zo kan je overzicht kijgen welke boeken ondernemers op HL lezen.

[Edo van Santen]

ik denk dat de doelgroep van Ayn Rand toch wel in het engels leest, dus de hoge vertaalkosten zouden niet meer opbrengst genereren...

[Christine]

ik denk dat de doelgroep van Ayn Rand toch wel in het engels leest, dus de hoge vertaalkosten zouden niet meer opbrengst genereren...

 

In de VS heeft zowat iedere student het gelezen. De doelgroep is dus breder dan jij denkt, want de gemiddelde student tegenwoordig leest niet zomaar een boek in het engels, anders dan een studieboek.

 

Volgens mij is Ayn Rand hier helemaal niet zo bekend, ik kwam haar tegen in een ander boek, "Gas, Sewer, Electric". Toen ben ik een aantal boeken van haar gaan lezen, en bleek dat zowat al mijn amerikaanse vrienden en kennisen het gelezen hebben.

 

Ik ben geen aanhanger van de "Ayn Rand foundation", dat lijkt me nogal een foute club, maar The Fountainhead is een inspirerend boek. "Atlas shrugged" is wat erg simplistisch en kort door de bocht.

 

Toen ik de fountainhead voor het eerst had gelezen viel me onmiddellijk alles op aan de architectuur in de VS, zoals het in het boek wordt beschreven. Heel grappig, ik zie amerikaanse gebouwen nooit meer met dezelfde ogen als voor het lezen.

 

 

[nonex.nl]

Gelukkig lees ik nog regelmatig boeken in het engels dus ikga lekker op zoek naar the fountainhead.... mooi weer wat te lezen in de trein naar Londen.

[Christine]

Gelukkig lees ik nog regelmatig boeken in het engels dus ikga lekker op zoek naar the fountainhead.... mooi weer wat te lezen in de trein naar Londen.

 

dik boek, kan je lang in de trein zitten :-)

 

 

 

[Christine]

Is het trouwens een idee om dit een vast element in HL te maken, boeken en boekrecensies bedoel ik?

 

Ja! goed idee. Wil jij dat modereren? Ook voor artikelen? In de NRC stond een goed stuk, de Thomas More lezing van Jonathan Israel, over dat vrijheid van meningsuiting boven vrijheid van godsdienst gaat. Sprak me erg aan. En het heeft te maken met ondernemen. Eigenlijk zegt Israel hetzelfde als Rand.

 

 

[R.I.P. - Fred Wiersma]

Is het trouwens een idee om dit een vast element in HL te maken, boeken en boekrecensies bedoel ik?

 

Ja! goed idee. Wil jij dat modereren? Ook voor artikelen? In de NRC stond een goed stuk, de Thomas More lezing van Jonathan Israel, over dat vrijheid van meningsuiting boven vrijheid van godsdienst gaat. Sprak me erg aan. En het heeft te maken met ondernemen. Eigenlijk zegt Israel hetzelfde als Rand.

 

 

 

 

En hier https://www.higherlevel.nl/forum/index.php?board=45;action=display;threadid=6813;start=0#msg56681 is ook al een lijstje boeken. Goed idee om relevante boekrecensies in een apart topic te zetten!

[Tjeerd N]

Dit boek is wél vertaald. het heet "De eeuwige Bron". Een zeer sterk boek, ik heb het onlangs gelezen, en het is m.i. zeer goed vertaald. Een tijdloos (goed) boek. Vooral lezen. Ook als je (al komt dat onder ondernemers iets minder vaak voor) een anti-kapitalist bent. Meer nog dan over het communisme ("collectivisme" geheten in het boek) gaat het boek over de psyche achter het (niet of laten) handelen van mensen. En daarnaast is het ook nog eens spannend. Er zitten plotselinge wendingen in, en ook de vertelvorm is soms heel uitgebreid, dan weer snel. Alleen wat belangrijk is, wordt geschreven. Ruim 700 pagina's leesplezier. Op Google is over het boek en de film (1949) genoeg te vinden, ook in het Nederlands. TN

 

[Christine]

Dit boek is wél vertaald. het heet "De eeuwige Bron".

 

Dat is mooi, dat wist ik niet. Ik vraag me af waarom het heet "de eeuwige bron", maar ik denk dat fountainhead moeilijk te vertalen is, het is zowel een bron als een inspiratiebron. Het boek gaat inderdaad meer over persoonlijke motieven in mensen (c.q. het gebrek daaraan) dan over politiek, hoewel het een erg met het ander te maken heeft.

 

Als je hier in de VS door een straat loopt, dan zie je bij bijna ieder gebouw, of het nu een huis, kantoor of overheidsgebouw is, de architectuur waar Howard Roark zich zo aan ergert. Bijna ieder huis heeft wel een griekse zuil of een overbodig ornament of een "gargoyle" of zoiets. Zelfs in deze tijd zijn architecten niet in staat anders te bouwen dan door anderen te kopieren.

 

 

[Tjeerd N]

Je laatste alinea triggert mij...

 

Ik wil – ik kan het nauwelijks kort houden – de analogie die Ayn Rand in “The Foutainhead” maakt tussen karakters en architectuur van wat commentaar voorzien. Wat heeft namelijk een ondernemer aan dit boek?

 

Natuurlijk is het voor Rand nodig om haar ideeën over het objectivisme duidelijk te maken dat er een zwart-wit versie van én architectuur én de karakters wordt getoond. Echter, het is allemaal iets gemêleerder. De architectuur (dé schepper bij uitstek) is schijnbaar het onderwerp, maar het gaat echt om de karakters. Zowel voor de architectuur zijn die tegenstellingen minder en logisch, als voor de karakters. Ik zal het uitleggen.

 

Eerst een verhaal, om in te gaan op je laatste alinea, dan de moraal, dan een aanbeveling, dan een verzoek aan de geïnteresseerde lezer.

 

De verhaal-delen zijn door de niet-Rand-lezer over te slaan... gelukkig (?).

 

Het verhaal over architectuur…:

In het Amerika van eind 19e (Industriële revolutie) en nog meer aan het begin van de 20e eeuw (opkomst dienstensector, grote verzekeringsgebouwen, e.d.) waren veel nieuwe gebouwen nodig. En als je begint met een groot, leeg land met “slechts wat tenten” dat “helemaal van jou is”, dan wil je dat snel vullen, bouwen, liefst zo groot mogelijk. En aan al je buren laten zien dat jij rijk bent. Niets is te gek. Of het nu om je privéhuis gaat, of jouw hoofdkantoor. Dat betekent dat de gebouwen (met had immers nog niets wat men nu noemt ‘moderns’), groot of klein, flink tot een visitekaartje gingen ‘opleuken’. De wereld (zeker Amerika) ging zo snel, men kon zich veel veroorloven. Er ontstonden de neo-stijlen: waarbij men rijkelijk de beste delen (ook: de versierselen) kopieerde tot een nieuw ensemble. Inderdaad: dat vonden de opdrachtgevers toen mooi. Neo-classisicme, Neo-renaissance, Neo-barok, Neo-gothiek waren zo uitgevonden. Het lijkt op de welvaart van toen, maar op grotere gebouwen. In Nederland was het toen niet anders, wel iets minder misschien (bv: Amsterdam CS is Neo-renaissancistisch) Bedenk daarbij dat wij Nederlanders al wat vlak zijn (niet boven het maaiveld uit willen steken). Logisch dat als je als Nederland door het Gaslamp district in San Diego loopt, of in welke andere stad van VS dan ook, dat je die opsmuk overdreven vindt. Maar dan. Amerika onderscheid zich nog niet genoeg van Europa, en wil – ook als reactie op die neo-stijlen, nu echt iets nieuws: De Moderne architectuur. In staat om grote gebouwen echt als een eenheid in elkaar te zetten, daar waar de ‘oude’ architectuur alleen gebruikt werd om de grote vlakken die in Amerika ontstonden bij de grote gebouwen, te voorzien van een zich eindeloos herhalend ornament. Howard Roark is als architect een kopie van Frank Lloyd Wright, met zijn horizontale lijnen. Maar: zonder commentaar op het ene, zou die moderne architectuur misschien nooit bedacht zijn. Er moet eerst het een zijn, dan pas is het ander (volgende) logisch. Sterker: de moderne architectuur (denk ook aan Rietveld, Corbusier) bleek lang niet altijd praktisch. Leuk om te zien dat in dejongste Vinexwijken, nu weer retrostijlen gebouwd worden, en opbedrijfsterreinen nu al vele Post-moderne gebouwen worden neergezet. Tempaantjes, bolle daken, jaren 20-voordeuren… Blijkbaar vinden we oud en vertrouwd is toch ook belangrijk. Het geeft ons houvast.

…is ook het verhaal van het karakter:Howard Roark ‘komt nergens binnen’ krijgt in beginsel nooit gelijk. Alleen op inhoud. Pas door wat ‘kunst en vliegwerk’ zo wil het verhaal ziet een jury in op inhoud, dat hij gelijk heeft. Maar gelijk hebben, is niet gelijk krijgen. De tegenhanger van Howard Roark, Peter Keating is als architect geen schepper, maar een kopieerder. Dat gaat in het begin goed – hij wordt de beste – later niet meer. Alle smerige trucen heeft hij nodig. Ook die kopieert hij van anderen. Hij trouwt zelfs met de vrouw die anderen begeren. Hij wordt dus ook diep ongelukkig en zwaard depressief. Vergelijk dit met al die adviseurs die het kunstje steeds maar weer opnieuw doen, elkaar met (management / hype / IT) termen napraten, en dan zien (als ze dat al willen inzien) dat hun project een keer mislukt omdat de omgeving zo anders was…Innovatief denken, echt luisteren naar de klant, kunnen ze (niet meer). Te conventioneel (geworden). Denk je alleen innovatief, scheppend, dan gaat het ook mis. Het perfect videosysteem (heette het VHS?), de beeldplaat, beide van Philips, zijn het niet geworden. De omgeving was er nog niet aan toe, de reclame bereidde de mensen niet voor. Kortom: een beetje ‘Peter Keating’ moeten we ook zijn. Ook leuk: Gail Wynand, de krantenmagnaat, is de man die scheppend en innovatief wil zijn. Zo ziet hij allerlei verbeteringen in productieprocessen. Echter, hij kan alleen met geweld en geld voor elkaar krijgen dat anderen het niet goed doen. Praten (vgl: het adviseren van de adviseur) kan hij niet, dus hij moord, koopt bedrijven op, en krijgt zo gelijk. Denkt hij. Uiteindelijk had ook hij wat meer een ‘Peter Keating’ moeten zijn. Al zijn mensen doen wat Gail wil, zijn bedrijf is Gail. Maar daarmee is élke innovatieve kracht verdwenen; niemand durft tegen het management in te gaan. Gail ziet dan – één pluspunt van hem – in, als het geweten van het boek, en geeft toe dat hij Howard Roark had willen zijn. Uiteindelijk krijgt Howard Roark voor elkaar (iets nieuws scheppen, én gelukkig zijn), wat Gail voor elkaar heeft proberen te krijgen met geweld, en Peter met slijmen en na-apen. Het enige dat echt geluk brengt (volgens de schrijver) is het scheppen vanuit je zelf. Gail laat anderen scheppen; dat kan niet goed gaan: de anderen zijn niet gelukkig; het is niet hún krant die zij scheppen. En Gail is niet gelukkig omdat hij het niet creeert met zijn geest, maar met zijn geld.

 

De moraal van dit verhaal voor karakters/bedrijven:

1. Alleen vernieuwend denken is niet je van het, alleen procesmatig denken (‘Peter keating’) is niet je van het.

2. In één persoon moeten beide (zo niet meer) eigenschappen inzitten. Voor een persoon: wees een kameleon óf ongelukkig. Voor een bedrijf: wees een kameleon of ga failliet.

3. N.a.v. Gail Wynand: zie op tijd in hoe je (basis) karakter is. Iemand schreef dat je dit boek ergens tussen je 15e en 20e moest lezen. Gail zit continue aan zelfmoord te denken. Peter niet, ook al zou het ‘een oplossing’ zijn voor zijn ongeluk; hij zou het alleen doen als anderen het ook deden…

4: Een bedrijf (is immers winstgevendheid op geschapen diensten of producten) moet beide soorten afdelingen, werknemers hebben. Denk aan de prototype IT-er die niet zou kunnen communiceren. Maar is het echt freaky bezig, dan creeert hij 't waanzinnigste tooltje. Maar laat de communicatiefreak de PR doen...! Alleen samen werkt!

 

De aanbeveling:

Ga vooral dit boek lezen, of het nu Engels is of Nederlands.

 

Het verzoek aan de geïnteresseerde lezer:

Kent iemand meer moralen? Wat vindt de ondernemer van deze moralen? Wat is de achtergrond van de dubbele houding van Dominique (ze houdt van hem, maar kan niet van hem houden. Waarom niet / pas in de laatste alinea?); wat voor persoon/bedrijf/karakter beschrijft zij?

 

Meer info:

* Over het boek: http://en.wikipedia.org/wiki/The_Fountainhead

* Over Ayn Rand en het objectivisme: http://www.ayn-rand.com/ayn-rand-objectivism.asp

* Wat is objectivisme: http://www.objectivistcenter.org/cth-32-408-FAQ_is_Objectivism.aspx en http://en.wikipedia.org/wiki/ObjectivisM

* Over de Film; http://www.libertarian.nl/vrijbrief/archives/001532.php

 

Tjeerd Nijeholt

[Christine]

De architectuur (dé schepper bij uitstek) is schijnbaar het onderwerp, maar het gaat echt om de karakters.

 

Natuurlijk. Het gaat Rand er om dat een individu zich zelf moet ontplooien en een eigen weg moet volgen en zich niet moet conformeren aan de grootste gemene deler. Dat wordt dan opgehangen aan de toevallige expertise van de hoofdpersoon, een archtect, gemodelleerd naar Frank Lloyd Wright.

Niettemin is alles wat in het boek staat over architectuur waar. Het is echt zo dat je in Californie over straat loopt en de huizen hebben griekse zuiltjes, of zijn neo-victoriaans, of pseudo-gothisch. Geen enkele architect bedenkt zelf iets, ze conformeren zich allemaal aan oude stromingen die ze op school hebben geleerd.

 

Het is een belachelijk gezicht om een porsche op een oprijlaan te zien staan voor een houten huis met griekse zuiltjes naast de voordeur.

 

 

[Ewout Wolff]

Prachtig boek, dit. Grappig dat je de filosofie van Ayn Rand "objectivisme" noemt. Zij zelf noemt het "egotism", niet te verwarren met egoisme. Egotism zou zijn : ga alleen voor waar je zelf in gelooft, ga alleen voor jezelf, excelleer, desnoods ten koste van anderen.

 

Keating is inderdaad een slappe kracht, maar hij weet wel "what sells". Roark deed mij tijdens het lezen denken aan een held, maar wel een die dingen nastreeft die geen opdrachtgever wil. Deed mij (sorry Nico) denken aan een bepaald type uitvinder : volstrekt in zichzelf opgegaan, helemaal overtuigd van zijn gelijk.

 

Het verhaal over de Nederlandse architectuur zie ik anders. Als je goed kijkt naar Nederlandse architectuur tot aan de jaren 70 zie je nog erg veel grapjes, torentjes, etc.

De Amsterdamse School uit de tijd van de Fountainhead vind ik nog steeds geweldig creatief binnen de beperkingen die toen gesteld werden. Kijk voor de lol eens naar (de binnenkant van) het stadhuis van Hilversum, neergezet door een student van Berlage en je twijfelt of dit wel zo vlak is.

 

Over Frank Lloyd Wright - bejubeld architect, maar meer en meer komt men er achter dat hij meer een artiest was, dan een goede arcitect - zijn gebouwen vallen uit elkaar, tenzij men veel geld steekt in het onderhoud.

[Christine]

Objectivisme is een term die Rand zelf gebruikt, en die met name door haar fans hevig wordt ge/misbruikt. Egotism is wat anders. Dat is niet een filosofie maar een levenshouding, een soort libertijnse levenshouding.

'Egotism' is goeddeels synoniem met het Nederlandse "egoisme". Ik weet niet waarom Amerikanen er een t tussen zetten.

 

[Tjeerd N]

Even een reactie op Webwolf's "Het verhaal over de Nederlandse architectuur zie ik anders". Ik was inderdaad bezig met een selectief verhaal. Maar netzoals een analyse van een verhaal, of een processcan van een bedrijf; het blijft subjectief. Ook leuk. Op een congres over IT-architectuur vertelde een spreker dat een IT-architectuur ook maar een keuze is; geen enkele is (alleen) de goede. Je hebt mooie en lelijke, aanpasbare en niet/slecht aanpasbare, flexibele en starre, dure en goedkope. Er is er pas één fout als de architect iets maakt wat niet past bij de opdracht... En die is ook subjectief, of het bedrijf nu zichzelf heeft beschreven, of dat die architect de processen heeft bekeken... Leuk hè?

 

Je schrijft ook "...de Amsterdamse School uit de tijd van de Fountainhead vind ik nog steeds geweldig creatief binnen de beperkingen die toen gesteld werden." Amsterdams School was zéker origineel t.o.v. de neo-stijlen, maar is m.i. niet te vergelijken met Frank Lloyd Wright. Zonder er een architectuur-site van te willen maken even kort dit: Berlage en tijdgenoten als bv Crouwel (postkantoor Utrecht) en van der Meij (Scheepvaarthuis A'dam) bouwen expressionistisch, in Nederland A'damse School geheten. Het echt moderne bouwen van F.L.Wright ("Howard Roark") lijkt meer op Rietveld (Het Rietveld Schröderhuis te Utrecht), Le Corbusier of Mies van der Rohe. Het moderne bouwen 'met alleen maar ruimtes, lijnen, ontsproten uit wat de architect logica van het gebouw en zijn functie zal noemen' is volgens mij maar weinig en zelden zonder meer toegepast in Nederland; wel was de invloed zodanig, dat we eindelijk afstand konden doen van de inmiddels betekenisloze 'franse en italiaanse symboliek. Art Deco, een keertje alleen maar een horizontale lijn of een asymetrische gevel was eindelijk toegestaan. Daarmee hebben we veel vervrissende oplossingen gekregen, en zijn er minder stammenstrijd.

 

En inderdaad; in de VS, zeker als je het eenmaal gemaakt hebt met je porsche, dan moet je laten zien dat je weet wat de smaak is van je buren... dus ook maar een zwenbad en zo'n zuil...

 

Over Frank Lloyd Wright en het dure onderhoud: geld ook voor de Rietveldhuizen die aan de Oost-(=andere) kant van de snelweg staan bij het Rietveld Schröderhuis: men vergat dat 1500 jaar gotische (schuine!) daken bouwen eigenlijk toch wel goed waren...: platte daken lekken eerder, zeker als je de goten en dakranden wil wegwerken omwille van een 'scheppende' (!?!?!) vinding als een plat dak, alleen maar voor de esthetiek...

 

En heeft iemand nog een antwoord op mijn vragen in mijn eerdere mail, onderaan... Thanks.

 

PS: Ik ga nu stoppen met mijn architectuur opmerkingen, voordat een echte architect doorheeft dat het slechts mijn hobby is...

[nonex.nl]

Het moderne bouwen 'met alleen maar ruimtes, lijnen, ontsproten uit wat de architect logica van het gebouw en zijn functie zal noemen' is volgens mij maar weinig en zelden zonder meer toegepast in Nederland; wel was de invloed zodanig, dat we eindelijk afstand konden doen van de inmiddels betekenisloze 'franse en italiaanse symboliek.

 

Als je in de geschiedenis duikt zie je dat Rietveld en de Stijl (Van Doesburg, Mondriaan) al bezig waren met hun ruimte-tijd theorien voordat Walter Gropius en Johannes Itten in Duitsland het 'Bauhaus' (opleidingsinstituut) echt van de grondkregen. Nederland heeft in die periode echt voorop gelopen in de architectuur, en is een belangrijke inspiratiebron geweest voor de grote modernisten. In Nederland kennen we een paar prachtige staatljes moderne architectuur: Las Palmas in Rotterdam (het eerste betonnen gebouw in Nederland), Sanatorium Zonnestraal van Duiker, De Kiefhoek (woonwijk,ook van Duiker), en de Van Nellefabriek (Brinkman en van der Vlugt). En, waar we in het buitenland om zijn geroemd (toe het gebouwd werd): de Bijlmer. Erzijnweinigsteden die zo consequent de functiescheiding uit de functionalistische theorieen hebbentoegepast als Amsterdammet deBijlmer. Het falen van de Bijlmer is niet alleen te wijten aan de architectuur : de eerste vijf jaar heeft het prima gefunctioneerd. De crux zit in het samenvallen van de immigratie, de slechte opvang van de gastarbeiders en de anonieme structuur waar ze in geplaats werden: de Bijlmerflats.

 

Nog zo'n voorbeeld is Brasilia, van Le Corbusier. Prachtig concept, leuk voor foto's, maar het schijnt niet zo lekker te functioneren.

 

Hieronder: de eerste schets van Maison Citrohan (ja, dat verwijst naar de Citroën-auto) het eerste huis wat gestandaardiseerd en 'fabrieksmatig'(in het werk) kon worden gebouwd.