Duurzaamheidsverslagen, the essence of presence

[johansaalbers]

Dit korte artikel geeft onder meer inzicht in de mate waarop er binnen AEX-bedrijven vorm gegeven wordt aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hoofdvraag is dan ook, in hoeverre leeft MVO binnen de AEX?

 

Hoeveel wetenschappelijke artikelen beginnen er eigenlijk met het woord globalisering in de eerste zin? Met in haar slipstream de benadrukte gekleurde gevolgen van de technologische ontwikkelingen en de daarmee gepaard gaande groeiende mobiliteit van de mensen, de apparaten en de aanverwante kennis?

 

Er zijn wetenschappelijke artikelen die vol melancholie terugblikken op de nu haast kinderachtig ogende eerste internationalisatie stapjes van bijvoorbeeld het Nederlandse bedrijfsleven en haar in gradaties gevangen revolutie. Eerst maar eens in België of Duitsland proberen, was het motto 50 jaar geleden. 50 jaar later vraagt de business manager zich af waar hij welk deel van zijn keten het meest winstgevend neer kan zetten, oftewel gaan we maken of inkopen? Ok, dat is zijn verantwoordelijkheid. Maar wat zijn de gevolgen en wie is er nu eigenlijk verantwoordelijk voor het geheel? Het geheel? Het geheel waar winstoptimalisatie centraal staat, wordt door de kritische blik van de consument en met haar de media nauwlettend op de voet gevolgd. De drang naar winstoptimalisatie is versnipperd ondergebracht binnen elke onderneming, die op haar beurt onderdeel is van het geheel.

 

Laten we in deze het geheel tastbaar maken en omschrijven aan de hand van onze leefplek, de aarde. Dik 100 jaar na de industriële revolutie is er een groeiende zorg met betrekking tot het milieu. Parallel aan de groeiende media-aandacht schuwen milieubeschermingsorganisaties en ontwikkelingsorganisaties harde acties ten opzichte van multinationals niet wanneer het gaat om het aan de kaak stellen van maatschappelijk onverantwoord ondernemen. Vaak wordt er bij deze acties gepoogd het productieproces stil te zetten, wat niet past in de winstoptimalisatie filosofie. Ook de overheid stimuleert duurzaam ondernemen; het gaat hier om het welzijn van haar burgers. Blauwe plekken worden aangedrukt door middel van het uitvergroten van fouten in het productieproces, die menigmaal samenhangen met het inkopen van discutabele producten of diensten. Voor een dubbeltje op de eerste rij bij Trafigura (gifschandaal met de Probo Koala door foute leverancier), de giftige verf op de barbiepoppen van Mattel (gebrek aan transparantie in de keten) of “dicht bij huis” het verwoesten van het leefgebied van de Oerang Utang door Unilever (bij gebrek aan alternatieven voor palmolie). Reputatieschade, en dat terwijl voorgenoemde bedrijven een uitstekend track-record hebben opgebouwd in hun field of expertise.

 

Wat te doen? Hebben we het over duurzaam ondernemen dan kunnen we concluderen dat de afgelopen decennia voor het bedrijfsleven nog voornamelijk in het teken van green washing stond (hoe kom ik zo groen en duurzaam mogelijk over op de consument), wanneer er überhaupt over nagedacht werd. Het staat immers niet op de agenda van winstoptimalisatie, althans daar ging men van uit. Langzamerhand zien we toch een verschuiving naar milieubewustzijn plaatsvinden in het Nederlandse bedrijfsleven en zijn er ondernemingen die zich groen proberen te onderscheiden ten opzichte van de concurrentie. Men kan in deze discussiëren over het belang van het investeren in duurzaamheid, komt het voort uit idealisme, zijn er geen alternatieven of draait het voornamelijk om beeldvorming? Feit blijft dat duurzaam ondernemen en daarmee inkopen bij kan dragen aan de levensvatbaarheid van deze planeet en aan het imago en de continuïteit van een onderneming. Logische vervolgvraag in deze, in hoeverre houden bedrijven zich bezig met duurzaam ondernemen?

 

Voor het beantwoorden van deze vraag ben ik gaan kijken naar de publiekelijk gepubliceerde documentatie wanneer het gaat om duurzaam ondernemen binnen beursgenoteerde (AEX) bedrijven. Met de beeldvorming in acht nemend, trek ik de conclusie dat, mocht er duurzaam geproduceerd worden (in de meest brede zin van het woord), dan wordt er over gedocumenteerd. Immers alles voor de beeldvorming. Deze documentatie resulteerde voor 20 van de 25 geïnventariseerde ondernemingen in een Sustainability Report. De 5 niet publicerende ondernemingen bevinden zich in de uitzendbranche (2), de vastgoedsector (2) en de adviessector (1). Veel voorkomende onderwerpen in de voorhanden zijnde duurzaamheidsrapporten zijn klimaatverandering, mensenrechten, gemeenschapsbetrokkenheid, arbeidsomstandigheden, gezondheid en veiligheid.

 

Tevens is er een duidelijke link tussen type business en type duurzaamheid, zo benadrukt TomTom bijvoorbeeld verantwoord rijgedrag, wegveiligheid en diefstalpreventie. Conclusie? Op basis van de aanwezigheid van Sustainability Reports kan ik zeggen dat duurzaam ondernemen binnen de AEX op de agenda staat. Transparant is het daarentegen van verre, aangezien het de Sustainability Reports en daarmee het duurzaam ondernemen ontbreekt aan consistente meetcriteria. Ok, er zijn een aantal keurmerken en een aantal awards aan verbonden, men is onderweg. Feit blijft dat er voor de outsider een nauwelijks zichtbare lijn loopt tussen green washing en daadwerkelijk groen produceren. Dit is het probleem en hier ligt in de bedrijfsomgeving ook de crux. Beleidsmakers worstelen met groene strategieën. Waar begin je en hoe maak je de vertaalslag van geformuleerd groen beleid naar de praktijk?

 

Ik ga het proberen. Zoals vaak begint maatschappelijk verantwoord ondernemen bij bewustzijn en wanneer dit bewustzijn hoog in een onderneming wordt gedragen (strategie, commitment en budget) heeft het kans van slagen. Het is een proces, waarin kleine stappen kunnen leiden naar een bevredigend eindresultaat. Begin met het koppelen van een aantal voor de onderneming belangrijke geachte thema’s aan een onderdeel van je organisatie (business-case). Werk samen (management, inkoop, verkoop, marketing), voorkom hiermee het functionele denken. Analyseer de keten, schakel experts in en realiseer je dat het een immens karwei is, maar daarentegen zeer de moeite waard aangezien het in de toekomst van eenieder verwacht wordt.

 

Johan Aalbers

 

[XYZdotCLUB]

Zoals vaak begint maatschappelijk verantwoord ondernemen bij bewustzijn en wanneer dit bewustzijn hoog in een onderneming wordt gedragen (strategie, commitment en budget) heeft het kans van slagen.

 

Mag ik het zo stellen:

 

Zo gauw dit bewustzijn door de maatschappij, politiek en concurrenten echt hoog gedragen wordt, hebben ondernemingen die niet maatschappelijk verantwoord ondernemen geen kans van slagen meer.

 

 

[Norbert Bakker]

Paperclip slaat de spijker IMHO op z'n kop:

 

Het tegenovergestelde van MVO is maatschappelijk onverantwoord ondernemen

(met dank aan Nils voor dit citaat) .

 

Het wachten is m.i. op een dusdanige omslag dat MVO niet meer als iets speciaals of bijzonders wordt gezien maar als de norm. Wie zich daar niet aan houdt is maatschappelijk onveranwoord bezig en zal daar verantwoording voor moeten afleggen.

 

[Frans Sijtsma]

Paperclip slaat de spijker IMHO op z'n kop:

 

Het tegenovergestelde van MVO is maatschappelijk onverantwoord ondernemen

(met dank aan Nils voor dit citaat) .

 

Het wachten is m.i. op een dusdanige omslag dat MVO niet meer als iets speciaals of bijzonders wordt gezien maar als de norm. Wie zich daar niet aan houdt is maatschappelijk onveranwoord bezig en zal daar verantwoording voor moeten afleggen.

 

 

Uiteindelijk zal dat omslagpunt wel bereikt worden. De vraag is alleen wie in de weg daar naartoe de route gaat uitzetten. Is dat de consument, het bedrijfsleven of de overheid.

 

Omschakelen op MVO vraagt investeringen in tijd, geld en producten vanuit het bedrijfsleven. Het gevolg is dat de prijs voor een vergelijkbaar 'groen' product hoger zal zijn als het 'niet groene' product.

 

iets wat je bijvoorbeeld ziet in de vleessector. Biologisch kipfiletje is toch een stuk duurder dan de plofkipfilet.

Bij de consumenten is het biologische kipfiletje toch nog steeds een nichemarkt tov de gewone vleesmarkt

 

Zolang de consument niet bereid is de kosten te dragen voor een dergelijke omslag zal het toch moeten komen van ofwel het bedrijfsleven dat bewust minder marge neemt vanuit een idealistisch standpunt, of vanuit de overheid die bijvoorbeeld een hoger BTW percentage gaat rekenen over niet MVO producten en een lager percentage over groene producten

Vergelijk dit met de differentiatie in bijtelling bij auto's.

 

Iedereen is van mening dat een MVO-onderneming een toegevoegde waarde biedt, maar op individueel niveau wordt toch over het algemeen de keuze puur op financiële gronden gemaakt en helaas niet op basis van idealistische motieven.

 

Ik ben dus bang dat de overheid de enige partij is die hierin het voortouw kan gaan nemen.

 

Tweede punt is de controle. Zoals columnist zelf al aangeeft is het lastig te controleren of een onderneming inderdaad MVO-proof is of dat er sprake is van windowdressing.

Gegeven de vaagheid van MVO op dit moment (wanneer ben je maatschappelijk verantwoord bezig en wanneer niet) en het gebrek aan duidelijke normen is controle onmogelijk en dus is heldere informatie en communicatie richting je klanten ook onmogelijk. Dit komt de acceptatie en het enthousiasme van de consument niet ten goede.

 

In mijn eigen situatie vraagt de overheid steeds meer informatie mbt dit onderwerp. Een goede zaak naar mijn mening.

Ik kan daar een heel verhaal over schrijven met concrete voorbeelden over onze EURO5 vrachtwagens, EMAS certificering van leveranciers, jaarlijkse energiebalansen etc.

De concurrenten kunnen gewoon een verhaal ophangen over besparingen, aandacht van de directie voor MVO, etc. etc. waarvan ik weet dat zeker 50% creatief schrijfwerk is, echter aangezien normen ontbreken worden beide beschrijvingen gelijk gewaardeerd.

Tot op heden is vanuit commercieel oogpunt MVO dus geen dwingende eis. Creatief schrijven is tot nu toe voldoende gebleken.

 

Frans

 

ben trouwens benieuwd naar de visie van TS over wie het voortouw moet nemen en op welke wijze

[Manuel Nugteren]

 

Wellicht moeten we serieus overwegen om de beurs op te heffen als orgaan. Immers irrationele emoties en subjectieve interpretaties van belanghebbenden op de beurs hebben nog nooit iets moois gemaakt voor de samenleving.

Als we van geld geld proberen te maken en dat ook nog eens gaan koppelen aan het voort bestaan vd economie zijn we toch echt los geslagen. Als we eerst die stap gaan nemen door de beurs af te schaffen dan hebben we meer kans om over hogere idealen te praten, omdat waarde waarde blijft.

Zolang er geen straight financieel systeem is gaan we elke keer onderuit, inclusief met onze hoge idealen.

 

Manuel Nugteren

[Frans Sijtsma]

Kan een van de mod's de columnist ff een mailtje sturen (pm-en gaat niet want zijn profiel is niet compleet) want ik vind het onderwerp te interessant om door te laten bloeden vanwege het uitblijven van input van TS

 

Frans

[Ewout Wolff]

Will do.

 

ewout

 

(P.S. : rechts onderaan elke post staat in het zwart "meldt dit bericht aan de administrator" - daarmee kan je ons mods attenderen op meer dan alleen een spammert of verkeerde content. Gebruiken dus!)

[Ewout Wolff]

Hmmm...dat wordt lastig zo. Ik hoop dat hij binnen een paar dagen langs komt - anders voelt het niet goed, zo.

[johansaalbers]

Misschien een naieve vraag maar ben ik de TS in deze?

 

Hoe dan ook, maatschappelijk verantwoord ondernemen zal worden geinitieerd door de overheid en door de bewuste ondernemer. Aangezien de overheid een spend van 40 miljard per jaar heeft, zal een deel van het bedrijfsleven niet onder MVO uit komen. Juist in een economische recessie verandert de markt in een buyers-markt. Organisaties die nu duurzaamheid opnemen in hen beleid, bijvoorbeeld in de vorm van een code of conduct voor hen leveranciers, zullen voldoen aan de eisen van de toekomst.

 

Maatschappelijk verantwoord inkopen wint aan terrein in Nederland, aangewakkerd door de door de overheid geformuleerde doelstellingen. De rijksoverheid neemt in deze het voortouw, in 2010 moet 100% maatschappelijk verantwoord ingekocht worden. Aan minister van Milieu en Ruimte Jacqueline Cramer zal het niet liggen, wie volgens haar in 2010 nog een overheidsopdracht wil krijgen, moet kunnen aantonen dat de aangeleverde diensten en producten maatschappelijk verantwoord van karakter zijn.

 

Duurzaamheidscriteria zijn volop in ontwikkeling, het is een kwestie van tijd. Wie wil vooroplopen?

[XYZdotCLUB]

Dank aan ToppicStarter!

 

De discussie is achter de schermen al verder gegaan, en we willen je natuurlijk de tijd geven wellicht nog op een aantal punten terug te komen / in te gaan.

 

moet kunnen aantonen dat de aangeleverde diensten en producten maatschappelijk verantwoord van karakter zijn

 

Op welke wijze wordt hier door de overheid getoetst, en hoe ver willen ze, dieper, gaan in deze (aankoop-productie)keten? De aanbiedende partij is in veel gevallen ook afhankelijk van leveranciers, onderaannemers, etc.

[Frans Sijtsma]

Ja, je bent TS (TopicStarter)

 

Dat de overheid hier het voortouw in moet/gaat nemen ben ik het mee eens. Vooral in deze tijden zijn "idealen" bij commerciele inkopende partijen wat verder te zoeken dan pak 'm beet 2 jaar geleden. MVO is in dat opzicht een criterium dat minder belangrijk is dan prijs.

 

Hoewel op politiek niveau de overheid nog wel eens tegenstrijdige beslissingen wil nemen, merk ik op lagere nivo's dat er wel degelijk aandacht is voor MVO. Echter dat staat nog op zodanige wijze in de kinderschoenen dat iedereen daar met een creatieve schrijver een mooi verhaal van kan maken en meedoen in het verkooptraject.

 

Het enige juiste criterium dat er moet komen is naar mijn mening eenzelfde systeem dat wordt gebruikt om de financiele kant van de inschrijver te toetsen. Hierbij worden Solvabiliteit, minimumomzet en diverse ratio's gehanteerd met minimumeisen.

 

Een soort van MVO-balans moet verplichte bijlage worden in je financiële deel, in combinatie met een MVO-verlies en winst-rekening. Welke investeringen zijn er gedaan in MVO en wat heeft het netto opgeleverd.

 

Die gegevens moeten net als een jaarrekening goedgekeurd worden door een externe partij.

 

Als je de posten op die balans kwantificeerdbaar gemaakt worden dan zijn ze onderling vergelijkbaar, en dus kun je dat opnemen in je inkooptraject.

 

Vervolgens de waardering eraan hangen die eraan hoort te hangen en je hebt denk ik een goed middel in handen.

 

Laat de overheid dat dan svp in één keer doen, en in één keer goed. Nu blinkt de overheid uit in halfbakken vraagstellinge, die per branche verschillen. Iedereen probeert het wiel uit te vinden zonder verdere structuur. En dat is jammer

 

[johansaalbers]

Om even terug te komen op de structuur die de overheid hanteert. Met behulp van Senternovem (google) neemt de overheid duurzaamheidscriteria op per productgroep. De deadline van 2010 wordt in deze niet gehaald, maar voor de helft van de productgroepen zijn de duurzaamheidscriteria al geformuleerd. In hoeverre kunnen deze dienen als structuur???

 

 

[Frans Sijtsma]

Ik neem aan dat je deze link(s) bedoelt?:

 

SenterNovem criteria duurzaam inkopen

Marktplaats Duurzaam Inkopen

Overzicht bedrijven die duurzaam leveren

 

Bedankt voor de toelichting. Wel frappant dat wij als een van de grootste leveranciers op het gebied van archiefinrichting en vrijwel dagelijks contact hebben met inkopende overheidsorganisaties die nog nooit voorbij hebben zien komen, cq. dit nog nooit genoemd hebben zien worden...

 

Hadden daar zelf ook wel actiever in kunnen zijn natuurlijk, maar er zitten een aantal mooie uitgangspunten in (hoewel vrij laagdrempelig geformuleerd voor mijn branche althans) om naast onze eigen doelstellingen te leggen en hiermee aan de slag te gaan.

 

Bedankt voor de link en reusje van mij

 

Frans

[johansaalbers]

Het is inderdaad een begin. In hoeverre voel jij je als leverancier verantwoordelijk voor het actief op laten nemen van duurzaamheidscriteria? Waar ligt de spreekwoordelijke bal in dit verhaal?

 

Ik heb vandaag met iemand van Senternovem gesproken, die vertelde me dat de opgestelde duurzaamheidscriteria voor de overheden niet verplicht zijn. Persoonlijk vind ik dat jammer. Wat mij betreft heeft de overheid een sturende rol in deze. In principe zijn zij hoofdverantwoordelijk voor het algemene welzijn. De formulering van de duurzaamheidscriteria van alle productgroepen zal nog dit kwartaal afgerond worden. In 2010 volgt een volgende monitor van de gemeenten, ik weet niet in hoeverre alle gemeenten hier in mee worden genomen, ik weet wel dat een aantal gemeenten zich op basis van duurzaamheid profileren, kijk maar eens naar Tilburg.

 

Frans, het is gratis advies. Duurzaam ondernemen begint vaak bij bewustzijn, maar het blijft er ook vaak in hangen. Wil je echt duurzaam ondernemen dan moet je actie ondernemen en vertalen door de organisatie en naar je leveranciers. Doe je dit, dan zul je in staat zijn je sustainable image aan te wenden in het kader van je branding.

 

In hoeverre ga je er mee aan de slag Frans?

 

Groeten Johan

[Frans Sijtsma]

Het is inderdaad een begin. In hoeverre voel jij je als leverancier verantwoordelijk voor het actief op laten nemen van duurzaamheidscriteria? Waar ligt de spreekwoordelijke bal in dit verhaal?

 

Ik heb de criteria eens doorgelezen, en...... ik voldoe er voor zover ik nu kan overzien al ruimschoots aan :), hetgeen denk ik genoeg zegt over :

[*] Mijn intenties, of

[*] De haalbaarheid van de criteria, of

[*] beiden

 

In hoeverre ga je er mee aan de slag Frans?

 

Ben er al mee aan de slag. Het meest teleurstellende in die hele set criteria voor mijn branche zal ik hieronder even citeren:

 

Milieubeleid en zorg in de keten

Experts pleiten voor het eisen van een vorm van kwaliteits-en milieuzorg door de gehele keten. Criteria zouden

niet moeten worden beperkt tot het product en zijn samenstellende materialen, ook de milieu-aspecten van

productieactiviteiten zijn van belang. Het is binnen de grenzen van de aanbestedingsregelgeving echter lastig

om een generieke eis te formuleren voor de hele keten. Productie bestaat steeds vaker uit de inkoop van

componenten en vervolgens assemblage. Dat betekent dat het steeds moeilijker wordt om zicht te houden op

de inrichting van de achterliggende keten en de gebruikte grondstoffen. Daarom is in de huidige set criteria

geen eis geformuleerd rondom de keten.

 

Ik begrijp het wel, maar het is jammer dat het schijnbaar dus niet mogelijk is om, om te beginnen, criteria op te stellen voor de aanbieder, en de, voor dat product specifieke, leveranciers van de aanbieder.

 

Het tweede teleurstellende is dat, zoals je zelf ook al opmerkt, er sprake is van een grote mate van vrijblijvendheid in het hele gebeuren.

De bal ligt naar mijn mening nog steeds voor een groot deel bij de overheid, om die criteria helder te krijgen, er zelf naar te gaan handelen en te waarderen, en de vrijblijvendheid om te zetten naar verplichting voor wat betreft haar eigen leveranciers.

 

In de tussentijd zorg ik ervoor dat ik (blijf) voldoen aan de criteria en daar waar mogelijk nog een stapje verder ga.

 

Frans

[R.I.P. - Fred Wiersma]

Milieubeleid en zorg in de keten

Experts pleiten voor het eisen van een vorm van kwaliteits-en milieuzorg door de gehele keten. Criteria zouden

niet moeten worden beperkt tot het product en zijn samenstellende materialen, ook de milieu-aspecten van

productieactiviteiten zijn van belang. Het is binnen de grenzen van de aanbestedingsregelgeving echter lastig

om een generieke eis te formuleren voor de hele keten. Productie bestaat steeds vaker uit de inkoop van

componenten en vervolgens assemblage. Dat betekent dat het steeds moeilijker wordt om zicht te houden op

de inrichting van de achterliggende keten en de gebruikte grondstoffen. Daarom is in de huidige set criteria

geen eis geformuleerd rondom de keten.

 

Ik begrijp het wel, maar het is jammer dat het schijnbaar dus niet mogelijk is om, om te beginnen, criteria op te stellen voor de aanbieder, en de, voor dat product specifieke, leveranciers van de aanbieder.

...

 

Misschien begrijp ik het niet zo goed. Voor componenten die uit grondstoffen gemaakt worden, kunnen toch ook wel criteria opgesteld worden? Idem voor de assemblage van die componenten?

 

Stel bijv dat ik een PC producent ben die uit een aantal basiscomponenten diverse types PC assembleer. Van alles wat ik inkoop kunnen in principe MVO criteria opgesteld worden, of ben ik nu blond?

 

Ik begrijp wel dat dat een hoop werk zal worden, maar de criteria an sich opstellen, lijkt me niet het grootste probleem.

 

[Frans Sijtsma]

Da's precies wat ik bedoel.

 

Neem niet alleen de leverancier (eerste lijn), maar ook de leveranciers van die leverancier (tweede lijn)

Dat de derde lijn ingewikkeld wordt snap ik ook wel, dus even wachten met voorschriften voor de siliciumproducent voor de geheugencompenenten van een pc-leverancier.

 

Het enige verschil dat je krijgt is dat de tweede lijn van inschrijvende handelaar vaak één producent is, en de tweede lijn van een inschrijvende producent vaak veel grondstoffenleveranciers zijn.

Hierdoor is het voor de handelaar eenvoudiger om aan criteria te voldoen. (één leverancier die moet voldoen vs. veel leveranciers die moeten voldoen)

 

Maar ja, ook dat is wel op te lossen door op een handige manier je criteria op te stellen.

 

Frans

[Henk de Greef]

Boze tongen beweren dat een probleem niet opgelost kan worden door het systeem dat het veroorzaakt. Hieruit zou voortvloeien dat, indien er niet buiten bestaande kaders wordt gedacht, het probleem van Onmaatschappelijk Onverantwoord Ondernemen, OOO, niet kan worden opgelost door de zittende bewindslieden, van zowel overheid als bedrijfsleven.

 

Hmmmm, dat is geen goed vooruitzicht, toch?

 

We hebben het zien gebeuren bij de code voor Coporate Governance, de code Tabaksblat. Een prachtig verhaal, met regels over wat het is, Corporate Governance. Nu is het niet toevallig dat Morris Tabaksblat één van de denkers is, die vindt dat de aandeelhouders meer zeggenschap zouden moeten krijgen. Dat was wel handig, want het garandeeert dat de code ook geïmplementeerd kan worden. En het resultaat is helder. Sinds de code is er niet veel verbeterd. Ja, de boekhouding en de verslaglegging zijn op orde, maar Stork, abn-amro en nu ook de energiebedrijven gaan in de uitverkoop.

 

Nu bevinden we ons in een economische crisis, die naar mijn inschatting mede veroorzaakt is door graaigedrag van beurzen, banken en aandeelhouders. Het belang van het grote geld stond voorop en bleef na de invoering van de code onvermiderd overeind staan, zoniet groter.

 

Dat schept geen hoop, toch?

 

MVO bevindt zich op hetzelfde snijvlak als behoorlijk bestuur. Als we dat proberen te implementeren in het huidige systeem van besturen, is het slechts een reparatie op de nadelige effecten van de bestuursvorm die we aanhangen. Het wordt daarmee een legitimatie om gewoon door te gaan op de voet, zoals we dat al deden, maar dan met regels en een scheidsrechter voor MVO. U krijgt dan letterlijk een bekeuring voor onbehoorlijk gedrag, die u kunt interpreteren als een kosten-baten analyse (met natuurlijk een reductie vanwege een kleine pakkans).

 

Verdorie, is het dan niet oplosbaar?

 

In principe niet. OOO is een resultaat van de bestuursvorm die we nu prefereren. Het systeem, met haar regels, maakt het mogelijk om OOO te plegen en ermee weg te komen. Zolang er geen regel is die het u verbiedt om afval te dumpen op een subtropisch eiland (waar heb ik dat eerder gehoord), is het dus behoorlijk gedrag en kunt u zich achter de regels verschuilen. "Procedure gevolgd, patient dood", zeggen we dan. Het is jammer, maar voorbeelden zijn er te over van bestuurders die op deze manier hun hachje redden.

 

Hoe kan het ook anders?

 

Geef mensen niet de kans om zich te verschuilen. Het mooiste uit mijn diensttijd was het Handboek soldaat. Daar stond exact in wat wel en niet moest, en gaf dus de ideale handleiding om je te "drukken". MAW: Maak het niet afhankelijk van expliciete regels. Die zijn altijd te laat (als het kalf verdronken is), want de creativiteit van de mens gaat verder dan je vooraf kunt bedenken, en regels zijn per definitie onvolledig en voor meerdere interpretatie vatbaar.

Maar, maak er een publiek debat van. Verplicht bedrijven om openheid van zaken te verschaffen met betrekking tot gebruikte materialen, productiemethoden, arbeidsvoorwaarden, afvalverwerking, bestuur en beloning. Het publiek zal aangeven wat zij kan waarderen en wat niet, waardoor OOO een kort leven beschoren zal zijn.

 

Dit is in het huidige systeem natuurlijk ondenkbaar, want ik zie de discussie over bescherming van marktpositie, kosten en dergelijke al losbarsten. Dat is wat ik bedoel met de opening van deze post: De zittende elite kan het niet oplossen. Toch is de verschuiving al zichtbaar, mede ingegeven door de snelle ontwikkeling van communicatiemiddelen, zoals internet, is het publiek nu veel beter geïnformeerd. Keuzes worden nu ook gemaakt op basis van uw bijdrage als bedrijf aan de maatschappij en leefomgeving. Het is een nieuwe vorm van concurrentie. Hoe MVO bent u?

 

Henk de Greef

 

[R.I.P. - Fred Wiersma]

 

...

MVO bevindt zich op hetzelfde snijvlak als behoorlijk bestuur. Als we dat proberen te implementeren in het huidige systeem van besturen, is het slechts een reparatie op de nadelige effecten van de bestuursvorm die we aanhangen. Het wordt daarmee een legitimatie om gewoon door te gaan op de voet, zoals we dat al deden, maar dan met regels en een scheidsrechter voor MVO. U krijgt dan letterlijk een bekeuring voor onbehoorlijk gedrag, die u kunt interpreteren als een kosten-baten analyse (met natuurlijk een reductie vanwege een kleine pakkans).

...

 

Mooi betoog! Met deze alinea heb ik wel moeite, want daarin suggereer je dat het bestaande systeem niet kan veranderen. Een mooi tegenvoorbeeld daarin is de hele milieuwetgeving. In de jaren 50 kon men vrolijk van alles de lucht of het water in smijten maar door bewustwording bij overheid, burgers en bedrijven (en wetgeving!) is daar toch een hoop in verbeterd. Dat zijn trouwens geen snelle veranderingen geweest, maar het kan dus wel. Je wordt als directeur (en ook werknemer, trouwens) van een vervuilend bedrijf nu met de nek aangekeken.

 

[Henk de Greef]

Mooi dat je dat zo stelt Fred, want je geeft duidelijk aan dat het een samenspel is van iedereen.

 

Inderdaad, als je deze ene alinea op zich leest, zou je kunnen denken dat ik bedoel dat het niet veranderen kan. Het tegendeel is echter in mijn idee meer waar. Het verandert al, alleen er zijn legio mensen die dat niet willen of kunnen zien omdat zij nog vastzitten (teveel belang hebben) in het oude systeem.

 

Dank voor je reactie,

Henk

[Frans Sijtsma]

Ik denk dat we trouwens even een onderscheid moeten maken tussen de IST-situatie en de SOLL-situatie, alsmede een onderscheid tussen leveringen aan de overheid en leveringen in het algemeen.

 

Op dit moment is de overheid dus bezig criteria op te stellen waaraan leveranciers moeten voldoen om in 2010 aan de overheid te mogen leveren.

Op dit moment nog vrijblijvend en laagdrempelig, maar het begin is er zal ik maar zeggen.

 

Zal het verplicht voldoen aan overheidscriteria voor leveringen aan de overheid (eigenlijk gewoon een toevoeging op de Rijksinkoopvoorwaarden/ARIV dus) KUNNEN leiden tot bewustwording bij de betrokken leveranciers, en gedragsverandering op zodanige wijze dat in de toekomst die aan de overheid leverende leveranciers alles onder MVO-vlag gaan doen, en vervolgens alle leveranciers op die manier hun processen inrichten?

 

Met andere woorden: Zijn de stappen die de overheid nu zet voldoende om de bal aan het rollen te brengen, of is er meer voor nodig? Bijvoorbeeld meer bewustwording bij consumenten?

 

Frans

[Henk de Greef]

Hallo Frans,

 

Ik denk dat de stappen die een overheid neemt om duurzaamheid af te dwingen, slechts een signaalfunctie zijn in de zin van behoorlijk gedrag. In de praktijk betekent het nu dat er bij inkoop en aanbestedingen van overheden een duurzaamheids paragraaf moet worden toegevoegd. Leuk werk voor consultants, maar dat zet geen zoden aan de dijk. Het is een papieren lippendienst in de vorm van "kijk eens hoe goed wij het doen", die helemaal niet overeen hoeft te stemmen met de praktijk. Wellicht komt er een parlementaire enquete (over 5 jaar) in verband met MVO fraude, wie zal het zeggen?

 

Neemt niet weg, dat als de overheid niets doet, het signaal is dat er niets gedaan hoeft te worden. In die zin heeft zij wel degelijk een voorbeeldfunctie. Mijn betoog is derhalve dat een overheid wel iets moet doen, maar laat het alstublieft aansluiten bij de werkelijke praktijk daarbuiten. In samenspel met alle andere mensen worden vormen gevonden van acceptabel (duurzaam) gedrag. Niet achter de bureaus beleid uitstippelen voor duurzaam inkopen, maar de huidige (politieke) beslissingen en lopende projecten openlijk beoordelen op duurzaamheid en zonodig bijstellen. Dat is een duidelijk signaal, dat door mensen wordt begrepen en wat een omslag kan inluiden.

 

Henk

 

[Frans Sijtsma]

Mijn betoog is derhalve dat een overheid wel iets moet doen, maar laat het alstublieft aansluiten bij de werkelijke praktijk daarbuiten. In samenspel met alle andere mensen worden vormen gevonden van acceptabel (duurzaam) gedrag. Niet achter de bureaus beleid uitstippelen voor duurzaam inkopen, maar de huidige (politieke) beslissingen en lopende projecten openlijk beoordelen op duurzaamheid en zonodig bijstellen. Dat is een duidelijk signaal, dat door mensen wordt begrepen en wat een omslag kan inluiden.

 

Bedankt voor je reactie.

 

mag ik je in dat licht wijzen op één van de andere criteria die ik tegenkwam:

 

Verpakking en transport

Diverse partijen hebben aangegeven dat er grote onderlinge verschillen zijn in gebruik van

verpakkingsmateriaal. De ene fabrikant verpakt de meubels in dekens, de ander gebruikt grote hoeveelheden

materiaal om de producten te vervoeren. Hoe verder het product vervoerd moet worden, des te meer

verpakkingsmateriaal gebruikt wordt. Verpakking is reeds onderwerp van het Besluit beheer verpakkingen,

papier en karton, waarin onder andere de producentenverantwoordelijkheid voor wat betreft inzameling en

hergebruik van verpakkingen wordt geregeld. Bovendien is het voor deze productgroep binnen de

aanbestedingsregelgeving lastig om eisen te stellen aan transport. Dit is dus niet in de criteria opgenomen.

 

Waarom zou het lastig zijn eisen te stellen aan transport? Waarom geen dwingender karakter?

Ik heb de indruk dat de in de eerste zin genoemde "diverse partijen" niet-overheids partijen zijn die zoals eerder ergens al gesteld met een iets andere pet op naar MVO kijken.

 

Frans

[Henk de Greef]

Ja Frans, de spijker op zijn kop!

 

Het stuk dat je citeert geeft op niet te verbloemen wijze aan op welk niveau het "geneuzel" zich afspeelt. We moeten bedenken of het al in een of ander besluit staat en gaan vervolgens bedenken dat het lastig is om ook in de aanbesteding op te nemen. (Inderdaad: hoezo lastig??) Denk even aan de hoeveelheid vergaderingen (met consultants) en de kosten die ermee gepaard gaan, voordat er een eenduidig besluit ligt. Dan kan je jezelf nog afvragen in hoeverre het besluit iets toevoegt.

 

Als we met z'n allen bedenken dat we niet teveel verpakking wensen (ik erger me rot aan duurzame produkten in drie lagen verpakking), zal geen leverancier het meer in zijn hoofd halen om het zo te doen, want zo krijgt hij zijn produkten niet verkocht. Ook niet bij de overheid. De situatie nu is anders, want het is bijna onmogelijk om een kipfilet zonder verpakking te kopen, tenzij we een ambachtelijke slager bezoeken.

 

We zitten in een spanningsveld tussen wat we denken dat de consument zal willen (marketing) en wat de consument wil. De aannames die we vooralsnog in deze vraag doen zijn veelal dat de consument op zoek is naar gemak, een goede presentatie en een lage prijs. De consument die een echt duurzaam produkt wil kopen, moet daar werkelijk voor investeren en niet alleen in geld, want het is bijna niet te vinden. (ga eens op zoek naar een hele kip, zonder verpakking)

 

Als we iets willen met het thema MVO, zal er gemeenschapsbreed iets moeten gebeuren, want er is geen ondernemer die tegen de stroom in gaat zwemmen, en geef hem eens ongelijk. Ondernemers bieden aan waar de markt om vraagt (als dat verpakking is, levert hij verpakking en zoniet, niet). Het is daardoor een doorgaande wisselwerking tussen verschillende mensen, met de overheid als een marginale speler.

 

Henk

[johansaalbers]

Boze tongen beweren dat een probleem niet opgelost kan worden door het systeem dat het veroorzaakt.

 

Welkom bij de bullshitbingo, Henk. :) Daarom noemen ze het ook boze tongen, als we hier vanuit gaan dan hadden we verandermanagement nooit uit hoeven vinden.

 

Wat is er mis met een reparatie op de nadelige effecten van de huidige bestuursvorm? Dat is nou juist de essentie van MVO, met een interne MVO-scheidsrechter die verantwoordelijk is voor de kwaliteit, binnen de duurzame first-movers noemen ze zo iemand de sustainability officer, al noem je hem de ceremoniemeester, het gaat erom dat hij er is! Philips audit 100% van haar leveranciers, op naar een sustainable image. I am impressed.

 

De gemeenten worden op het gebied van duurzaam inkopen in 2010 weer gemonitord, dus in hoeverre is het dan nog een papieren lippendienst? De haalbaarheid van die criteria is niet al te scherp geformuleerd, dat ben ik met je eens, maar er is wel degelijk over nagedacht. Ik ben bekend met MKB bedrijven die duurzaamheid een vies woord vinden, een te scherpe formulering zou stuiten op onvermogen en weerstand. Ik ga er van uit dat het hier gaat om een stroomdocument.

 

want er is geen ondernemer die tegen de stroom in gaat zwemmen

 

Bekijk de website van de Triodos Bank eens, of de stoelen van Herman Miller. Kijk eens naar de inkooporganisatie van Gulpener of de gedragscode van IKEA en C&A. Succesvolle bedrijven die juist tegen de stroom inzwemmen, omdat MVO een niche markt is. Binnen 5 jaar een emerging market?

 

Groeten

 

Johan

 

 

 

 

 

[R.I.P. - Fred Wiersma]

 

...

Als we iets willen met het thema MVO, zal er gemeenschapsbreed iets moeten gebeuren, want er is geen ondernemer die tegen de stroom in gaat zwemmen, en geef hem eens ongelijk. Ondernemers bieden aan waar de markt om vraagt (als dat verpakking is, levert hij verpakking en zoniet, niet). Het is daardoor een doorgaande wisselwerking tussen verschillende mensen, met de overheid als een marginale speler.

 

Henk

 

Henk, ik begrijp niet goed dat je de overheid als marginale speler ziet. Juist de overheid kan middels wet- en regelgeving afdwingen dat er een MVO 'level playing field' komt, analoog aan mijn eerdere milieuwetgevingvoorbeeld.

 

Ik kan me nog wel herinneren dat goedwillende ondernemers in de jaren 70/80 vroegen om strengere milieuwetgeving, om hun 'minder bewuste' concullega's niet weg te laten komen met goedkoop dumpen, waardoor hun kosten stegen tot het niveau van de 'nette' afvalverwerkers.

 

Het is juist m.i. een kerntaak voor de overheid om 'level playing fields' te creeren op vele terreinen: onderwijs, veiligheid, gezondheid, netjes zaken doen, etc etc zodat de goeden niet onder de kwaden lijden.