Zelfstandigenaftrek leidt tot inactieve ondernemers

[Dennis_van_Dijk]

'Naar een activerender belastingstelsel' – het rapport van de commissie Van Dijkhuizen, die nagedacht heeft over ons belastingstelsel. Onder meer het afschaffen van de ondernemersfaciliteiten zou moeten leiden tot actievere ondernemers. Ik citeer: De lastendruk voor zelfstandigen is met name bij lage winsten lager dan die voor werknemers. Met name bij lage winsten geven de faciliteiten voor ondernemers spanning omdat daar de verschillen met werknemers het grootst zijn. De commissie telde niet één ondernemer onder haar leden, anders zou deze zin het rapport nooit gehaald hebben.

 

De ondernemersfaciliteiten bedragen circa 3,3 miljard euro. Dat kan naar beneden tot 0,8 miljard euro: een besparing van 2,5 miljard euro of een lastenverzwaring voor 1,1 miljoen zelfstandigen van gemiddeld € 2.250 per jaar. De commissie stelt er wel wat tegenover. Het idee is om zelfstandigen voor 8% van hun fiscaal ondernemingsvermogen te belasten tegen 25%. De rest van de winst wordt dan gewoon progressief belast in box 1. Daarnaast krijgen we een hele lange eerste schijf en een hogere algemene heffings- en arbeidskorting. Volgt u het nog?

 

Ik heb het doorgerekend voor een ondernemer met een belastbare winst van € 30.000. In de huidige situatie betaalt deze ondernemer € 3.500 aan inkomstenbelasting. In de plannen van Van Dijkhuizen zou dat bij een fiscaal ondernemingsvermogen van € 5.000 ongeveer € 6.600 worden. Wellicht is een ondernemingsvermogen van € 50.000 reëler – geen illusies, de belastingdruk zou dan bijna € 6.200 bedragen.

 

Nu gaat het gerucht dat de regeringscoalitie zou overwegen om in 2015 de zelfstandigenaftrek af te schaffen. Dat zou een besparing opleveren van 1,2 miljard euro. Dit kost de zelfstandige ondernemer gemiddeld € 1.100 per jaar – ach ja, de sterkste schouders...

Maar waarom is er eigenlijk zoiets als zelfstandigenaftrek? Er zijn in de wetsgeschiedenis drie hoofdmotieven te vinden die hebben geleid tot de invoering van deze regeling:

 

1. Inkomenssteun

De regeling werd om ondernemers compensatie te geven voor de hoge inflatie en de ongunstige inkomensontwikkelingen. De inflatiecorrectie is er in 2012 uitgesleuteld door de hoogte van de zelfstandigenaftrek niet meer afhankelijk te maken van de gerealiseerde winst. Daarnaast is de aftrek voor de laagste winstinkomens dusdanig omlaag gebracht dat van excessieve inkomenssteun geen sprake meer is.

 

2. Kenmerken van ondernemersinkomen

Zelfstandigen kunnen hun inkomen niet volledig vrij besteden terwijl in principe de volledige winst progressief belast wordt. De zelfstandigenaftrek compenseert dit probleem deels.

 

3. Zelfstandigen en de DGA

Wat de DGA als inkomen uit de vennootschap haalt is de arbeidsbeloning, dit is progressief belast inkomen. Datgene wat hij in de vennootschap achterlaat is de kapitaalbeloning waarover veel minder belasting wordt betaald. De zelfstandigenaftrek ziet erop dat de kapitaalbeloning voor IB-ondernemers ook lager wordt belast dan de beloning op arbeid.

 

Al deze motieven zijn nog steeds actueel en worden zeker niet verholpen door het afschaffen van de zelfstandigenaftrek. Afschaffing van deze regeling zou gewoon een ordinaire bezuiniging zijn die geheel afgewenteld wordt op één groep binnen de samenleving: de zelfstandige ondernemers. Het fiscaal gelijktrekken van de verhouding werknemers en zelfstandigen houdt geen stand, deze groepen zijn gewoon niet met elkaar te vergelijken. Stel je voor dat alle werknemers gemiddeld jaarlijks € 1.100 minder aan netto loon zouden ontvangen, dan zou de revolutie aanstaande zijn.

 

En de effecten? Diegenen met lage winsten zullen het zwaarder krijgen, minder consumeren en eerder gebruik maken van regelingen als de BBZ. Veel ondernemers zijn in deze economie gewoon niet in staat om hun winsten te verhogen om deze maatregel te compenseren, hoe hoog de (belasting)druk ook opgevoerd wordt.

En de zelfstandigen met hogere winsten? Die zullen eerder overstappen naar een BV. Dat heeft als bijkomend voordeel dat je veel meer geld beschikbaar hebt voor je voorraden (het VPB-tarief bedraagt 20%), hoofdelijke aansprakelijkheid in beginsel niet meer aan de orde is en je overtollige winsten tegen 25% als dividend kunt laten uitkeren.

 

Zullen nog eens doorrekenen wat de afschaffing van de zelfstandigenaftrek daadwerkelijk heeft opgeleverd als dit plannetje er door is gedrukt?

[Joost Rietveld]

Goed doortimmerd verhaal Dennis. Ben benieuwd naar ons rekenwerk als het eenmaal zo ver is...

 

Gr. Joost

[herman van der helm]

Zelfstandigenaftrek heeft toch ook ooit tot doel gehad om de niet betaalde uren voor werkzaamheden die onlosmakelijk met het ondernemersschap zijn verbonden te compenseren? Verplichte administratie, acquisitie doen, risico lopen, etc

Hier heeft een werknemer in principe niet mee te maken.

[Dennis_van_Dijk]

Zelfstandigenaftrek heeft toch ook ooit tot doel gehad om de niet betaalde uren voor werkzaamheden die onlosmakelijk met het ondernemersschap zijn verbonden te compenseren? Verplichte administratie, acquisitie doen, risico lopen, etc

Hier heeft een werknemer in principe niet mee te maken.

 

Dit motief heb ik niet kunnen vinden in de literatuur. Maar juist dit soort indirecte kosten komt ook voor rekening van de klant. In de kostprijs is dit verwerkt door middel van een opslag op de directe kosten. Als je de kostprijs goed is bepaald worden deze uren en risico's wel degelijk betaald door de klant en hoeft er dus op dit vlak niet gecompenseerd te worden - tenminste, vanuit het theoretische oogpunt van de wetgever dan ;)

[Ron van der Kolk]

Mooi artikel, Dennis!

 

Mijn berekeningen en grafieken (verschillen tussen brutowinst IB en bruto loon) van de huidige regeling met zelfstandigenaftrek staan hier: https://www.higherlevel.nl/forum/index.php?board=31;action=display;threadid=48132;start=msg455486#msg455486

 

Als ik de komende dagen tijd heb zal ik proberen zoiets ook te maken voor de voorgestelde situatie.

[Hans v N]

Uiteraard is iedereen die nu gebruik maakt van zelfstandige aftrek tegen de afschaffing ervan. Ook ik heb de petitie inmiddels ondertekend.

 

Echter mij is niet duidelijk wat er voor in de plaats komt. Met die kennis ben ik misschien wel voor. Als er een regeling komt die, zoals aftrek oorspronkelijk bedoelde, de kleine ondernemer uit de bijstand houdt en de "thuisondernemer" compenseert voor het ontbreken van de mogelijke aftrek van gemaakte kosten aangevuld met stimulerende maatregelen om te starten vanuit een uitkering of bijstand, hoeft afschaffing niet perse zo negatief te zijn.

 

De argumenten van o.a. het FD die stelt dat door de aftrek er ook meteen scheefgroei is bij het toekennen van toeslagen lijken me valide. Karen betoogt dat dat slechts voor een kleine groep geldt maar het zou zo maar kunnen dat 2 buren met kinderen in een huurhuis een enorm verschil in netto inkomen hebben bij een vergelijkbaar "bruto" inkomen. Dat zou m.i eerlijker moeten.

 

Ik lees diverse keren dat ondernemersrisico fiscaal beloond zou moeten worden maar ik ben van mening dat je de klanten daarvoor moet laten betalen.

 

Zomaar afschaffen zal niet gebeuren omdat dat enorme economische gevolgen heeft. De politiek gaat hopelijk richting gefaseerd beperken met aanvullende maatregelen om de juiste groepen te ontzien en te stimuleren. Want dat er wat gaat gebeuren met de zelfstandigenaftrek lijkt onvermijdelijk.

 

[Dennis_van_Dijk]

Uiteraard is iedereen die nu gebruik maakt van zelfstandige aftrek tegen de afschaffing ervan. Ook ik heb de petitie inmiddels ondertekend.

 

Iedereen?

 

Echter mij is niet duidelijk wat er voor in de plaats komt. Met die kennis ben ik misschien wel voor. Als er een regeling komt die, zoals aftrek oorspronkelijk bedoelde, de kleine ondernemer uit de bijstand houdt en de "thuisondernemer" compenseert voor het ontbreken van de mogelijke aftrek van gemaakte kosten aangevuld met stimulerende maatregelen om te starten vanuit een uitkering of bijstand, hoeft afschaffing niet perse zo negatief te zijn.

 

De stimulerende maatregelen om vanuit een uitkering ondernemer te worden zijn er nu al. Van de overige voorstellen is in het rapport Van Dijkhuizen niets te vinden. Gewoon een botte bezuiniging van 2,5 miljard euro op deze faciliteiten, gefaseerd in een periode van acht jaar, en een kleine compensatie over een nogal vaag begrip als ondernemingsvermogen waar je je ook niet teveel van moet voorstellen. Maar ik vermoed dat dat hem niet zal worden. Daarom zijn we nu allemaal zo verontrust over het idee om deze faciliteiten in 2015 af te schaffen - dat zou hem namelijk wel eens kunnen worden.

 

De argumenten van o.a. het FD die stelt dat door de aftrek er ook meteen scheefgroei is bij het toekennen van toeslagen lijken me valide. Karen betoogt dat dat slechts voor een kleine groep geldt maar het zou zo maar kunnen dat 2 buren met kinderen in een huurhuis een enorm verschil in netto inkomen hebben bij een vergelijkbaar "bruto" inkomen. Dat zou m.i eerlijker moeten.

 

Voor werknemers betaalt de werkgever de inkomsensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet. Tot 01-01-2013 werd deze bijdrage als een soort toeslag op het bruto inkomen opgeteld en werd er door de werknemer loonbelasting over betaald. Vanaf 01-01-2013 is dit komen te vervallen: de werkgever betaalt deze premie en dit bedrag wordt niet meer bij het inkomen opgeteld en er wordt dus ook geen loonbelasting over afgedragen. Om dit te compenseren, het mocht de overheid immers niets kosten, is het tarief van de eerste belastingschijf verhoogd van 33,45% naar 37%.

Voor zelfstandigen is er niemand die de inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet betaalt, dit moeten ze geheel zelf ophoesten. Tegelijkertijd is ook voor hen, zonder dat er iets gecompenseerd hoeft te worden, het tarief van de eerste schijf verhoogd van 33,45% naar 37%. Deze groep wordt dus feitelijk dubbel gepakt.

Ik heb al eerder betoogd dat als je als land kiest voor een gruwelijk duur systeem als ons zorgstelsel met een voor velen onbetaalbaar hoge nominale premie je niet raar moet opkijken als je mensen moet compenseren. Als er dan ook nog eens een groep bij zit die aan alle kanten wordt geraakt hoe kunnen we dan spreken over oneerlijkheid en scheefgroei?

 

Ik lees diverse keren dat ondernemersrisico fiscaal beloond zou moeten worden maar ik ben van mening dat je de klanten daarvoor moet laten betalen.

 

Ik vind dit ook een zwak argument en zeker niet de reden om door te gaan met de zelfstandigenaftrek. Dat is ook nooit de reden geweest om deze faciliteit in te voeren.

 

Zomaar afschaffen zal niet gebeuren omdat dat enorme economische gevolgen heeft.

 

Het zal niet voor het eerst zijn...

 

De politiek gaat hopelijk richting gefaseerd beperken met aanvullende maatregelen om de juiste groepen te ontzien en te stimuleren. Want dat er wat gaat gebeuren met de zelfstandigenaftrek lijkt onvermijdelijk.

 

En waarom vind je dat? Er is al het nodige gebeurd op het vlak van de zelfstandigenaftrek in de afgelopen periode en het is zeker niet in steen gebeiteld zoals het nu is, maar ik zie de reden niet waarom het onvermijdelijk zou zijn om deze regeling te houden.

[BarbaraRijskamp]

Is bekend wat de MKB-vrijstelling nu de schatkist kost? Deze is in 2007 ingevoerd, waarbij 10% van de winst is vrijgesteld. Inmiddels is dit percentage 14% geworden. Dit betekent: hoe hoger je inkomen, hoe groter de vrijstelling. Als je de MKB-winstvrijstelling afschaft of aftopt bij een bepaald inkomen, tref je hiermee niet de kleine zelfstandige, maar alleen de stakende ondernemer en de zelfstandige met een hoger inkomen. Met andere woorden: afschaffing MKB-winstvrijstelling doet minder pijn. Waarom wordt dit niet als alternatief voorgesteld?

[Ron van der Kolk]

Met andere woorden: afschaffing MKB-winstvrijstelling doet minder pijn. Waarom wordt dit niet als alternatief voorgesteld?

 

Je geeft de reden al: dat doet de ondernemer minder pijn, maar levert de schatkist dus ook minder op. In mijn simpele berekening (twee posts hierboven) kun je dat natellen. Een IB ondernemer met 30.000 bruto winst betaalt €2.693 inkomstenbelasting. Schaf je de MKB-winstvrijstelling af, dan is dat €3.351. Schaf je de zelfstandigenaftrek af, dan is dat €4.829. Dat is dus voor de overheid veel interessanter. Gemiddeld en maal 800.000 is dat respectievelijk €526.400.000 en €1.708.800.000 meer inkomsten voor de overheid.

 

Ondertussen stijgt ook de ZVW premie die je moet betalen mee, maar dat heb ik niet eens meegeteld.

[ShopJeRot]

2. Kenmerken van ondernemersinkomen

Zelfstandigen kunnen hun inkomen niet volledig vrij besteden terwijl in principe de volledige winst progressief belast wordt. De zelfstandigenaftrek compenseert dit probleem deels.

Dit is een heel belangrijk punt. Er zijn veel ondernemingen in Nederland die niet bij de bank hoeven aan te kloppen voor krediet, maar die wel stevig groeien. Deze groei is vaak kapitaalintensief, dus de winst wordt gebruikt om te groeien. Er staat een heel mooi bedrag op de IB aangifte van de ondernemer, maar de uitkering naar privé is een stuk lager.

 

Simpel voorbeeld:

Henk begint in juni als fotograaf. Hij heeft gespaard en koopt voor EUR 10.000 aan apparatuur. Van juni tot en met december maakt hij EUR 10.000 omzet. Verder heeft hij geen kosten.

 

Winst: EUR 8.000

Kapitaal op Henk's bankrekening: EUR 0

Schuld Henk bij Belastingdienst met zelfstandigenaftrek: EUR 240

Schuld Henk bij Belastingdienst zonder zelfstandigenaftrek: EUR 2.400

 

Resultaat afschaffen zelfstandigenaftrek:

- Henk start niet als fotograaf

- Henk zit in de bijstand

- Er wordt niet voor EUR 10.000 aan fotoapparatuur verkocht

- Henk raakt aan de drank (is dat financieel positief voor de overheid?)

[Ron van der Kolk]

 

 

- Henk raakt aan de drank (is dat financieel positief voor de overheid?)

 

Zeven maanden leven van een bruto winst van 8.000 en dan nog geld voor drank? ;)

 

Henk start niet als fotograaf

 

Henk zou eigenlijk ook niet moeten starten, en tegengehouden worden door iets of iemand. Als fotograaf is er nu geen droog brood te verdienen.

 

En het wordt hard werken om het urencriterium te halen in zeven maanden. Anders is er sowieso geen zelfstandigenaftrek.

[Dennis_van_Dijk]

Als je de MKB-winstvrijstelling afschaft of aftopt bij een bepaald inkomen, tref je hiermee niet de kleine zelfstandige, maar alleen de stakende ondernemer en de zelfstandige met een hoger inkomen.

 

De MKB-winstvrijstelling is bedacht als vervanging van de zelfstandigenaftrek. Deze regeling is niet afgetopt, zoals de zelfstandigenaftrek dat wel is, waardoor juist de hogere winstinkomens hier meer van profiteren terwijl de lagere winstinkomens relatief meer gaan betalen. De overheid, instrumentalist als zij is, geloofde er in dat deze fiscale impuls zou leiden tot hogere winsten en lucratiever ondernemerschap.

 

Ik kan zo 1-2-3 niet vinden hoe dat door de wetgever onderbouwd is, maar in het onvolprezen blad Bloem en blad stond in 2008 een verhelderend artikel.

[SPer]

De MKB-winstvrijstelling is bedacht om het globale evenwicht in stand te houden tussen IB en gecombineerde IB/VPB.

[electra]

Als een éénmansbedrijf de zelfde kosten als zakelijke kosten kan rekenen als een multinational mag, dan valt afschaffing van de aftrek en vrijstelling voor de individuele ondernemer wel mee. Verder de zelfde aanspraken als mensen die in loondienst werken oog voor de zelfstandige ondernemers invoeren. Vraag me niet hoe dat betaald moet worden, want dat zou wel eens erg duur kunnen worden. Dan nog recht op kwijtschelding van lokale heffingen en belastingen, met een gelijk inkomen als de loonwerker en uitkeringsgerechtigde die de kwijtscheldingen krijgt. En dan nog afschaffing van de urenregistratie.

 

Maar ik verwacht dat niet. Het moet de nationale overheid gewoon geld opbrengen.