vraagje over schending van intellectueel eigendom

[ZomerVijver]

L.s,

 

Ter info: ik ben beeldend kunstenaar en verdien daar een deel van de kost mee.

Enige tijd geleden heb ik op verzoek van een kennis een schilderij voor haar geschilderd. Daar zij het niet breed heeft ging dit schilderij voor slechts €100,- haar kant uit. Ze was er blij mee. Een landschapsschilderij van de Schiermonnikoogse kwelders. Enkele weken later vertelt ze mij dat de onderzijde van het schilderij haar teveel afleidt en dat ze graag een schilderij van alleen de lucht heeft, of ik het schilderij ook doormidden kan zagen. Ik heb haar op het hart gedrukt dat dat geen optie is, maar dat ik best bereid ben om een vervanging te schilderen en het geleverde schilderij terug te nemen. Dit zou echter vanwege verplichtingen wel even kunnen duren. Nu vertelt mijn vrouw me vandaag dat het deze kennis blijkbaar te lang geduurd heeft en dat ze het schilderij over geschilderd heeft. Wat moet ik hiermee? Hoe zit het met intellectueel eigendom?

Vriendelijke doch gefrustreerde groeten,

 

Johannes ZomerVijver

[TwaBla]

 

Uit protest die 100 euro terug geven!

[Branko Collin]

Je hebt zogeheten morele rechten die de afnemer verbieden het schilderij door te zagen of deels over te schilderen. (Hoe het zit met helemaal overschilderen weet ik niet.)

 

Wat je daar tegen kunt doen nadat de verminking al heeft plaatsgevonden, weet ik niet. Je zou misschien kunnen eisen dat de overschildering ongedaan gemaakt wordt of anders teruggave of vernietiging van het schilderij kunnen eisen.

 

Het idee achter dit recht lijkt te zijn dat je moet kunnen voorkomen dat je goede naam wordt aangetast.

 

Iets kan al snel een aantasting van je persoonlijkheidsrechten zijn. Er is het bekende geval van de schouwburg in Groningen die zijn vloerbedekking moest vervangen, omdat deze de 'uitstraling bedierf' (zegt Wiki) van de plafondschildering.

[Hans v N]

Het is wel een interessante maar ook moeilijke vraag. Als je wat koopt is het van jou en mag je doen met een werk wat je wil. Dus als je een poster koopt waar op zich auteursrecht op zit en je gebruikt die om de open haard aan te steken dan mag dat.

 

Bij een uniek werk ligt dat volgens de rechtspraak toch wat anders.

 

In het Jelles/Zwolle-arrest heeft de Hoge Raad beslist dat de vernietiging van een werk niet

kan worden aangemerkt als een aantasting van het werk in de zin van art. 25 lid 1 onder d Aw.

Maar, zo vervolgt de Hoge Raad in r.o. 4.6:

 

“Dat betekent niet dat het de eigenaar van een voorwerp (een onroerende zaak

daaronder begrepen) waarin een auteursrechtelijk beschermd werk is belichaamd - een

exemplaar van het werk - steeds vrijstaat dat voorwerp aan vernietiging prijs te geven en

dat de belangen van de maker aan de beschikkingsmacht van die eigenaar steeds

ondergeschikt zijn. De vernietiging van een exemplaar van het werk kan immers

misbruik van zijn bevoegdheid door de eigenaar opleveren in gevallen als in art. 3:13,

lid 2 BW bedoeld, dan wel anderszins onrechtmatig jegens de maker zijn. Ook een

derde die een zodanig voorwerp vernietigt, kan daarmee onrechtmatig jegens de maker

handelen. Van zodanig misbruik of anderszins onrechtmatig handelen zal eerder sprake

zijn, naarmate er minder exemplaren van dat werk bestaan. Gaat het om unieke

exemplaren, zoals veelal bij gebouwen het geval is, dan kan van de eigenaar onder

omstandigheden verlangd worden dat hij slechts dan tot vernietiging overgaat indien

daarvoor een gegronde reden bestaat en hij zich de gerechtvaardigde belangen van de

maker ten minste in zoverre aantrekt dat hij er desgevraagd voor zorg draagt het

bouwwerk behoorlijk te doen documenteren, althans de maker de gelegenheid biedt

daartoe zelf het nodige in het werk te stellen."

 

Het werk moet dus uniek zijn (daar voldoet een schilderij aan) én er moet een belang zijn voor de maker dat het werk in stand wordt gehouden.

 

Dat belang zie ik in het geval van een schilderij van 100 Euro niet erg, behalve dat je als maker niet graag ziet dat je werk kapot wordt gemaakt. Maar je zou een gespecialiseerd jurist om zijn mening kunnen vragen. De kosten zullen echter al snel hoger oplopen dan 100 Euro.

 

Mogelijk dat de afspraak om het terug te nemen en een nieuw werk te leveren in je voordeel werkt. Maar wat zou je willen? Een schadevergoeding?

 

 

 

[Bob de webbouwer]

Tja, wat wil je eraan doen dan? Ik ben geen jurist, maar zoals ik het zie heb jij een schilderij in opdracht gemaakt en dat verkocht, dus dan mag de klant ermee doen wat zij wil toch?

 

Auteursrecht zorgt er volgens mij alleen voor dat je intellectueel eigendom niet zomaar gekopieerd mag worden, ze mag dus bijvoorbeeld geen foto maken van je schilderij en deze vervolgens op t-shirts drukken om deze te verkopen.

 

De door Branko genoemde morele rechten (had ik nog nooit van gehoord) zijn in dit geval naar mijn mening niet van toepassing, aangezien het schilderij blijkbaar volledig is overgeschilderd en dus niet meer in verband te brengen is met jou als auteur.

 

Tenslotte zeg je zelf al dat die kennis het niet breed heeft, dus er valt sowieso niets te halen. Dat het een ondankbaar *** is waarvoor je never nooit meer iets doet staat natuurlijk wel vast.

[Branko Collin]

De door Branko genoemde morele rechten (had ik nog nooit van gehoord) zijn in dit geval naar mijn mening niet van toepassing, aangezien het schilderij blijkbaar volledig is overgeschilderd en dus niet meer in verband te brengen is met jou als auteur.

 

Omdat de klant ontevreden was met de onderzijde van het schilderij, ben ik ervan uitgegaan dat ze alleen die onderzijde heeft overgeschilderd. Uit de omschrijving van de TS valt dat verder inderdaad niet af te leiden. TS, hoe zit dat?

 

[Ward van der Put]

Geerts en Becker beargumenteren [PDF] dat de belangenafweging in het voordeel van de eigenaar kan uitvallen indien deze ‘een gegronde reden’ heeft om het werk te vernietigen.

Kortom: wij menen dat de woorden ‘een gegronde reden’ in het Jelles/Zwolle-arrest zien op de uitkomst van de belangenafweging in de zin van art. 3:13 lid 2 BW. Anders dan sommige commentaren op het arrest lijken te suggereren, betekent dit dat de Hoge Raad eigenlijk niets bijzonders heeft gezegd. In onze eigen woorden zegt hij: de eigenaar kan slechts dan tot vernietiging van een uniek werk overgaan indien de belangenafweging in zijn voordeel is uitgevallen (hij ‘een gegronde reden’ heeft).

En dan kan het feit dat dit een in opdracht vervaardigd werk is meewegen.

Enige tijd geleden heb ik op verzoek van een kennis een schilderij voor haar geschilderd.

Je kunt namelijk stellen dat de belangenafweging éérder in het voordeel van de eigenaar-opdrachtgever uitvalt indien het werk niet geheel voldoet aan wat de opdrachtgever voor ogen had.

[ZomerVijver]

Het hele schilderij is over geschilderd. Had ik het ding gewoon op de markt gebracht dan was mijn vraagprijs rond de €2000,- geweest. Het klopt dat het schilderij in zijn geheel vernietigd is en dat het auteursrecht dus niet meer van toepassing is. Aan een schadevergoeding zat ik ook niet te denken, er valt van een kale kip niet te plukken. Behalve dat ik mijn frustratie even moest spuwen, hoopte ik op iets van een suggestie voor genoegdoening. Behalve mijn schilderij heeft ook mijn ego schade opgelopen.

 

 

[mmint]

Behalve dat ik mijn frustratie even moest spuwen, hoopte ik op iets van een suggestie voor genoegdoening. Behalve mijn schilderij heeft ook mijn ego schade opgelopen.

Dan is de suggestie van @Twabla eigenlijk dus zo gek nog niet...

[ZomerVijver]

Heb ik dan genoegdoening? Of krijgt zij dan een beloning voor het vernietigen van mijn werk?

[Richard Theuws]

Er bestaat helaas geen echte genoegdoening voor een gekrenkt ego, dat zul je toch echt bij jezelf moeten zoeken.

 

An sich zou de suggestie van Twan daar waarschijnlijk nog het beste bij passen. Er is geen mogelijkheid ter wereld waarop je haar jouw werk beter gaat laten beoordelen, en er ruzie over gaan maken lost verder dus mogelijk ook niks op.

 

 

[Hans v N]

Het geld houden, en de kennis via je vrouw laten weten dat het je bekoorlijk heeft geraakt, geeft meer voldoening lijkt me. Je kan het ook zo zien dat zij honderd euro en een schilderwerk van 2000 euro kwijt is.

 

 

 

[Highio]

Koper had het werk (inderdaad) ook aan een commerciële prijs kunnen doorverkopen. Of je had het direct kunnen innemen of weggeven. Misschien is dat een bevredigende gedachte... of anders: sommige klanten zijn gewoon niet te volgen.

 

Werk in opdracht en auteursrecht?

 

Groet,

 

Highio

 

 

 

 

 

 

 

 

[ZomerVijver]

Mijn dank voor jullie reacties

Johannes

[SvdrH]

Beste ZomerVijver,

 

Een korte duiding van het relevante juridisch kader:

 

Artikel 25 Auteurswet:

 

De maker van een werk heeft, zelfs nadat hij zijn auteursrecht heeft overgedragen, de volgende rechten:(..)

 

c) het recht zich te verzetten tegen elke andere wijziging in het werk, tenzij deze wijziging van zodanige aard is, dat het verzet zou zijn in strijd met de redelijkheid.

 

d) het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van het werk, welke nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de maker of aan zijn woorde in deze hoedanigheid.

 

Het verschil tussen c) en d) (wijziging of aantasting van uw werk) kan sterk afhankelijk zijn van subjectieve perceptie.

 

Ten aanzien van sub c) geldt het word 'tenzij' betekent dat het in beginsel niet de de auteur is die moet bewijzen dan de wijziging onredelijk is, maar de het de afnemer is die moet bewijzen dat de de wijziging niet redelijk is (en het verzet daartegen dus onredelijk). De bewijslast ligt in het geval van deze grond in beginsel dus bij de ander, wat prettig is als maker van een werk.

 

Ten aanzien van sub d) geldt dat er door de maker wel bewezen moet worden dat de aantasting/verminking nadeel zou kunnen toebrengen aan uw eer of naam. Dat is dus een wat zwaardere opgave.

 

Het volledig overschilderen van het schilderij impliceert evenwel dat het oorspronkelijke schilderij is vernietigd -en dat valt nu net niet onder het bereik van artikel 25 van de auteurswet (met andere woorden: dat mag dus wel).

 

Voor wat betreft de remedies die beschikbaar zouden zijn bij wijziging of aantasting: er zou een verbod (versterkt met boetes/dwangsommen) gevorderd kunnen worden (waarvoor het in uw situatie overigens al te laat zou zijn). Ook mogelijk zouden zijn de andere gebruikelijke remedies die het burgerlijke recht kent: schadevergoeding / vergoeding van niet in vermogensschade bestaand nadeel.

 

Wat minder bekend is dat er, indien er sprake zou zijn van de zwaarste variant (sub d), ook een strafrechtelijke sanctie bestaat op grond van artikel 34 auteurswet (mogelijke strafsanctie maximal zes maanden gevangenisstraf of een geldboete van de vierde categorie).

 

Met vriendelijke groet,

 

Sjors van der Hoeven

 

 

[Herman55]

De vraag rijst of het schilderij wel is vernietigd. Immers er is overheen geschilderd en er bestaan technieken om dat weer ongedaan te maken. Ik zou het zelf op beschadigd houden.

[RT....]

TS stelt het gewoon niet op prijs dat iemand een schilderij van hem niet kan waarderen en er op die manier mee opgaat. Dan had TS het liever gewoon terug gehad, begrijpelijk.

 

TS had zich waarschijnlijk net zo gepiepeld gevoeld als het schilderij op zolder was beland. Het lijkt me onzinnig om hier nu een hele discussie te voeren over auteursrecht om maar een juridische basis te vinden om...nja, wat eigenlijk?

[ZomerVijver]

Om op Herman55 te reageren: volgens een restaurateur is het schilderij niet meer te redden en dus in zijn geheel vernietigd. Wanneer de eigenaar het schilderij op zolder had willen bewaren, had ik daar geen probleem mee gehad. Er zijn meerdere werken van mij in opslag bij de kopers. Natuurlijk zie ik ze liever aan de wand.

Het juridische verhaal is, zeker voor mij, goed om te weten. Hoewel ik daar in dit geval niets tot weinig aan heb.

 

Johannes

[RT....]

Wanneer de eigenaar het schilderij op zolder had willen bewaren, had ik daar geen probleem mee gehad.

En als hij er z'n open haard mee had aangestoken?

 

 

[TwaBla]

Ten aanzien van sub c) geldt het word 'tenzij' betekent dat het in beginsel niet de de auteur is die moet bewijzen dan de wijziging onredelijk is, maar de het de afnemer is die moet bewijzen dat de de wijziging niet redelijk is (en het verzet daartegen dus onredelijk). De bewijslast ligt in het geval van deze grond in beginsel dus bij de ander, wat prettig is als maker van een werk.

Moet waarschijnlijk zijn: "maar de het de afnemer is die moet bewijzen dat de de wijziging niet redelijk is (en het verzet daartegen dus onredelijk)."

 

 

[Branko Collin]

[M.b.t. wijziging:] De bewijslast ligt in het geval van deze grond in beginsel dus bij de ander, wat prettig is als maker van een werk.

 

[M.b.t. verminking] geldt dat er door de maker wel bewezen moet worden dat de aantasting/verminking nadeel zou kunnen toebrengen aan uw eer of naam. Dat is dus een wat zwaardere opgave.

 

In het door mij aangehaalde artikel van Arnoud Engelfriet wordt juist gesuggereerd dat het aanvechten van verminking minder lastig zou zijn dan het aanvechten van wijziging. Bij het laatste geeft hij weliswaar een ingezonden brief in een krant als voorbeeld, wat niet helemaal hetzelfde domein is als kunst.

 

Het volledig overschilderen van het schilderij impliceert evenwel dat het oorspronkelijke schilderij is vernietigd -en dat valt nu net niet onder het bereik van artikel 25 van de auteurswet (met andere woorden: dat mag dus wel).

 

Dat ligt aan het werk lijkt me. Zou het overschilderen van Red Wall van Robert Mangold (zie bijlage) in vrijwel exact dezelfde kleur geen verminking zijn?

 

(In 1987 begon de restauratie van het schilderij "Who's Afraid of Red, Yellow and Blue III" door de firma Goldreyer in New York, op aanraden van de weduwe van de maker. Vier jaar en een verfroller van de Amerikaanse Praxis later ontstond er ophef. Critici noemden de restauratie broddelwerk, waarop Goldreyer allerlei partijen aanklaagde wegens laster. In dat geval was het de koper die het over verminking had, niet de maker, maar binnen de kunstkritiek is het in elk geval te beargumenteren.)

 

Voor wat betreft de remedies die beschikbaar zouden zijn bij wijziging of aantasting: er zou een verbod (versterkt met boetes/dwangsommen) gevorderd kunnen worden (waarvoor het in uw situatie overigens al te laat zou zijn). Ook mogelijk zouden zijn de andere gebruikelijke remedies die het burgerlijke recht kent: schadevergoeding / vergoeding van niet in vermogensschade bestaand nadeel.

 

Een niet-juridische remedie is bijvoorbeeld een kunstwerk maken dat je naar die kennis vernoemt. Zo maakte de Brabantse kunstenaar Peter de Koning ooit een twee meter hoge houten dildo (NSFW) die hij vernoemde naar de politieagent die zijn tienerdochter had aangerand. Dit zou ik trouwens alleen maar doen als ik helemaal klaar was met die kennis. Peter de Koning liep een vervolging op wegens belediging.

 

[SvdrH]

Ten aanzien van sub c) geldt het word 'tenzij' betekent dat het in beginsel niet de de auteur is die moet bewijzen dan de wijziging onredelijk is, maar de het de afnemer is die moet bewijzen dat de de wijziging niet redelijk is (en het verzet daartegen dus onredelijk). De bewijslast ligt in het geval van deze grond in beginsel dus bij de ander, wat prettig is als maker van een werk.

Moet waarschijnlijk zijn: "maar het de afnemer is die moet bewijzen dat de de wijziging niet redelijk is (en het verzet daartegen dus onredelijk)."

 

 

 

 

Klopt helemaal.

 

Vernietiging van een uniek exemplaar van een werk door de eigenaar kan overigens nog wel misbruik van bevoegdheid ex 3:13 lid 2 BW opleveren. Onder omstandigheden kan van de eigenaar verlangd worden dat hij slechts dan tot vernietiging overgaat indien daarvoor een gegronde reden bestaat en hij zich de gerechtvaardigde belangen van de maker ten minste in zoverre aantrekt dat hij er desgevraagd zorg voor draagt het werk behoorlijk te doen documenteren (of de maker gelegenheid biedt om dit zelf te doen).

 

Dat leerstuk wordt mooi uiteengezet in deze uitspraak: http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHARL:2013:8518 (randnummers 3.10 en 3.11).

 

In dit geval is het, ook mogelijk in het kader van die belangenafweging, de vraag waarom de eigenaar er voor heeft gekozen om volledig over het bestaande werk te (laten) verven. Waarom niet gewoon een nieuw doek arrangeren en het oorspronkelijke werk ongemoeid laten?

[SvdrH]

 

Een niet-juridische remedie is bijvoorbeeld een kunstwerk maken dat je naar die kennis vernoemt. Zo maakte de Brabantse kunstenaar Peter de Koning ooit een twee meter hoge houten dildo (NSFW) die hij vernoemde naar de politieagent die zijn tienerdochter had aangerand. Dit zou ik trouwens alleen maar doen als ik helemaal klaar was met die kennis. Peter de Koning liep een vervolging op wegens belediging.

 

 

 

De aanleiding is onprettig, maar die De Koning heeft wel gevoel voor humor

[Jean Ecogeneration]

Als je er €2000 voor gevraagd had, had ze je schilderij waarschijnlijk met meer respect behandeld. Misschien iets om lering uit te trekken voor de volgende keer.

[Annedien Hoen]

Paarlen voor de zwijnen.

Een mooie daad van je, jouw werk aan te bieden! Dus wel goed karma voor jou, hoe dan ook. ;D

Misschien kan je deze gang van zaken tot een werk maken, een soort concept art, waarbij je nog 2 overschilder-en-vernietig-schilderijen aanbiedt aan de inwoners van je stad, en daar publiciteit mee zoekt. Wie de mooiste manier van overschilderen bedenkt en/of vernietigen wint het werk, en dan kom je een filmpje maken van die daad.

Dan zet je een hefboom op deze ervaring ... guerrillamarketingidee for you. Van mij. Gratis. Mag je overschilderen als je wil.

[ZomerVijver]

Prachtig idee Annedien, dank je