Duurzaamheidsverslagen, the essence of presence

[johansaalbers]

Dit korte artikel geeft onder meer inzicht in de mate waarop er binnen AEX-bedrijven vorm gegeven wordt aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hoofdvraag is dan ook, in hoeverre leeft MVO binnen de AEX?

 

Hoeveel wetenschappelijke artikelen beginnen er eigenlijk met het woord globalisering in de eerste zin? Met in haar slipstream de benadrukte gekleurde gevolgen van de technologische ontwikkelingen en de daarmee gepaard gaande groeiende mobiliteit van de mensen, de apparaten en de aanverwante kennis?

 

Er zijn wetenschappelijke artikelen die vol melancholie terugblikken op de nu haast kinderachtig ogende eerste internationalisatie stapjes van bijvoorbeeld het Nederlandse bedrijfsleven en haar in gradaties gevangen revolutie. Eerst maar eens in België of Duitsland proberen, was het motto 50 jaar geleden. 50 jaar later vraagt de business manager zich af waar hij welk deel van zijn keten het meest winstgevend neer kan zetten, oftewel gaan we maken of inkopen? Ok, dat is zijn verantwoordelijkheid. Maar wat zijn de gevolgen en wie is er nu eigenlijk verantwoordelijk voor het geheel? Het geheel? Het geheel waar winstoptimalisatie centraal staat, wordt door de kritische blik van de consument en met haar de media nauwlettend op de voet gevolgd. De drang naar winstoptimalisatie is versnipperd ondergebracht binnen elke onderneming, die op haar beurt onderdeel is van het geheel.

 

Laten we in deze het geheel tastbaar maken en omschrijven aan de hand van onze leefplek, de aarde. Dik 100 jaar na de industriële revolutie is er een groeiende zorg met betrekking tot het milieu. Parallel aan de groeiende media-aandacht schuwen milieubeschermingsorganisaties en ontwikkelingsorganisaties harde acties ten opzichte van multinationals niet wanneer het gaat om het aan de kaak stellen van maatschappelijk onverantwoord ondernemen. Vaak wordt er bij deze acties gepoogd het productieproces stil te zetten, wat niet past in de winstoptimalisatie filosofie. Ook de overheid stimuleert duurzaam ondernemen; het gaat hier om het welzijn van haar burgers. Blauwe plekken worden aangedrukt door middel van het uitvergroten van fouten in het productieproces, die menigmaal samenhangen met het inkopen van discutabele producten of diensten. Voor een dubbeltje op de eerste rij bij Trafigura (gifschandaal met de Probo Koala door foute leverancier), de giftige verf op de barbiepoppen van Mattel (gebrek aan transparantie in de keten) of “dicht bij huis” het verwoesten van het leefgebied van de Oerang Utang door Unilever (bij gebrek aan alternatieven voor palmolie). Reputatieschade, en dat terwijl voorgenoemde bedrijven een uitstekend track-record hebben opgebouwd in hun field of expertise.

 

Wat te doen? Hebben we het over duurzaam ondernemen dan kunnen we concluderen dat de afgelopen decennia voor het bedrijfsleven nog voornamelijk in het teken van green washing stond (hoe kom ik zo groen en duurzaam mogelijk over op de consument), wanneer er überhaupt over nagedacht werd. Het staat immers niet op de agenda van winstoptimalisatie, althans daar ging men van uit. Langzamerhand zien we toch een verschuiving naar milieubewustzijn plaatsvinden in het Nederlandse bedrijfsleven en zijn er ondernemingen die zich groen proberen te onderscheiden ten opzichte van de concurrentie. Men kan in deze discussiëren over het belang van het investeren in duurzaamheid, komt het voort uit idealisme, zijn er geen alternatieven of draait het voornamelijk om beeldvorming? Feit blijft dat duurzaam ondernemen en daarmee inkopen bij kan dragen aan de levensvatbaarheid van deze planeet en aan het imago en de continuïteit van een onderneming. Logische vervolgvraag in deze, in hoeverre houden bedrijven zich bezig met duurzaam ondernemen?

 

Voor het beantwoorden van deze vraag ben ik gaan kijken naar de publiekelijk gepubliceerde documentatie wanneer het gaat om duurzaam ondernemen binnen beursgenoteerde (AEX) bedrijven. Met de beeldvorming in acht nemend, trek ik de conclusie dat, mocht er duurzaam geproduceerd worden (in de meest brede zin van het woord), dan wordt er over gedocumenteerd. Immers alles voor de beeldvorming. Deze documentatie resulteerde voor 20 van de 25 geïnventariseerde ondernemingen in een Sustainability Report. De 5 niet publicerende ondernemingen bevinden zich in de uitzendbranche (2), de vastgoedsector (2) en de adviessector (1). Veel voorkomende onderwerpen in de voorhanden zijnde duurzaamheidsrapporten zijn klimaatverandering, mensenrechten, gemeenschapsbetrokkenheid, arbeidsomstandigheden, gezondheid en veiligheid.

 

Tevens is er een duidelijke link tussen type business en type duurzaamheid, zo benadrukt TomTom bijvoorbeeld verantwoord rijgedrag, wegveiligheid en diefstalpreventie. Conclusie? Op basis van de aanwezigheid van Sustainability Reports kan ik zeggen dat duurzaam ondernemen binnen de AEX op de agenda staat. Transparant is het daarentegen van verre, aangezien het de Sustainability Reports en daarmee het duurzaam ondernemen ontbreekt aan consistente meetcriteria. Ok, er zijn een aantal keurmerken en een aantal awards aan verbonden, men is onderweg. Feit blijft dat er voor de outsider een nauwelijks zichtbare lijn loopt tussen green washing en daadwerkelijk groen produceren. Dit is het probleem en hier ligt in de bedrijfsomgeving ook de crux. Beleidsmakers worstelen met groene strategieën. Waar begin je en hoe maak je de vertaalslag van geformuleerd groen beleid naar de praktijk?

 

Ik ga het proberen. Zoals vaak begint maatschappelijk verantwoord ondernemen bij bewustzijn en wanneer dit bewustzijn hoog in een onderneming wordt gedragen (strategie, commitment en budget) heeft het kans van slagen. Het is een proces, waarin kleine stappen kunnen leiden naar een bevredigend eindresultaat. Begin met het koppelen van een aantal voor de onderneming belangrijke geachte thema’s aan een onderdeel van je organisatie (business-case). Werk samen (management, inkoop, verkoop, marketing), voorkom hiermee het functionele denken. Analyseer de keten, schakel experts in en realiseer je dat het een immens karwei is, maar daarentegen zeer de moeite waard aangezien het in de toekomst van eenieder verwacht wordt.

 

Johan Aalbers

 

[Henk de Greef]

 

Welkom bij de bullshitbingo, Henk. :) Daarom noemen ze het ook boze tongen, als we hier vanuit gaan dan hadden we verandermanagement nooit uit hoeven vinden.

 

Wat is er mis met een reparatie op de nadelige effecten van de huidige bestuursvorm? Dat is nou juist de essentie van MVO, met een interne MVO-scheidsrechter die verantwoordelijk is voor de kwaliteit, binnen de duurzame first-movers noemen ze zo iemand de sustainability officer, al noem je hem de ceremoniemeester, het gaat erom dat hij er is! Philips audit 100% van haar leveranciers, op naar een sustainable image. I am impressed.

 

Wel Johan, dat is een interessante classificatie die je daar aan mijn betoog geeft. Je hebt kennelijk meer kennis in huis van verandermanagement dan ik, chapeau!

 

Maargoed, één poging: Van roken ga je dood, tenminste, dat wordt door veel wetenschappers bevestigd. Als oplossing daarvoor kan je ofwel stoppen met roken, of proberen te verhelpen dat je eraan dood gaat. Optie 1 pakt het probleem aan bij de kern en optie 2 doet aan symptoombestrijding. Optie 1 neemt afstand van het systeem "roken", waar optie 2 probeert een oplossing te vinden binnen het systeem. Optie 2 zie ik als een reparatie op de schadelijke gevolgen van het systeem (roken).

 

Bovendien, wie controleert de controleur van de controleur MVO en hoe kunnen we weten dat hij niet corrupt is?

 

Fred:

 

De overheid is een marginale speler, omdat zij zelf niets produceert. Hoe je het ook wendt of keert, het zullen altijd andere mensen zijn die handelen. (Natuurlijk wordt de overheid wel bevolkt door mensen die naast hun werk ook anderen dingen doen, dus een gedachte binnen de overheid is ook een gedachte binnen de samenleving)

De enige invloed die een overheid binnen dit systeem heeft is naar de letter van de wet: regelgeving. Daarnaast speelt de symbolische rol, normatief natuurlijk erg sterk mee.

 

Je geeft in je betoog ook aan dat "goedwillende ondernemers erom gevraagd hebben..." Hieruit kan je afleiden dat een overheid niet aleen het initiatief kan nemen. Afdwingen werkt niet, tenzij er een kritische massa is die wil dat het wordt afgedwongen.

 

"het maken van level playing fields", zoals je het noemt, is naast de kerntaak, slechts een facilliterende rol. De overheid staat ten dienste van de samenleving.

 

Henk

[Frans Sijtsma]

Maargoed, één poging: Van roken ga je dood, tenminste, dat wordt door veel wetenschappers bevestigd. Als oplossing daarvoor kan je ofwel stoppen met roken, of proberen te verhelpen dat je eraan dood gaat. Optie 1 pakt het probleem aan bij de kern en optie 2 doet aan symptoombestrijding. Optie 1 neemt afstand van het systeem "roken", waar optie 2 probeert een oplossing te vinden binnen het systeem. Optie 2 zie ik als een reparatie op de schadelijke gevolgen van het systeem (roken).

 

Da's een gezochte vergelijking, die mank gaat.

Kan net zo goed stellen dat de overheid behoorlijk ziek is, waarbij achteraf zeggen "had je maar niet moeten roken" geen oplossing is, maar een behandeling soelaas kan bieden.

 

Bovendien, wie controleert de controleur van de controleur MVO en hoe kunnen we weten dat hij niet corrupt is?

Flauw, zo kan je iedere vorm van controle (of zelfcontrole) in twijfel trekken

 

Verder zeg je in eerder berichten dat consumenten een bepaald gedrag kunnen afdwingen. De overheid is toch de grootste consument van het land?

Ik zeg niet dat regelgeving de oplossing is, maar het goede voorbeeld geven door zelf het eigen inkoopproces naar MVO-maatstaven in te richten lijkt me toch geen probleem, sterker nog: Dit zal zeker geen marginale verandering zijn

Met bovenstaande antwoorden wordt trouwens geen antwoord gegeven op mijn vraag of de overheid in staat is door haar eigen inkoopproces MVO-bestendig te maken de bal aan het rollen kan brengen.

 

Frans

[R.I.P. - Fred Wiersma]

 

...

Met bovenstaande antwoorden wordt trouwens geen antwoord gegeven op mijn vraag of de overheid in staat is door haar eigen inkoopproces MVO-bestendig te maken de bal aan het rollen kan brengen.

 

Frans

 

Mijn antwoord: jawel, maar ik denk dat die bal sneller gaat rollen als dat ondersteund wordt door wetgeving die bijv grote bedrijven verplicht ook hun inkoopprocessen MVO-bestendig te maken. Blijft alleen de vraag of dit politiek haalbaar is?

[Henk de Greef]

Maargoed, één poging: Van roken ga je dood, tenminste, dat wordt door veel wetenschappers bevestigd. Als oplossing daarvoor kan je ofwel stoppen met roken, of proberen te verhelpen dat je eraan dood gaat. Optie 1 pakt het probleem aan bij de kern en optie 2 doet aan symptoombestrijding. Optie 1 neemt afstand van het systeem "roken", waar optie 2 probeert een oplossing te vinden binnen het systeem. Optie 2 zie ik als een reparatie op de schadelijke gevolgen van het systeem (roken).

 

Da's een gezochte vergelijking, die mank gaat.

Kan net zo goed stellen dat de overheid behoorlijk ziek is, waarbij achteraf zeggen "had je maar niet moeten roken" geen oplossing is, maar een behandeling soelaas kan bieden.

 

Bovendien, wie controleert de controleur van de controleur MVO en hoe kunnen we weten dat hij niet corrupt is?

Flauw, zo kan je iedere vorm van controle (of zelfcontrole) in twijfel trekken

 

Verder zeg je in eerder berichten dat consumenten een bepaald gedrag kunnen afdwingen. De overheid is toch de grootste consument van het land?

Ik zeg niet dat regelgeving de oplossing is, maar het goede voorbeeld geven door zelf het eigen inkoopproces naar MVO-maatstaven in te richten lijkt me toch geen probleem, sterker nog: Dit zal zeker geen marginale verandering zijn

Met bovenstaande antwoorden wordt trouwens geen antwoord gegeven op mijn vraag of de overheid in staat is door haar eigen inkoopproces MVO-bestendig te maken de bal aan het rollen kan brengen.

 

Frans

 

Mijn antwoord daarop is NEE. Ik begin me werkelijk af te vragen wat er zo erg is aan het gegeven dat ik denk dat MVO er best wel aan zit te komen, maar niet uitsluitend door regelgeving vanuit de overheid. Knaag ik daarmee aan een principiele overtuiging of hoe zit dat? Vertel me eens waardoor het komt dat je zo vanuit je tenen reageert en mijn argumenten met de term "flauw" bestempelt. In eerdere posts heb ik al aangegeven dat het naar mijn inziht gaat over het minder aantrekkelijk maken van Onmaatschappelijk Onverantwoord Ondernemen, waardoor de verleiding afneemt. Het is dus geen kwestie van of, maar meer een kwestie van en.

 

Groet,

Henk

 

 

 

 

[Henk de Greef]

 

...

Met bovenstaande antwoorden wordt trouwens geen antwoord gegeven op mijn vraag of de overheid in staat is door haar eigen inkoopproces MVO-bestendig te maken de bal aan het rollen kan brengen.

 

Frans

 

Mijn antwoord: jawel, maar ik denk dat die bal sneller gaat rollen als dat ondersteund wordt door wetgeving die bijv grote bedrijven verplicht ook hun inkoopprocessen MVO-bestendig te maken. Blijft alleen de vraag of dit politiek haalbaar is?

 

Ook hier zeg ik NEE. U denkt waarschijnlijk dat de overheid de macht in handen heeft om de samenleving te maken. Als dat het geval was geweest, hadden we zeker nu niet in de kreditcrisis gezeten,want dat heeft niemand gewild. Ondanks alle toezichtsorgan en wetgeving presteren we het toch om een situatie te maken, die als een zeepbel uiteen spat. U gaat me nu toch niet vertellen dat de regels niet in orde waren of nodig herzien moeten worden, toch?

 

Groet,

Henk

 

 

[R.I.P. - Fred Wiersma]

Henk, je mag best 'je' zeggen hoor. ;D

 

Serieus: ik heb niet voor niets de opmerking er bij gezet over de politieke haalbaarheid... Ik denk dat we van mening verschillen over de macht van de overheid, jij ziet die meer als marginaal dan ik.

 

Over de kredietcrisis: nee de regelgeving, en het toezicht waren niet voldoende. Hou me ten goede: ik zeg NIET dat je alles met regelgeving kunt oplossen, integendeel. Wel durf ik te beweren dat de overheid over het algemeen achter de feiten aanloopt, en dat is ook te verwachten gezien haar functie. De maatschappij verandert sneller dan de overheid kan bijhouden.

[Frans Sijtsma]

Ook hier zeg ik NEE. U denkt waarschijnlijk dat de overheid de macht in handen heeft om de samenleving te maken. Als dat het geval was geweest, hadden we zeker nu niet in de kreditcrisis gezeten,want dat heeft niemand gewild. Ondanks alle toezichtsorgan en wetgeving presteren we het toch om een situatie te maken, die als een zeepbel uiteen spat. U gaat me nu toch niet vertellen dat de regels niet in orde waren of nodig herzien moeten worden, toch?

 

Maar is de kredietcrisis niet ook het voorbeeld bij uitstek dat je niet alles 100% aan consumenten en leveranciers kunt overlaten?

[Henk de Greef]

@ Fred.

 

Dat klopt, ik zie de macht van de overheid klein en ik geloof ook niet dat het beter wordt als die groter wordt.

Organiseren is in mijn ogen een voortdurende wisselwerking tussen verschillende spelers, waar de overheid een deel van uitmaakt, niet meer en niet minder. Zodra we gaan wijzen naar één groep, een overheid, bedrijven of consumenten, ontkennen we de gezamenlijke verantwoordelijkheid, waarmee we impliciet "het probleem" buiten onszelf plaatsen. Als we ons daarvan afhankelijk gaan opstellen, kunnen we de onschuld spelen en zeggen dat "die groep" het niet goed heeft gedaan. Mijn wedervraag zal dan zijn wat u er zelf aan gedaan heeft.

 

Daarnaast geloof ik dat het controle principe eindig is. Ik heb dat aangegeven met de vraag wie de controleur controleert. Daarmee probeer ik aan te geven dat er uiteindelijk in de top van de piramide iets moet zijn waar we op vertrouwen. Iets met de status van goedheid, betrouwbaarheid of zekerheid, waar we zondermeer vanuit kunnen gaan. Daarbij geloof ik niet in hogere machten en alwetendheid, dus moet ik daarvoor iets in de plaats stellen.

 

Mijn idee daaromtrent is dat de organiserende mens, daarmee bedoel ik iedereen die op een of andere manier in de samenleving verbonden is, zeer wel in staat is om goed en kwaad van elkaar te onderscheiden. Maw: De norm ontstaat tijdens het handelen. Deze norm is immer valide, want het is dat wat mensen tijdens hun onderhandelingen met elkaar afspreken. Die norm is altijd aan verandering onderhevig, want de ontwikkelingen gaan snel en de onderhandelingen gaan door. Natuurlijk zijn er altijd mensen die de norm proberen op te rekken, door eroverheen te stappen of hem ter discussie te stellen. In sommige gevallen wordt dat geaccepteerd en wordt daardoor de norm veranderd en in andere gevallen niet, met de gevolgen van dien. Ten slotte is de norm anders in verschillende deelgemeenschappen, die daar onderling ook weer over onderhandelen. Zo ontstaat er een gedeelde waarde, die in ieder geval geldig is voor de betrokken deelnemers.

 

Dit verklaart ook waarom een overheid altijd achter de feiten aanloopt, want zelfs als je zou willen meeschrijven met de ontwikkelende regels, ben je te laat. Als men het vooraf wil bedenken, zit men met grote waarschijnlijkheid, ernaast.

 

@ Frans,

 

Ja, de crisis is een bewijs dat je het niet aan één groep over kunt laten. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waar niet aan valt te ontkomen. Ook nu de crisis een feit is, zullen we met z'n allen de gevolgen daarvan moeten dragen en de nieuwe situatie als uitgangspunt nemen om weer iets op te bouwen.

 

Nu, met oa de film van Al Gore en andere op deze tijd gerichte bronnen, worden de mensen bewust van het feit dat er iets moet gebeuren. We zijn met z'n allen onze leefomgeving aan het verbruiken en worden daarmee de enige dieren die hun eigen nest bevuilen. De een gelooft dat iets meer dan de ander, maar de bewustwording is een feit. Niet alleen bestuurders maken zich daar zorgen om, maar ook andere mensen zullen graag iets willen achterlaten voor hun nageslacht dat ten minste leefbaar is. Activeer die mensen en de versnelling van het proces komt op gang. Maak de scheiding tussen denken en doen, overheid en samenleving, groter en het proces wordt vertraagd.

 

Groeten,

 

Henk