Boeren voor de buren

 

Korte samenvatting:

 

Zo'n zestig procent van onze voeding wordt niet bij de supermarkt gekocht, beweren de agri-researchers van ABN Amro in hun recente rapport Korte Ketens. Consumenten eten in restaurants, snacken bij pompstations, lunchen op de zaak, shoppen op de markt of maken gebruik van bezorgdiensten.

 

Dat is een kans voor boeren die hun bedrijfsvoering afstemmen op vraag vanuit de buurt. Grootschalige monoculturen zijn wellicht logisch om kosten te besparen, maar grote afnemers gunnen de boer amper rendement. Dan is mikken op Korte Ketens naar de markt een alternatief.

 

 

Waarom vind je dit interessant of wil je dit delen?:

 

Voorbeelden van ketenverkorting zijn volgens ABN Amro bezorgdiensten zoals HelloFresh, Marley Spoon, Beebox van Willem & Drees, Streekbox en de Allerhande Box. Maaltijdbox.net telt maar liefst 23 initiatieven.

 

Dan zijn er nog diverse stads- en dorpsboerderijen die voor lokale afnemers telen, zoals Caetshage bij Culemborg, Veld en Beek bij Renkum, Herenboeren met een eerste boerderij in Boxtel en De Wiershoeck in Groningen

 

En op het raakvlak van beide zie je dan regionale bezorgdiensten, soms zelfs verschillende in dezelfde regio. Zoals Oregional en Lekker Lokaal in de regio rond Nijmegen.

 

Of ze allemaal voldoende draagkracht kunnen vinden, mag betwijfeld worden. Maar het is wel een interessante onderstroom. Biologisch was een generatie geleden ook een marginale activiteit.

 

Zo'n zestig procent van onze voeding wordt niet bij de supermarkt gekocht, beweren de agri-researchers van ABN Amro in hun recente rapport Korte Ketens. Consumenten eten in restaurants, snacken bij pompstations, lunchen op de zaak, shoppen op de markt of maken gebruik van bezorgdiensten.

Het artikel suggereert dat de consument voor zijn voeding alleen de keuze heeft tussen enerzijds de supermarkt en anderzijds restaurants, snackbars, pompstations, bedrijfskantines, de markt en bezorgdiensten.

 

Is het marktaandeel van (bijvoorbeeld) zelfstandige slagers, groentemannen, bakkers en visboeren inmiddels zo klein, dat het terecht is dat die kanalen in een dergelijk artikel niet meer genoemd worden?

 

 

Een mooi overzicht van biologische boeren die direct verkopen vind je op de website Van Eigen Erf.

 

Het is een behoorlijke industrie, want een boer die ijs maakt, sap perst, soep kookt, appelstroop trekt, cider brouwt of honing slingert, moet een deel van zijn gebouwen aanpassen, opslag verzorgen, verpakkingen laten ontwerpen en maken, websites laten bouwen. Daar horen dus ook nieuwe toeleveranciers bij.

 

De artisanale maker moet vervolgens beslissen om de verkoop geheel in eigen hand te houden via de boerderijwinkel, webshop, marktkraam en eventueel zelfs foodtruck of derden erbij te betrekken - en dus marge in te leveren. Via de boerencoöperatie Landwinkel bijvoorbeeld.

Is het marktaandeel van (bijvoorbeeld) zelfstandige slagers, groentemannen, bakkers en visboeren inmiddels zo klein, dat het terecht is dat die kanalen in een dergelijk artikel niet meer genoemd worden?

Vast veel groter dan het aandeel van boerderijwinkels. ;)

 

ABN Amro lijkt het onderwerp wat te hypen, want voor een rapport van de onderzoeksafdeling is het wel erg anecdotisch.* Oftewel: natte vingerwerk. Maar ze verwijzen naar cijfers van derden. Zo blijkt uit onderzoek van het CBS dat in 2011 zo'n 38% van alle boeren aan verbreding deden (inclusief eigen verwerking en directe verkoop) terwijl dat in 2016 nog maar 33% was. Een behoorlijke daling in vijf jaar dus. Kan ook koude sanering zijn.

 

Een beetje nepnieuws al met al. Opvallend is bovendien dat Pierre Berntsen (directeur agrarische bedrijven bij ABN Amro) beweert dat ruim zestig procent van de voeding niet via de supermarkt wordt verkocht, terwijl een paar pagina's verderop Nadia Menkveld (sector-econoom agrarisch en food) stelt dat vijf supermarkten (inkoopcombinaties) circa 55% van het Nederlandse voedselpakket verkopen.

 

De tijd zal leren welk deel van de trends stoom is en welk deel beklijft. Boeren krijgen soms grote uitkoopsommen en die investeren dat in maneges, zorgactiviteiten of artisanale productie. Als de centjes op zijn, blijkt pas of het een goede investering was.

 

 

* ^{Veel business science is anecdotisch. Op zich niks mis met eerst signaleren en daarna pas serieus analyseren.} 8)

Vroeger waren de boeren harde werkers, die voor dag en dauw de mouwen van de overal opstroopten. Tegenwoordig gaat alles automatisch, Erna 1 tot met 81 bepaalt zelf wanneer ze naar de melkrobot gaat - dankzij door de banken geleverde investeringen - en hebben ze tijd over, die ze kunnen (moeten) besteden aan de aflossing, want de bank heeft ook de steeds minder betalende Campina stevig in de kneep, dan maar open dagen en (biologische) ijsjes verkopen. De drift van de boer vangen we allemaal ::)

 

N.B.

ik woon trouwens op het platteland. Als de traditionele boerenleenbank enerzijds de boeren het vuur na aan de schenen legt met gedwongen schaalvergrotingen en anderzijds pinautomaten laat verdwijnen (het werpt wel een ander licht op plofkraken; geen insinuatie, het is al verschrikkelijk genoeg voor al die automaten), waardoor iedereen zich wel gedwongen ziet te betalen met de pin, smartphone of ander middelen, dan versterkt het boze gevoel van onrecht ten opzichte van de traditionele bank die van twee walletjes eet zich evenredig.. Brave, nieuwe wereld!

 

Het omzetaandeel van biologisch is bij retail (speciaalzaak en supermarkt) iets meer dan 4%. Het belang van stadsboeren, groentebezorgdiensten en artisanale producenten laat zich voorlopig niet uitdrukken in een relevant omzetaandeel. Misschien wel nooit.

 

Het is wel een nieuwe bron van diversiteit. Een verbetering van het landschap, het bewustzijn (waar komt eten vandaan) en het aanbod. Zoek op ambachtelijke appelstroop en je vindt een stuk of vier mensen die deze oude stookvaardigheid een nieuw leven ingeblazen hebben. In de jaren zeventig was het ambacht bijna uitgestorven.

 

Veel interessanter dan het omzetaandeel is de vraag of zulke boeren, bezorgdiensten en kleine producenten in staat zijn om meer inkomsten te genereren dan ze kosten maken, en op welk prijsniveau ze verkopen. Net als bij micro-breweries: levert het genoeg op?

 

Zo'n zestig procent van onze voeding wordt niet bij de supermarkt gekocht, beweren de agri-researchers van ABN Amro in hun recente rapport Korte Ketens.

 

Dat lijkt me rijkelijk veel, al hangt het er ook vanaf of je telt in euros of in hoeveelheid voedsel - voor 1 keer eten in een restaurant kun je financieel gezien ook een hele week uit de supermarkt eten.

 

Bovendien staat in die pdf vervolgens:

 

"‘Eén derde van de voeding in Nederland wordt via andere kanalen dan de supermarkt verkocht’"

 

Wat dus impliceert dat 66% via de supermarkt wordt verkocht, dat is nogal een verschil met hoe het verhaal begon (en m.i. realistischer).

 

Bovendien: Hoe telt de online verkoop van een supermarkt? Als ik mn boodschappen door AH laat bezorgen, telt dat dan als een supermarktaankoop of niet? De producten zijn niet wezenlijk anders dan wanneer ik zelf naar de supermarkt rijdt, grootste verschil is of ze in mijn achterbak of hun bezorgbusje worden getransporteerd over de laatste kilometer.

 

Ergens denk ik dat het daadwerkelijke marktaandeel dat direct door de consument bij de boer/producent wordt verkocht miniem is. Wellicht dat de warme bakker nog wel wat aandeel haalt, maar voor groente of vlees... een procent, at best?

Ergens denk ik dat het daadwerkelijke marktaandeel dat direct door de consument bij de boer/producent wordt verkocht miniem is. Wellicht dat de warme bakker nog wel wat aandeel haalt, maar voor groente of vlees... een procent, at best?

Het is 2% van alle verse voeding. Een laag percentage, maar biologisch maakt ook niet meer dan 3% uit van de omzet in levensmiddelen.

 

In Europe haalt 15% van alle boeren meer dan de helft van zijn inkomsten uit directe verkoop aan consumenten. Dat zijn overwegend kleinere boeren, waarvan een deel zijn bedrijf aan het afbouwen is.

 

Nou zijn die cijfers afhankelijk van definities (vers is niet alle levensmiddelen), maatstaven en onderzoeksmethoden, dus de kwalitatieve dimensie is interessanter dan de kwantitatieve. Zit er een nieuw fenomeen (stadsboeren, bezorgboxen) verscholen in een oud fenomeen (uitstervende keuterboertjes)? Zijn die nieuwe ondernemingen in staat om op eigen benen te staan of teveel afhankelijk van giften, subsidies en vrijwilligers? Zijn trends aanbod- of vraaggedreven?

 

Overigens bestaat de traditionele landbouw ook voor een deel dankzij subsidies. ;)

 

 

In europa 15% zou nog best wel eens kunnen, maar ik vraag me af hoe dat in nederland ligt.

 

Zaak is natuurlijk formaat van boerenbedrijven, als gezinsbedrijf zonder of met zeer weinig personeel zou je de helft uit directe verkoop kunnen halen. Ik vermoed dat dat die 15% is, en in veel wat dunner bevolkte gebieden is het vrij gebruikelijk (mensen wonen domweg dichter bij de boer dan bij de winkel).

 

Maar stel je bent een aardappelteler met 10 hectare grond (wat in nederland echt minuscuul is voor een boerenbedrijf), dan zit je al met ca 500 ton aardappelen per jaar. Als je die voornamelijk aan de consument kwijt wilt moet je dus per dag pakweg een ton aardappels verkopen, zeg 100 klanten die een zak van 10 kilo afnemen.

 

Het lijkt me wat onwaarschijnlijk dat je dit voor elkaar kunt krijgen, maar zelfs als het lukt, wat heb je eraan? Die klanten bedienen kost een hoop tijd, maar het levert weinig op. Een ton aardappels kost bij de supermarkt een paar honderd euro, en is het hele jaar verkrijgbaar. Bij een boerderij zou je dan moeten opslaan en dergelijke, allemaal lastig.

 

Zo boer je dus bijvoorbeeld anno 2017 als idee bij dit topic.

 

Groet,

 

Highio