Jiskefet-encyclopedie, mag dat?

[TwaBla]

Uitgeverij Noblesse wil een Jiskefet-naslagwerk uitbrengen. Herman Koch en Michiel Romeyn (twee van het trio dat Jiskefet creëerde) maken daar bezwaar tegen. Ze kunnen de uitgave niet stoppen - dat wilden ze eerst - dus nu eisen ze in kort geding  dat er een sticker op het boek geplakt wordt om duidelijk te maken dat ze niet bij de uitgave betrokken zijn.

 

De uitgever wil dat niet. Die beroept zich op vrijheid van meningsuiting. Het is een grondrecht dat ieder een boek of een artikel of blog mag schrijven over elk onderwerp. De Jiskefetters doen nu een beroep op het merkrecht, want ze hebben Jiskefet twee jaar geleden als merk laten inschrijven. Dat wijst de uitgever af. Zou de rechter daaraan toegeven, dan laat morgen Coca-Cola elke kritische publicatie tegen houden.

 

Jiskefet is sinds kort bezig om zijn back catalogue te monetariseren. Zo kunnen liefhebbers lid worden van de Jiskefet-website (Timwoof BV) voor € 14,99. Er is echter ook een Jiskefet-fansite met een overzicht van links naar Youtube-opnames, zowel die van derden als Jiskefet zelf. De opnames van derden worden nu (of zijn allemaal al) onzichtbaar gemaakt, hoewel de links nog bestaan.

 

Het is een mooie case over auteursrecht, merkrecht en vrijheid van meningsuiting. Relevant voor ondernemers die met namen bezig zijn en anderen het recht willen ontzeggen in hun domein actief te worden. Er zijn mensen die menen dat het uitgeven van een krant, een boek of zelfs een blog commercieel is. Dan zou de uitgever dus meeliften met het succes van Jiskefet en zich verrijken over de rug van de createurs. Als de rechter daar in mee gaat, kan er geen boek of krant of tv-programma gemaakt worden over andermans merk.

 

Wat vinden jullie?

 

 

[Branko Collin]

Een vergelijkbare zaak was in 2008 Rowling v. Harry Potter Lexicon in de VS. (Dat was niet de naam van de zaak, maar ik parafraseer opdat ik niet zoveel hoef te typen. Een streven dat overigens geheel door dit terzijde teniet wordt gedaan.)

 

Weliswaar verschilt het Amerikaans recht in uitwerking sterk van het Nederlandse, maar de dingen die het recht in beide landen probeert te bereiken, zijn voor beide landen ruwweg hetzelfde. Die eerdere zaak zal dus soortgelijke vragen hebben behandeld als nu de Jiskefet-zaak.

[TwaBla]

 

Goeie vergelijking Branko!

 

De rechter gaf in 2008 Rowling en de haren gelijk op grond van de hoeveelheid quotes die overgenomen waren uit het oorspronkelijk werk.

 

In 2009 kwam er alsnog een ongeautoriseerde Harry Potter-gids uit met opnieuw geredigeerd werk, meer in spirit van de fair use-ruling.

 

Geprojecteerd op Jiskefet. Een beroep op het merkrecht in kort geding maakt geen kans. In een bodemprocedure kan het aandeel citaten, transcripts en gereconstrueerde draaiboeken een rol spelen bij het oordeel. Hoe ver reikt het citaatrecht?

[TwaBla]

 

In de Amerikaanse uitspraak wordt duidelijk uitgelegd wat nog fair use is en wanneer de nieuwe creatie (het naslagwerk) inbreuk maakt op de originele creatie omdat de verhouding tussen citaten en commentaren uit balans raakt. Het blijft een arbitrair (kwalitatief) oordeel, maar de rechters hebben geprobeerd dat te kwantificeren. 

 

Dat is natuurlijk bij een naslagwerk wel een heel specifieke situatie. De doorsnee ondernemer komt zelden in een positie waar hij citeert, behalve bijvoorbeeld wanneer het een reseller betreft die teksten van de merkeigenaar of groothandel wil overnemen. Dan kan in eerste instantie naar uitputting verwezen worden, maar vervolgens kan ook het citaatrecht mogelijk een rechtvaardiging zijn voor het overnemen van quotes - als de andere partij een beroep doet op het auteursrecht. Dat is zelfs van toepassing op dit forum, waar citaten soms ter discussie staan.

[MGC1969]

https://www.nu.nl/cultuur-overig/6165439/koch-en-romeyn-winnen-kort-geding-jiskefet-boek-moet-worden-aangepast.html

 

Kwam net dit bericht tegen

[TwaBla]

 

Doet ook denken aan de gegarandeerd ongeautoriseerde Koot & Bie Encyclopedie. Die is gemaakt door een archivaris die nog vuilnisbakken en containers bij de VPRO leeggehaald heeft. Uitgegeven door dezelfde uitgever. Koot & Bie hadden zelf al het Groot Bescheurboek uitgegeven.

[V2C2]

Poeh, ben geen merkenrecht deskundige, maar als de creatieve heren die dit ooit bedacht hebben ook zelf munt willen slaan uit hun 'geesteskind' dan lijkt me dat zo'n onofficieel 'naslagwerk' eigenlijk wel een beetje makkelijk meelift op hun inspanningen. Ken het naslagwerk niet inhoudelijk, maar klinkt wel meer als commerciële infotainment dan als een journalistiek werk.

[TwaBla]

 

Daarom is die Amerikaanse uitspraak ook zo interessant. Daar legt de rechter op een weegschaal wat gekopieerd is en wat de redactie toevoegt door middel van commentaar en analyse bijvoorbeeld, om te bepalen in hoeverre het argument fair use terecht is.

 

De Nederlandse / Europese criteria zijn voortdurend in beweging, maar ook hier moet zo'n soort afweging gemaakt worden. De rechtspraak zal geen uitspraken gaan doen waardoor morgen Shell of ING naar de rechter kunnen stappen als iemand hun merknaam noemt in een kritisch verhaal. Vandaar dat ik meende dat een beroep op het merkrecht kansloos zou zijn. Maar blijkbaar is in dit specifieke geval toch anders geoordeeld. Dat maakt benieuwd naar de afweging.

 

De morele afweging varieert van geval tot geval. Van Kooten en De Bie hadden geen interesse meer in het maken van een encyclopie, maar de mannen van Jiskefet lijken wakker geschud door actieve fans. Zou iemand nu een vergelijkbare gids maken over Bommel of Bomans, dan zouden we dat juist weer wel leuk vinden. 

 

Die over Bommel bestaat waarschijnlijk al. 

[Branko Collin]

Op 3-11-2021 om 12:08, TwaBla zei:

Maar blijkbaar is in dit specifieke geval toch anders geoordeeld. Dat maakt benieuwd naar de afweging.

 

Het gaat om een kort geding. De afweging is dan minder interessant, want die zal in toekomstige zaken niet snel als jurisprudentie (= een eerdere rechter heeft hier al eens iets slims over gevonden, dus hoef ik dat niet te doen) worden meegenomen. Een deel van de overweging zal hoe dan ook zijn geweest dat de Jiskefetters een spoedeisend belang hadden. En zonder verder iets over de zaak te hebben gelezen, zal de voorzieningenrechter ongetwijfeld hebben gevonden dat een sticker niet een zwaar middel is.

 

Hoe verkoopbevorderend is zo'n sticker met de spannende tekst "ongeautoriseerde uitgave" wel niet? Nou ja, hangt er een beetje vanaf hoe je dat boek in de markt probeerde te zetten. Misschien niet verkoopbevorderend als je het als een serieuze encyclopedie presenteert, wel als je het presenteert als "alles wat Koch, Romeyn en Prins niet willen dat je te weten komt".

[TwaBla]

Op 3-11-2021 om 15:42, Branko Collin zei:

Hoe verkoopbevorderend is zo'n sticker met de spannende tekst "ongeautoriseerde uitgave" wel niet? 

 

Dat sowieso. Alle aandacht voor deze zaak draagt bij aan de verkoop. Een cynicus zou zeggen: alle partijen hebben belang bij een goede verkoop nu, want Jiskefet kan in de bodemprocedure alsnog een schadevergoeding vorderen voor overmatig citeren.

 

Desondanks zou het eigenaardig zijn als een beroep op merkrechten gehonoreerd wordt met een sticker. Dan zit je zo op het spoor: Shell heeft niks met dit kritische boek te maken. Veronderstellend dat er behoorlijk weerwoord is geweest. 

 

We krijgen er vast nog meer over te horen.

 

Er zijn trouwens verschillende Bommel encyclopedia, onder andere De Bommelparade (zie de Marten Toonder Verzamelaars Club). De auteursrechten van Toonder zijn ondergebracht bij de Stichting Het Toonder Auteursrecht. Daarnaast is er ook een Toonder Compagnie die als BV actief is. Best interessant hoe dat allemaal georganiseerd is. Ook rond Toonder zijn wel eens conflicten geweest, zo is het boek De Tao van Toonder na een kort geding even uit de markt gehaald. De ironie is dat Bommel waarschijnlijk is ontstaan uit het natekenen van Bruintje Beer uit Engelse krantenstrips in een praktijk die ghosting genoemd werd.

[Gast Wigbolt]

Na het lezen van dit topic moet ik voor alles aan koperpoets denken.

 

Met vriendelijke groet,

 

Wigbolt

[TwaBla]

Er is wel een wezenlijk verschil tussen een kritisch boek over X of een biografie over Y. Bij een bloemlezing, een vademecum of een encyclopedie met auteursrechtelijk beschermd werk van anderen heb je wel toestemming nodig. Ergens loopt een stippellijn tussen citeren (wat toegestaan is) en inbreuk maken. Als ik bv een biografie wil maken over Godfried Bomans kan dat gewoon zonder toestemming. Maar als ik uitgebreid ga citeren of foto's plaats, zal ik toestemming nodig hebben.

 

Zoiets geldt ook voor voetbalsites en receptenblogs. 

 

 

[Bazzio]

Michiel Romeyn  legde zojuist uit bij Op1 dat hij op zijn minst vooraf geïnformeerd had willen worden, het werd vergeleken met een insluiper bij je thuis.

Blijkbaar mag het dus wel zolang je het een encyclopedie noemt.