[Sprout] Zo arm is Afrika nu ook weer niet

[Nils de Witte]

Origineel op expertblog van www.sprout.nl

 

Nederlands ondernemerschap, net ontwikkelingshulp

Dit is de eerste van een serie columns over ondernemers, investeerders, de overheid in Europa en die in de derdewereld. Met name de overeenkomsten tussen ontwikkelingshulp in de derdewereld en het stimuleren van ondernemerschap in Nederland is frappant. Oorzaak en gevolg van beleid zijn vaak een-op-een te vertalen.

 

Voor mijn werk reis ik veel in Zuid Amerika, het Midden Oosten, Zuid Oost Azië, maar vooral in Afrika. Op dit moment werken we met BiDnetwok in tien landen aan het stimuleren van nieuwe innovatieve- en snelgroeiende bedrijven om hen vervolgens te koppelen aan Angel Investors uit Europa en Noord Amerika. Iets dat ik bijna vijftien jaar voor Nederlandse ondernemers gedaan heb.

 

Overheid bepaalt succes

Door mijn, nieuwe, internationale functie is het mij duidelijk geworden dat ondernemers waar ook ter wereld hetzelfde zijn. Ze hebben dezelfde dromen, dezelfde ambities, dezelfde focus en ook dezelfde tekortkomingen. Het zijn de lokale omstandigheden en dan met name het publieke beleid die bepalen of de ondernemers gedijen of niet.

 

Terug naar de titel van deze column - een tekst van een Boomerang-kaart. Buiten het feit dat Afrika erg rijk is aan bodemschatten (waar de bevolking niet van profiteert, maar dat terzijde), is het continent rijk aan mensen. Gulle mensen die hun mannetje/vrouwtje staan. Ondanks het grote aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft is men er, buiten de oorlogsgebieden om, over het algemeen gelukkig. In de meeste landen meent de persoonlijke vrijheid toe en de economieën groeien gestaag.

 

Corruptie

Gek genoeg hebben de landen met de meeste natuurlijke rijkdommen, zoals Nigeria en Angola ook de meeste problemen. De leiders van die landen zien hun positie als een vrijbrief om zoveel mogelijk van die natuurlijke rijkdom naar zich toe te trekken, zonder dat de rest van de bevolking daarvan meeprofiteert. Landen met minder natuurlijke rijkdommen, zoals Uganda en Tanzania, zijn een stuk democratischer en vertonen een gestage economische groei van rond de 10 procent. Gevolg: een snel ontwikkelende middenklasse, klanten voor shoppingmalls en uitgaansgelegenheden, files met BMW's en Mercedessen, goede scholen, goede klinieken en weinig politieke onrust. Uganda en Tanzania zijn nog steeds erg arme landen, maar de bewoners vinden zelf dat ze een land vol kansen zijn. Ik kan dat beamen.

 

Dumpen

Afgelopen week, op de top van de G8 in Sapporo, hebben de regeringsleiders besloten om een overschot van 1 miljard euro bij de boeren in Afrika te dumpen. Wie denken ze daar in hemelsnaam een plezier mee te doen? De boeren? Die doen het beter dan ooit. Door de gestegen voedselprijzen draaien ze goede omzetten op hun gewassen. De arme mensen dan? Hoe krijg je het geld bij hen en hoe verdeel je dat redelijk? Die één miljard komt hoogstwaarschijnlijk gewoon weer terecht bij de corrupte machtselite.

 

We moeten helemaal niets dumpen in Afrika. Het is een hardnekkig misverstand dat de Afrikanen behoefte hebben aan onze overtollige producten. Het dumpen van kippenkarkassen in West Afrika heeft de lokale kippensector uitgeroeid. Recent nog werd ik benadert door een ondernemer die een container 2e hands schoenen naar Afrika wilde sturen. A) de mensen in Afrika zijn niet arm en B) het dumpen van geld en/of goederen ontwricht de lokale infrastructuur. Er is daar een schoenenindustrie, die het redelijk doet. Door het dumpen van schoenen gaat die industrie ten onder. Wat gebeurt er als de gratis schoenen op zijn?

 

Toegang!

Ik zeg niet dat we niets moeten doen, maar de mensen in Afrika vragen niet om onze hulp. Ze willen geen geld of oude spullen, ze willen toegang! Toegang tot onze markten, zowel de afzet- als de kapitaalmarkt. Ze willen toegang tot onze technologie en knowhow. En ze willen ervaring opdoen binnen ons onderwijssysteem en het bedrijfsleven. Afrikanen willen vooral de gelegenheid krijgen om zichzelf te helpen.

 

Met BiDnetwork doen wij dat, we bieden ondernemers in ontwikkelingslanden toegang tot de Europese onderhandse kapitaalmarkt. Maar wat gebeurt er? Europese investeerders durven niet te investeren in Afrikaanse bedrijven. Waarom? Investeerders vinden het ethisch om geld te verdienen aan die arme Afrikanen. AFRIKANEN ZIJN NIET ARM! Ze willen gewoon geld verdienen, net als u. Dus ontzeg ze niet de toegang tot uw investeringsportefeuille uit welgemeende maar volstrekt ongepaste piëteit.

 

 

[R.I.P. - Benm]

Mooi stuk, Nils!

 

Laten we hopen dat ook de politiek eens inziet dat de vrij toegang tot elkaars markt uiteindelijk voor beide partijen beter is!

[P.J.]

Jammer dat de link dood is.

[Nils de Witte]

link gefixed

[perry]

 

Hé mijn schoenengrap staat er in :-)

 

Wat is volgens jou Nils nou de beste manier om daar de gewenste kennis naar toe getransporteerd te krijgen?

 

 

Perry

[P.J.]

Die boodschap is al jaren bekend. Waarom blijft de politiek zo stoicijns aan hun systeem vasthangen?

[Gast Verwijderd account]

Die boodschap is al jaren bekend. Waarom blijft de politiek zo stoicijns aan hun systeem vasthangen?

 

 

Dat is toch typisch overheid...Daar duurt het altijd jaren voordat ergens verandering in komt. En in dit geval denk ik ook nog dat dit idee financieel niet zo rendabel is voor de Westerse overheden. Maar dat kan ik niet onderbouwen.

[Merkava]

Zoals Nils al aangeeft is die 1 miljard ook weer een voorbeeld van hoe het dus niet moet.

Waarom men dan toch overgaat tot het verstrekken van dit geld is mij en waarschijnlijk vele mensen een raadsel.

 

 

Volgens mij is een goede manier het draadje over de Woodstove van Flipse.

Als dit ontwerp in Afrika (met misschien een beetje hulp) vrij beschikbaar komt dan ontstaat er vanzelf wel een industrie voor die dingen als het inderdaad goed werkt en behoorlijk scheelt in de stookkosten.

[Nils de Witte]

 

Hé mijn schoenengrap staat er in :-)

 

Wat is volgens jou Nils nou de beste manier om daar de gewenste kennis naar toe getransporteerd te krijgen?

 

 

Perry

 

Ja Perry, maar je bent niet de egige die met dat soort suggesties komt, en dan is het over het algemeen geen grap.

 

Je hoeft de kennis niet te brengen, Ze komen het wel halen als ze in de gelegenheid zijn. Willen ze het niet, fine. Geen probleem.

[P.J.]

Er duikt natuurlijk ook nog een volgend obstakel op. De aanzuiging van grondstoffen naar Azië groeit nog steeds enorm. Daardoor hebben wij hier in Europa al tekorten aan staal en aluminium. Deze situatie zal de komende 10 jaren nog verslechteren, alvorens een voorspelling kan worden gemaakt, hoe het daarna verder gaat lopen. Die arme Afrikanen moeten we dus niet in een positie brengen, die hen mede-afhankelijk maakt van die grote stroom grondstoffen. Het is dus de kunst om Afrika te verrijken m.b.v. niche-behoeften. Daarmee zou ook Afrika een rol kunnen spelen om handel met Europa op te bouwen. In feite zie je nu al dat er volop groenten, die in Afrika worden geteeld, op ons bord belanden. Maar ik betwijfel zelf of de opbrengsten daarvan wel ten goede komen van de Afrikanen zelf. Als we echt in ons hart kijken, zouden we een bepaald deel van onze winsten moeten vrijmaken om het leven van die armen te verbeteren. Gewoon de allereerste levensbehoeften en simpele dingen. Geen industrie en geen uitbuiting.

[Nils de Witte]

Odems, hoe doe je dat, het leven van de armen verbeteren?

[odeon]

Hoi Nils,

 

In je column staat het zinnetje "Investeerders vinden het ethisch om geld te verdienen aan die arme Afrikanen". Ik neem aan dat je bedoeld niet ethisch. :)

 

Verder kan ik het alleen maar 100% met je eens zijn.

[Nils de Witte]

Hoi Nils,

 

In je column staat het zinnetje "Investeerders vinden het ethisch om geld te verdienen aan die arme Afrikanen". Ik neem aan dat je bedoeld niet ethisch. :)

 

Verder kan ik het alleen maar 100% met je eens zijn.

 

Ja dat klopt. Het woortje niet s weggevallen. Ik zal kijken of ik het er weer in kan krijgen. In het origineel stond het dacht ik wel.

[Christine]

Odems, hoe doe je dat, het leven van de armen verbeteren?

 

Nou, gewoon, meer schoenen sturen.

 

 

[old account]

Ha Nils, goed stuk! Over het de waarde van markttoegang voor ontwikkelingsboeren. Ik werk nu bijna een jaar bij GET Holding NV, naast ons staat ook de GET Foundation, missie van deze foundation: "To empower farmers/cooperatives in developing countries by providing market access, market information and increasing chain transparency”. Sluit goed op elkaar. Misschien binnenkort weer eens praten?

[Martijn Pulles]

Nils, mooie column, en goed dat je dit onderwerp eens aansnijdt. Ik zou nog iets anders willen toevoegen. Een van de negatieve bijwerkingen van de ontwikkelingshulp heeft, is dat overheden in ontwikkelingslanden een cultuur ontwikkelen die erop gericht is om ontwikkelingsgelden binnen te halen, in plaats van focus op ontwikkeling van eigen land en bewoners en zelfredzaamheid. Ik ondersteun initiatieven die op constructieve zelfredzaamheid zijn gericht van harte. Een aantal van mijn klanten zijn actief op dat vlak, wat voor mij leerzaam is, leuk om te doen en ook nog eens nuttig.

 

Oplossen van het probleem van armoede, en verbetering van levensomstandigheden is extreem complex. Van lokaal nivo (mensen, dorpen/steden) tot aan nationaal bestuur en de EU/VN aan toe, en alles wat daar nog tussen zit.

 

Naar mijn inschatting begint het met openbaar bestuur en leiderschap. Wat dat betreft is het treurig om te zien wat er vandaag de dag in Zimbabwe gebeurt, en hoe dat internationaal opgepikt wordt (of beter gezegd, niet of nauwelijks wordt opgepikt). Zolang er op dat nivo geen cultuurverandering plaatsvindt, zal dat op lokaal nivo ook moeilijk blijven.

 

De sleutel zit 'm daar denk ik in kennisoverdracht en ego's afzetten. Er zit ongelofelijk veel kennis en (praktische)ervaring bij o.a. NGO's (Non Governamental Organisations, organisaties, niet van de overheid met een publiek doel). Die kennis komt maar mondjesmaat, en bovendien gericht op verantwoording, bij bestuurders tercht die er bovendien niet altijd grondig kennis van (willen) nemen. Eigenbelangen/ego's zijn bovendien vaak een storende factor, die over het algemeen vaker bij openbaar bestuurders te vinden is wegens hun machtspositie, maar ook zeker bij NGO's.

 

Ik denk dat de politiek hierin de initierende factor zou moeten zijn, maar die lijkt niet in staat om dat constructief te kunnen aanpakken. Als ik naar onze eigen politiek kijk zie ik daar ook geen personen tussen die ik er voor aan zie een dergelijke rol te kunnen vervullen, helaas.. Maar dat is weer een andere discussie ;-S Uiteindelijk gaat het om samenhang, op alle nivo's...

 

 

 

 

[Nils de Witte]

Overigens hebben subsidies het zelfde effect als ontwikkelingshulp.

 

Het blijft een dillemma, doe je niks, dan gebeurt er niks, doe je het niet goed, dan heeft het allemaal geen zin.

[P.J.]

Odems, hoe doe je dat, het leven van de armen verbeteren?

 

Volges mij ben jij de specialist, want ik heb zelf weinig ervaring met Afrika. Ik zou zorgen dat ze een volle maag hebben met gewassen die ze zelf kunnen telen. Helpen dat ze water hebben daarvoor, op de meest simpele manieren, die wel bekend zijn. En dan zou ik ze heel simpel werk laten doen. Maar er gaat een verhaal dat er ook volkeren zijn die niet willen werken en denken dat ze daarmee gezichtsverlies lijden. Je kunt je voorstellen dat een afrikaans bedrijf de mogelijkheid krijgt om jou te adviseren of heel eenvoudige dingen voor je te maken, waarvoor je dan redelijk mogen faktureren. Maar dan moeten er wel afspraken zijn over de wijze waarop ze hun winst gebruiken e.d.

[Nils de Witte]

Het blijft complexe materie. Ik ben absoluut geen ontwikkelingsspecialist. Daar moet je voor gestureerd hebben. Ik ben slechts een eenvoudige pragmaticus met toegang tot de onderhabdse kapitaalmarkt in Europa. Ik gebruik die mogelijkheid om ondernemers in ontwikkelingslanden toegang te geven tot die markt. Of dat goed is of slecht weet ik niet. Of de ondernemers in ontwikkelingslanden er gebruik van moeten maken weet ik ook niet. Ik bied slechts een optie. Als ze er gebruik van WILLEN maken, help ik ze. Ze moeten wél goed zijn, maar dat lijkt geen probleem. Ik kom erg veel slimme, doortastende en goed opgeleidde ondernemers tegen, die de competitietest met ondernemers in europa glansrijk doorstaan.

 

Dus ik ben geen expert, maar wat ik wel zie is dat infrastructuur een belemmerende factor is. Als je producten van het land komen en je kan ze niet naar de haven of het vliegveld vervoeren, dan heeft toegang tot de buitenlandse markten geen zin. Als die havens en vliegvelden verstopt zitten heeft het ook geen zin, als je nniet bereikbaar bent voor je klanten wordt het ook moeilijk, als je geschoolde krachten sterven aan aids in de kracht van hun leven, schiet het ook niet op en als corrupte ambtenaren of locale warlords je winst inpikken dan ben je ook de sigaar. Dus wat mij betreft moet er ook geinvesteerd worden in:

- infrastuctuur zoals wegen, spoorlijnen, havens en vliegvelden

- infrastructuur, telecommunicatie en internet. Internet is er wel, maar duur en onbetrouwbaar. Een ondernemer kan niet zonder internet.

- scholing en gezondheidszorg

- veiligheid en recht. Vooral eigendomsrecht is vaak niet of slecht geregeld. Als je niet kan aantonen dat je huis van jou is, kan je geen hypotheek krijgen.

- salarissen van politie, leerraren en ambtenaren om de noodzaak voor corruptie tegen te gaan.

 

Een aantal van die investeringen zijn gewoon privaat, zoals scholing en gezondheid is in een groot deel van Africa privaat geregeld. Infrastructuur is ook voor een groot deel privaat. Salarissen van politie en ambtenaren is eeen publieke aangelegenheid.

 

Die meeste van die investeringen zullen plaatsvinden als de economie zich ontwikkeld. Dus dat is waar wij, jullie en ik, een bijdrage aan kunnen leveren. Outsourcing naar Africa, import van manufactured goods, stagiars, export van kennis (licenties, franchises) en investeren in kleine bedrijven. Er zijn een hoop kleine zakelijke dingen die je kan doen.

 

Addopteer een kleine business, help met kennis en oud gereedschap, zoek afnemers, een soort "foster business plan". Stel dit forum open voor ondernemers uit ontwikkelingslanden. Ik ken er een stuk of 10.000. Genoeg te doen.

 

 

[P.J.]

Dat is een ruime omschrijving van wat ik ook ondersteun. Maar het gros van ons (ondernemers) heeft zich nooit in Afrika verdiept en mogelijk 97% ervan zal dat nooit doen, als de vraag naar zo'n samenwerking nooit verder komt dan dit forum. Ik moet bekennen dat ik dat ook nog nooit gedaan heb en dat ik zelfs niet eens weet of er ook een beurs bestaat, of dat er een andere gestuktureerde manier is om op de hoogte te worden gebracht van de mogelijkheden. Ondernemers voor ondernemers. Geen wazige politiek, maar eerlijke informatie, over regio's en produkten, waar geen corrupte besturen zitten en waar die ondernemers duurzaam hun kansen krijgen.

Door alle berichtgeving over oorlogen in Afrika en dat is samenhang met de onwetendheid over ondernemers c.q. "de mogelijkheden", is het beeld dat wij van Afrika hebben opgebouwd niet positief te noemen. De politiek hier in Europa kan daar verandering in brengen, door aktief te informeren over deze zaken. Het rendement daarvan zal veel meer opleveren dat de financiele ontwikkelingshulp, die nu in de zakken van corrupte regiemen verdwijnt.

Als er inderdaad een objektieve website zou komen, die daadwerkelijk "exchange" teweeg kan brengen, ben ik ervan overtuigd dat Afrika duurzaam zal veranderen. Landen/regio's zullen die samenwerking opmerken, omdat er sprake zal zijn van verbetering van levensomstandigheden en zullen uiteindelijk ook zelf gaan streven om in hun eigen land die verbetering te gaan krijgen. Zoals jij (Nils) al schreef is het een heel compexe zaak, die hier in de welvarende landen, al heel anders moet worden aangepakt. Als we hier goed beginnen, krijgt Afrika pas kans.

 

Wie gaat onze politiek aktiveren? Min. van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken, hebben hier een mooie taak liggen.

 

[Martijn Pulles]

Infrastructuur is absoluut onmisbaar. Maar als de publieke stabiliteit in een land wegvalt heb je daar ook weinig aan. Zie Zimbabwe waar al veel in geinvesteerd is. Dat wordt nu zorgvuldig de nek omgedraaid door de egotripperij van de lokale regering aldaar. Het komt mij over als dat de drijfveer van het bestuur in Zimbabwe vooral voortkomt uit angst (voor verlies eigen positie) en frustratie/jalouzie (op het voormalige Britse imperialisme daar), en niet gericht is op optimalisatie van de leefomstandigheden van haar inwoners.

 

Het lijkt wel alsof de menselijke evolutie/ontwikkeling niet wil doordringen in het publieke bestuur. Dat zie je ook in ons landje. De wereldvreemdheid, machteloosheid en visieloosheid van onze politiek vind ik schreinend (enkele uitzonderingen daargelaten). Als we met zn allen beslissingen moeten maken lijken er bij voorbaat onwerkbare compromissen uit te komen waar niemand mee geholpen is, behalve de politiek zelf omdat het lijkt alsof ze weer een probleem hebben opgelost. Dat effect zie al helemaal op het nivo van EU/VN.

[P.J.]

Ik heb ooit vanuit het bedrijfsleven in een werkgroep gezeten, met een topambtenaar van het Min. Verkeer en Waterstaat. Dat werd dus helemaal niks. Maar we moeten de hoop niet opgeven. Onze Ministers en Staatssecretarissen zijn ook mensen en zien dit probleem ook wel als het hen duidelijk wordt uitgelegd. Als we geloofwaardig willen zijn, zal er gewoon een start moeten komen om dit grootschalig op gang te brengen. Dan komt de markt zelf wel met verbeterde systemen.

[Gast Verwijderd account]

Onderstaand initiatief is ook wel heel interessant en sluit aan bij dit topic. .

 

http://www.1procentclub.nl/

 

[Nils de Witte]

Op zich erg leuk die 1% club. Maar het gaat weer om geld geven en we geven al 3% van ons BNP aan hulp. Dat is 4,7 miljard euro per jaar. Tijd en energie geven is misschien belangrijker.

 

Particulier initiatief is goed. Vaak komt het geld bij zeer kleinschalige projecten direct ten goede aan de millenium doelen. Daar mag best wat Koendersgeld bij.

 

Het blijft echter hulp. Ik geloof meer in toegang. Toegang tot markten, kennis en kapitaal. Hulp maakt lui en is niet vol te houden. Geen aid maar trade.

 

Groeten van het eiland, met een ouderwetse dial-up verbinding, trrrrr trrrr ploing ploing krrrrrrrrrrrrrrrr, wat een nostalgie :-)

[R.I.P. - Benm]

Odems, hoe doe je dat, het leven van de armen verbeteren?

 

Nou, gewoon, meer schoenen sturen.

 

Sabotage! ::)