Zes tips: beschermen van ideeën

[Floor May]

2016. Een nieuw jaar, nieuwe ideeën. Jouw goede voornemen is om nu eindelijk eens werk te maken van jouw briljante idee. Of om de pitch van je leven te houden voor dat ene bedrijf waar je graag voor wil werken. Maar hoe voorkom je nu dat anderen er met jouw idee vandoor gaan? Met andere woorden: is jouw idee juridisch te beschermen?

 

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het juridische uitgangspunt is dat abstracte ideeën vrij zijn en niet zijn te beschermen. Dit valt goed te verklaren. Indien alle ideeën beschermd zouden worden, zou dat de ontwikkeling frustreren. Voor iedere (verdere) ontwikkeling zou immers een licentie nodig zijn waar al dan niet een hoop geld voor betaald dient te worden. De vrije handelseconomie is daar niet mee gebaat.

 

Uiteraard zijn hier uitzonderingen op. In sommige gevallen heb je een intellectueel eigendomsrecht op jouw idee of kun je dit aanvragen. Ook zijn er andere manieren om jouw idee te beschermen. Hieronder geef ik enkele tips waarmee je zo goed mogelijk jouw idee kan beschermen en bewaken.

1. Praat niet met iedereen over jouw idee.

Het kan lonen om met andere ondernemers over jouw idee te praten, te sparren en zo jouw idee verder te ontwikkelen. Maar pas hiermee op. Omdat ideeën vrij zijn is de kans aanwezig dat iemand anders jouw goede idee oppikt en hiermee aan de haal gaat. Hoewel dit niet altijd het einde van jouw idee of jouw bijdrage hierin hoeft te betekenen, wil je dit toch liever niet.

 

2. Geheimhoudingsovereenkomst.

Indien je toch gaat praten over jouw idee, bijvoorbeeld met financiers omdat er geld nodig is of met mogelijke businesspartners, laat de wederpartijen dan voorafgaand aan de gesprekken een geheimhoudingsverklaring tekenen (Engels: NDA). In deze overeenkomst neem je een verbod op voor de wederpartij om over jouw idee te praten, hierover te publiceren, etc. Je kan extra druk zetten door hier een behoorlijke boete op te zetten. Dit werpt een drempel op voor de wederpartij om de geheimhouding te schenden. Mocht de geheimhouding alsnog worden geschonden, dan sta je niet met lege handen. Je wordt in dat geval financieel gecompenseerd (een schrale troost, maar beter dan niets).

Omschrijf jouw idee wel zo concreet mogelijk in de overeenkomst of in een bijlage die achteraf kan worden bijgevoegd. Dit voorkomt handhavingsproblemen.

3. Intellectuele eigendomsrechten.

In sommige gevallen heb je een of meer intellectuele eigendomsrechten op jouw idee of kun je deze aanvragen. Jouw idee dient in ieder geval voldoende concreet te zijn. Dit is niet altijd eenvoudig te beoordelen. Sommige rechten ontstaan automatisch (handelsnaamrecht, auteursrecht) en sommige rechten dienen te worden geregistreerd (merken en octrooien/patenten).

 

Let op: het opschrijven of registreren van een beschrijving van jouw idee biedt geen juridische bescherming.

 

Helaas voor velen, is een pitch an sich in principe niet juridisch te beschermen – zo heeft de rechtspraak bepaald.

 

4. Bijhouden rechten.

Houdt, indien mogelijk, jouw intellectuele eigendomsrechten bij. Sommige rechten vervallen na verloop van tijd. Zo vervalt het auteursrecht 70 jaar na de dood van de maker en een octrooi vervalt doorgaans 20 jaar na de aanvraag van het octrooi. Het merkenrecht is eeuwigdurend, mits het merk tijdig wordt verlengd én de daarvoor verschuldigde taksen aan de merkenregisters worden betaald. Sommige registers in andere landen kunnen aanvullende voorwaarden hanteren.

5. Optreden tegen inbreukmakers.

Als rechthebbende heb je het alleenrecht op jouw werken/merken/uitvindingen. Derden mogen deze rechten niet gebruiken zonder jouw toestemming. Indien dit toch gebeurt, treedt hier dan tegen op. Laat je dit na, dan kan de waarde van jouw product of recht behoorlijk verminderen. Optreden kan met een sommatiebrief waarin je diegene dringend verzoekt de inbreuk te stoppen (ook wel staken en gestaakt houden genoemd) en waarbij je eventueel een aanvullende schadevergoeding vordert. Als hier geen gehoor aan wordt gegeven, dan staat de weg naar de rechter open. Dit kan een kostbare aangelegenheid zijn. Ik raad je dan ook aan dit altijd met een jurist te bespreken.

6. Vangnet.

Indien producten niet te beschermen zijn, dan mogen deze niet altijd een-op-een worden nagemaakt. Dit is het leerstuk van de slaafse nabootsing. De nabootser moet zoveel mogelijk proberen af te wijken van een bestaand product, zonder dat dat ten koste gaat van de deugdelijkheid en bruikbaarheid van dat product. Laat hij dat na, dan handelt hij onrechtmatig jegens jou. Ook hier kun je tegen optreden (zie tip 5).

 

Om nu het antwoord op de vraag in de inleiding te geven: ideeën zijn vrij. In sommige gevallen zijn deze toch te beschermen middels intellectuele eigendomsrechten of een geheimhoudingsovereenkomst.

 

Succes met ondernemen!

Vriendelijke groet,

Floor May

[Joost Rietveld]

Handige column en goed om al deze tips eens gebundeld te kunnen lezen.

[kuifje]

Ja, goed geschreven, de juiste toon tussen correct en toch duidelijk voor een leek.

 

Kunnen we dit niet als een standaard eerste antwoord gebruiken voor mensen met IE vragen?

 

Ik zou er toch iets aan toevoegen:

 

Bij 1. In sommige gevallen (octrooien) is er met anderen over spreken in principe fataal voor het krijgen van wettelijke bescherming. In andere gevallen kan bij bekendmaking een termijn gaan lopen voor het verkrijgen van bescherming. Het risico is dus niet alleen dat een ander ermee wegloopt, maar ook dat je jezelf blokkeert in het later krijgen van bescherming.

 

Bij 2. Ik kom vaak tegen dat bedrijven helemaal geen NDAs willen tekenen. Dat is natuurlijk ook hun goed recht. Ook is een heen en weer geschrijf over de precieze formulering van de NDA zeer contraproductief. Let er ook op dat er iemand tekent die tekenbevoegd is, niet zomaar je gesprekspartner.

 

Ik ben dus niet zo'n voorstander van punt 2, en vindt punt 3 belangrijker. Daarmee maak je punt 2 overbodig.

 

 

[Branko Collin]

Ik heb andere tips.

 

Als je een idee wil beschermen:

 

1) Praat met iedereen over jouw idee.

 

2) Hou het idee niet geheim en dwing anderen ook niet het geheim te houden.

 

3) Vat je idee in zo weinig mogelijk intellectuele eigendomsrechten en als je het doet, gebruik dan vrije licenties.

 

4) Complimenteer inbreukmakers en vraag of je ze kunt helpen.

 

5) Moedig slaafse nabootsing aan.

 

De column van Floor May klopt dan weer wel als het niet gaat om het beschermen van het idee, maar om het beschermen van de belangen van de bedenker.

 

Overigens botst punt 3, intellectuele eigendomsrechten, regelmatig met punten 1 + 2, het geheimhouden van het idee. Dat had er misschien bij moeten worden vermeld. IE gaat vaak gepaard met openbaarmaking.

[Floor May]

Dank beiden voor de input.

 

Uiteraard zijn dit slechts tips. Ik krijg deze vragen als jurist met enige regelmaat op mijn bordje geschoven en het leek mij nuttig een globale leidraad op te stellen. Hierbij heb ik zoveel als mogelijk een chronologische volgorde aangehouden. Niet alle tips zijn echter in alle specifieke gevallen handig of op te volgen. In veel gevallen houdt het zelfs al op bij punt 1 of 2. Het is aan de bedenker van het idee om te kijken of hij er wat aan heeft. Of om hier nader advies over in te winnen.

 

Om mijn column leesbaar te houden, ben ik niet op alle specifieke rechten en punten ingegaan en heb ik de nuances er zoveel als mogelijk uit gelaten.

 

Kuifje, wat betreft de octrooien. Als jij en ik in besloten kring praten over een algemeen idee hoeft dat een octrooi niet per se in de weg te staan. Anders is het indien een (concreet) technisch idee openbaar wordt gemaakt via bv de krant, een wetenschappelijk artikel of een lezing. Op zich hoeft praten dus niet aan bescherming in de weg te staan.

Wat bedoel je concreet met : In andere gevallen kan bij bekendmaking een termijn gaan lopen voor het verkrijgen van bescherming. ?

 

Branko, dat kunnen ook bruikbare tips zijn. Iedereen kan hier op een eigen manier mee omgaan en iedere situatie staat op zichzelf. Vanuit mijn werk als IE-jurist (meestal de belangenbehartiger van de bedenker) heb ik deze column geschreven om de bedenker zoveel mogelijk een steuntje in de rug te bieden. Daar heb je gelijk in.

Wat betreft de botsing van punt 2 en 3: niet op alle ideeën rusten IE-rechten of kunnen IE-rechten rusten. Juist voor die andere, vaak te abstracte ideeën kan een geheimhoudingsverklaring nog enige bescherming bieden. Doorgaans is het zo dat het idee dat is ontstaan onder de punten 2 en 3 niet concreet genoeg is voor bescherming. Vaak wordt in een later stadium het idee voldoende geconcretiseerd en kan dat idee (of inmiddels vaak een product of werk) wel beschermd worden. De punten wringen dan niet.

 

[Hans v N]

Ook ik wil nog wel wat toevoegen.

 

Naast het beschermen van IE rechten of het niet moeilijk doen en alles delen, wat mij betreft ook een valide strategie op bepaalde momenten, kan je er ook voor kiezen om zoveel mogelijk geheim te houden, eventueel door elementen geheim te houden, en je geld te stoppen in productontwikkeling en marketing.

 

Geheimhouden kan bijvoorbeeld door niet de gehele productie onder te brengen bij één partij. Zo kan een telefoonfabrikant zijn chips bij diverse fabrieken laten maken of een topkok kan een geheim kruidenmengsel of zelfs meerdere samenstellen. En ga zo maar door.

 

Alles is beter dan jezelf laten verlammen door de angst dat anderen er met jouw vinding vandoor gaan.

 

 

[website designer]

Leuk om door te nemen! :)

[ebia]

Helemaal eens met Branko. Ik geloof dat alles in het leven een verdere doorontwikkeling is van iets wat al was. In die zin is alles een 'remix' van een bestaand iets. Een interessante docu hierover: http://everythingisaremix.info/

 

In mijn onderneming geniet ik elke dag rechtenvrije open software bijvoorbeeld, iets waar vele programmeurs dagelijks en soms ook belangeloos hun tijd in steken en waar de hele wereld de vruchten van plukt.

 

En ik geef dat dan ook terug. Soms in de vorm van financiële steun aan dergelijke projecten, maar soms laat ik ook in opdracht (kleine voor mij relevante stukjes) software ontwikkelen die ik dan in overleg met de auteur vervolgens onder een zeer vrije licentie aanbied aan iedereen die het gebruiken wil (en zelfs hergebruiken in een nieuw stuk software). Ik zou het alleen maar gaaf vinden als ik aan de bron heb gestaan van iets wat iemand anders veel groter zou maken dan mijn oorspronkelijke intentie...

 

Octrooirecht is volgens mij echt iets voor grote corporates die spelen met een miljardenbudget voor productontwikkeling, en die daarmee een paar jaartjes voorsprong willen kopen op de concurrentie. Waarom zou je (als MKBer) daar verder een euro in willen gaan steken? Dat klinkt een beetje hetzelfde als mensen die geen 'normale' BV willen, maar bijvoorbeeld een Cyprus limited onder het bewind van een of andere vage trust, zodat ze dan een paar tientjes belasting kunnen ontwijken omdat dergelijke vluchtroutes alleen en pas echt interessant zijn voor corporates die omzetcijfers in de honderdenmiljoentallen hebben.

 

Ik heb een tijd in de wetenschappelijk wereld gewerkt, en daar zie je zo nu en dan een professor die de commerciële toer op is gegaan (wat overigens ook steeds meer wordt gestimuleerd in die wereld). Hoe dan ook, dan heb je van die profs die dan een of meerdere octrooien op hun naam hebben staan, maar als je dan wat doorvraagt blijkt in de praktijk dat de liefde voor research veel groter is dan de commerciële uitbuiting van het betreffende octrooi. Terwijl in de eerste instantie zo'n octrooi wel tot stand is gekomen door heel veel overheidssubsidie (in allerlei hoedanigheid), terwijl zo'n ongebruikt octrooi dan eigenlijk juist een gemiste kans is en waar dan ook niemand op verder gaat voortbouwen omdat details geheim blijven voor het publiek. Ik vind dat echt een achteruitgang van alles waar ik persoonlijk voor sta. Voor mij is het duidelijk; ik wil dit systeem niet in stand houden.

[Moni Frank]

Bedankt voor de tips :)