CPB Kraakt inzet Kenniseconomie (nrc)

[Nils de Witte]

bron: www.cpb.nl en www.nrc.nl

 

Magere oogst investeringsvoorstellen kennis en innovatie

1 mei 2006

Vanwege nieuwe meevallers bij de aardgasbaten konden in de tweede helft van 2005 wederom voorstellen voor investeringsprojecten worden ingediend, te betalen uit een nieuwe investeringsimpuls via het Fonds Economische Structuurversterking. In dit kader heeft het CPB nu ruim 20 voorgestelde kennisprojecten beoordeeld. Dit levert een vrij mager resultaat op: ruim de helft van de ingediende projecten kan, ook na een serieuze aanpassing, niet voldoen aan de basiscriteria om tot een gunstig maatschappelijk rendement te komen.

lees verder...

 

 

Het gaat her om projecten ter waarde van 490 mln euro. Het rapport is behoorlijk kritisch

[Christine]

Het gaat her om projecten ter waarde van 490 mln euro. Het rapport is behoorlijk kritisch

 

Klopt het dat die projecten voornamelijk innovatie toepassen, en niet uitvinden? Wat voegt het toepassen van innovatie toe aan onze economie?

 

dagdag

Christine

[Ronald Kleverlaan]

En het interessante is dat ook de projecten die als negatief beoordeeld zijn, toch wel subsidie heb gekregen (een deel van de gevraagde subsidie of een voorschot om de voorstellen verder uit te werken). Het CPB advies is redelijk genegeerd hierbij.

 

Ronald

[Nils de Witte]

Volgens mij is het schier onmogelijk om een bedrag van 490 miljoen uit te geven aan de kenniseconomie en te hopen dat er rendement uit komt.

 

Geld uitgeven is niet zo moeilijk (alhoewel ...) Geld verdienen is een heel stuk lastiger.

 

De bottleneck zit hem in de klanten. Het is niet zo makkelijk om klanten te vinden die je kan overtuigen iets nieuws te proberen en er voor te betalen. En het is al helemaal moeilijk om de mensen te vinden die in staat en bereid zijn "iets nieuws" op de markt te brengen.

 

Dus de macro-economische modellen (geld in econimie out) lopen stuk op het gebrek aan individuën die iets kunnen verkopen. Weg half miljard ::)

[bedenkerij / bert]

Volgens mij is het schier onmogelijk om een bedrag van 490 miljoen uit te geven aan de kenniseconomie en te hopen dat er rendement uit komt.

 

Wat wel mogelijk is is ervoor te zorgen dat ideeën van uitvinders of "spin-off"-ideeën van wie dan ook, te laten uitwerken door kennisinstituten, eventueel samen met de uitvinders. Dat zijn de ideeën die nu in de stoffige hoekjes liggen. Voor ondernemers die eventueel iets willen doen met een vinding lijkt mij dit nuttig omdat je weet dat een gerenomeerd instituut ernaar gekeken heeft. Kortom; leerzaam voor uitvinders, kennisinstituut, ondernemers en overheid.

 

Overigens schijnen de meeste echt nieuwe vindingen van het "spin-off"-type te zijn; dat heet serendipiteit; je bent met het ene bezig en ontdekt het andere. De kans dat je je vinding in je eigen bedrijf kunt gebruiken is dan vaak niet groot.

 

Een spin-off zal bovendien vaak tot een volgende spin-off leiden, enz., vooral wanneer je meerdere ideeënmakers (lees: uitvinder en kennisinstelling) bij elkaar brengt. Voor een kennisinstelling lijkt mij dat erg nuttig.

 

Naar mijn inschatting heeft de maatschappij en dus de overheid er simpelweg belang bij om mensen van hun gouden eieren af te trekken. Het is moeilijk iets met zekerheid te stellen zonder het uit te proberen. De vaak benodigde geheimhouding maakt e.e.a. ook niet eenvoudiger.

 

Je vraagt je misschien af waarom kennisinstellingen dit niet zelf al in de praktijk brengen. Dat is, denk ik, omdat ze zich enerzijds richten op betalende klanten (en niet op een idee dat misschien iets oplevert) --- dit is het gebruikelijke probleem met nieuwe vindingen --- en anderzijds lopen er binnen kennisinstellingen genoeg creatieve geesten rond die ook zelf wel iets kunnen bedenken. Dan werk je natuurlijk liever aan je eigen idee dan aan een idee van een ander (dat zal ook voor veel ondernemers gelden; waarom een idee kopen wanneer je er zelf genoeg hebt?). Echter; ook binnen een kennisorganisatie heb je hokjes, en hokjesgeest en serendipiteit gaan niet samen.

 

Ik ben bezig meet een brief aan de TU-Delft om hen wat ideeën van de hand te doen waar ik zelf toch geen tijd voor ga hebben. Ik reken nergens op, maar wie weet?

[Christine]

Wat wel mogelijk is is ervoor te zorgen dat ideeën van uitvinders of "spin-off"-ideeën van wie dan ook, te laten uitwerken door kennisinstituten, eventueel samen met de uitvinders.

 

Dat is nou juist wat je niet moet doen. Bij die kennisinstituten werken ambtenaren die er niets van gaan bakken. De motor van innovatie is het geldelijk gewin van de ondernemer die door een bedrijf te starten honderd keer meer kan verdienen dan in loondienst. Haal je die motivatie er uit, dan is er geen innovatie. Innovatie hou je in stand doordat ondernemers heel rijk worden en vervolgens in nieuwe innovatieve bedrijfjes gaan investeren. Dat is de motor van de innovatie in Silicon Valley. Ik las hier op HL van de week dat 1% van de gelden van VC's naar startups gaat, terwijl het Europese gemiddelde 6% is. In Silicon Valley is het 29%. De rem op innovatie in ons land bestaat uit gebrek aan durf en vakkennis bij VC's.

 

dagdag

Christine

[bedenkerij / bert]

Wat wel mogelijk is is ervoor te zorgen dat ideeën van uitvinders of "spin-off"-ideeën van wie dan ook, te laten uitwerken door kennisinstituten, eventueel samen met de uitvinders.

 

Dat is nou juist wat je niet moet doen. Bij die kennisinstituten werken ambtenaren die er niets van gaan bakken. [...] De rem op innovatie in ons land bestaat uit gebrek aan durf en vakkennis bij VC's.

 

OK. Dat is best vaak waar, maar... Als die VC's het dan niet doen, en er zijn aardgasbaten...

 

Fictief voorbeeld: Stel ik heb een nieuw stabilisatiemechanisme bedacht voor helicopters. Om het uit te kunnen voeren moet ik echter met kunststoflaminaten werken waar ik niets vanaf weet. Dat is heel specialistisch werk waar je een heel duur laboratorium voor nodig hebt. Daar kan een kennisinstituut best wat aan doen. Tribologie is wat dit betreft ook zo'n nuttig vakgebied. Het gaat mij dan dus om het verder uitontwikkelen van een idee.

 

Overigens kan ik hier ook mijn stopwoordje "serendipiteit" weer kwijt: ik zie mijzelf niet vanuit het niets in de helikopter-business stappen. Het idee verkopen zal ook niet lukken. Dan lijkt een kennisinstituut mij een goed plek om het te droppen, zelfs als het voor een habbekrats is.

 

Als ik rijk was dan zou ik misschien zelf een kennisinstelling kunnen inhuren, met hun laboratorium, maar ik denk dat het best wel moeilijk is om rijk te worden vanuit niets, zelfs in Amerika; ook Bill Gates komt uit een gegoede familie. Ik doe op dit moment heel hard mijn best door een idee te nemen dat te doen is (en wat in mijn ogen dan (dus) ook eigenlijk geen uitvinding betreft), maar voorlopig blijven daardoor heel veel van mijn ideeën op de plank liggen. Als ik in mijn leven een promile van mijn ideeën kan uitvoeren ben ik al heel blij. Economisch en maatschappelijk gezien klopt dit m.i. niet, zeker niet wanneer er geroepen wordt om innovatie. Voor mij voelt het als iets goeds weggooien; al die gouden eieren waar mensen maar op blijven broeden.

 

Verder denk ik dat je de ontwikkeling van veel ideeën kunt zien als een soort fundamenteel onderzoek. Niet elke uitvinding is onmiddelijk geschikt voor produktie. Misschien bestaat het laminaat dat ik nodig heb bijvoorbeeld nog niet. Een idee kan ook te revolutionair zijn. Het is dan commercieel gezien niet interessant voor een onderneming maar kan wel tot meer kennis leiden en misschien na een generatie toch tot een onderneming; onze fiets en de luchtband is daarvan een voorbeeld; daar hebben de uitvinders ervan niet veel verdiend. De luchtband kreeg pas na dertig jaar echt nut toen men van de hoge bi naar de huidige fiets overging, en dat laatste had weer vooral met de emancipatie van de vrouw te maken! Zo hangen dingen soms samen! Was de uitvinder van de luchtband op zijn idee blijven zitten dan reden we nu misschien nog op een hoge bi?

[Nico Schouten]

Bel maar eens naar een kennisinstituut mer een eenvoudige vraag, het antwoord dat je krijgt is een wedervraag "heeft u een voucher ?" ???

Er zijn ook instituten die geld vragen voor informatie over producten die ze zelf verkopen.

Zie je voor je hoe krom dat is, je komt binnen bij de Gamma met een vraag over het plaatsen van een gipswandje, en de verkoper vraagt of je een voucher hebt.

Een ander groot nadeel van de kennisinstituten is dat ze zwaar gesubsidieerd worden en daardoor zich soms als gesubsidieerde concurrent op een markt begeven van andere Nederlandse bedrijven.

 

Verder zijn ze niet in staat om kennis te delen, de liefde zal dus van de opdrachtgever moeten komen. Ik denk dat we niet zonder kennisinstituten kunnen, maar dan wel in een vrm die beter in onze samenleving past.

 

Op Innovatieland.org heb ik een idee gelanceerd genaamd Apolloplan voor een mogelijke oplossing,

[zrski]

Ik moet zeggen dat ik het weer eens met Christine eens ben. Zoals bedenkerij zijn voorbeeld beschrijft heb je het over dingen uitvinden, je hebt het in mijn ogen dan niet over innovatief ondernemerschap.

 

Innovatieve ondernemers nemen risico's en zien het onmogelijke slechts als een hobbel in de weg tot success. Een dergelijke instelling is erg on-nederlands. De Nederlandse manier van ondernemen is meer bootstrapping en minder alles of niets / all-in met een paar twee-en (poker, ik moet het uit mijn hoofd zien te krijgen).

 

Het wordt vaak gezegd dat Sillicon Valley ondernemers pas serieus genomen worden als ze een paar keer gefaald hebben. Falen is niet leuk, dus de mensen die door gaan na een paar keer falen hebben vaak een gaatje in hun hoofd... en dat maakt ze nou juist zo interessant voor de kennis economie ;)

[bedenkerij / bert]

In kritiek op mijzelf en als reactie op TechNico ...

 

Mijn vader heeft heel wat landbouwmachines op de wereld gezet. Hij was ontwerper bij soort rijksingenieursbureau. Zijn uitontwikkelde ontwerpen werden gratis weggegeven aan ondernemers die er schatrijk van werden. Duitse en Franse ondernemers stonden soms met verrekijkers aan de rand van de proefvelden om het kunstje af te kijken. Deze vindingen werden betaald door de belastingbetaler, en die kreeg er uiteindelijk goedkoop en beter voedsel voor terug. Zo'n twintig jaar geleden begonnen de bezuinigingen en zijn dit soort kennisinstituten in allerlei opzichten veranderd, conform wat TechNico zegt over hoe je heden door een universiteit behandeld wordt.

 

Die ambtenaren waar Christine het over heeft die vind je net zo goed in het bedrijfsleven. Dit soort hokjes zijn zinloos. Microsoft is bijvoorbeeld absoluut geen innovatief bedrijf en is dat nooit geweest. Ze zijn er wel heel goed in om ideeën van anderen te kopen en dit met meerwaarde te verkopen. Het zijn grijze muizen op het gebied van technologische vernieuwing, wat niet wil zeggen dat ze misschien heel innovatief zijn op het gebied van marketing. Als je dat creatief ondernemersschap wilt noemen (cf. zrski), OK, maar dan praten we langs elkaar heen, misschien terwijl we het eens zijn.

 

(In reactie op zrski...) Er is een groot verschil tussen een technisch idee en een idee voor een bedrijf. Mijn hart ligt vooral bij het eerste en ik heb dus moeite met alle verspilde energie en ideeën hieromtrend. Ik vind het jammer dat alle gouden eieren slechts en alleen middels ondernemersschap zouden mogen worden uitgebroed. Wie wordt daar nu beter van?

 

Ik hoorde Wubbo Ockels vanmorgen op de radio zeggen dat we het twintig jaar geleden nog goed deden qua innovatie. Is het toeval dat dit met de (zogenaamd liberale) bezuinigingen die toen zijn ingezet verdwenen is?

 

[aanvulling... ] Het Apolloplan lijkt mij een goed idee, mede omdat het initiatief bij de uitvinder blijft --- die zal z'n kindje echt niet laten verzuipen. Maar wie zijn de innovatoren? Ik ken toch wel een paar nerds die zeer waardevol voor ons allemaal zouden kunnen zijn indien we ze een wat betere plek gaven in deze wereld, en die plek is voor hen niet het ondernemerschap.

 

Verder zou er ook een plek mogen zijn waar iemand gewoon een idee achter kan laten zoals met een ideeënbus. Van mij mag het best een overheidsinstantie zijn die dan een tijdschrift uitgeeft met door een redactie uitgewerkte verzameling van zulke ideeën; iemand moet het toch doen, vind ik.

[zrski]

Er zijn zat fantastisch gave technische ideeen die mensen zoals jij (en ik) erg graag tot leven zouden zien komen, helaas gebeurt het nooit (of slechts heel zelden) dat een innovatie tot leven komt als er geen (of niet echt) markt vraag naar is.

 

Wat mij betreft mogen technische ontwikkelingen best door andere partijen tot volwassenheid gebracht worden. Ik geef deze andere partijen echter weinig kans van slagen. Om een innovatief product succesvol in de markt te zetten moet je zweten, bikkelen, beulen, lachen, huilen, krabben, slaan, vallen, opstaan en ja... weer doorgaan. Ik ken slechts één type mensch die hier echt toe in staat is en dat is een ondernemer.

 

Als antwoord op je vraag: Volgens mij worden we er allemaal beter van als (risicovol) innovatief ondernemerschap meer geaccepteerd en uitgeoefend zal worden. Dit sluit echter niet uit dat anderen het niet mogen proberen, uiteindelijk zal er wel een slimme ondernemer komen die het over neemt ;)

[Christine]

Er zijn zat fantastisch gave technische ideeen die mensen zoals jij (en ik) erg graag tot leven zouden zien komen, helaas gebeurt het nooit (of slechts heel zelden) dat een innovatie tot leven komt als er geen (of niet echt) markt vraag naar is.

 

Natuurlijk moet er vraag zijn anders is het zinloos. Maar in het begin moet die vraag wel gecreeerd of gestimuleerd worden. Dat moest Amazon ook doen voordat de verkoop van boeken goed ging lopen. Bovendien, als de vraag er is dan ben je te laat als je dan met het ontwikkelen van je product gaat beginnen. Je product moet precies klaar zijn als de vraag in de markt er is, en dus moet je jaren van te voren beginnen met ontwikkelen. Dat kost geld, en dat is er in ons land meestal niet. VC's in ons land investeren niet in een product waar nog geen bewezen vraag naar is, en zijn dus altijd te laat.

 

dagdag

Christine

[zrski]

Ben het helemaal met je eens christine, misschien had ik me wat ongelukkig uitgedrukt.

 

Het creeeren (of juist signaleren) van die toekomstige vraag is iets waar je, pretty much, een psychopaat voor nodig hebt... aka "een ondernemer".

 

Als een nieuwe innovatie geintroduceerd wordt en de mensen er achter kunnen er niet gillend rijk mee worden, dan is het energie niveau een stuk lager dan wanneer er over onspreekbare rijkdom gedroomd wordt. m.a.w. het is logisch dat innovatie bij risico nemende ondernemers terecht komt, daar hoort het namelijk ook.

[bedenkerij / bert]

Natuurlijk moet er vraag zijn anders is het zinloos. [...]

 

Dit is misschien waar voor de ondernemer maar niet voor de kenniseconomie. Ik heb al vele voorbeelden genoemd die dit aantonen. Meer in het algemeen: voor een commercieel haalbaar, innovatieve product moeten vaak meerdere uitvindingen en maatschappelijke ontwikkelingen gecombineerd worden, zoals de fietsketting, de luchtband en de emancipatie van de vrouw. Wanneer we de redenatie van Christine en zrski zouden volgen dan zou de uitvinding van de luchtband op het moment van uitvinden (30 jaar voor het succesvolle gebruik) zinloos genoemd moeten worden. Bovendien zou de huidige fiets met ketting dan niet commercieel haalbaar geweest zijn en er dus nooit gekomen zijn en dus zou de luchtband dan zinloos zijn gebleven. Toch is het overduidelijk een nuttig ding. Ergo: een uitvinding kan op een bepaald moment zinloos zijn voor een ondernemer, maar niet voor een kenniseconomie! Kennis heeft zelf waarde, net zoals geld dat heeft, of beter, zoals aandelen dat hebben, want de waarde kan omhoog schieten in combinatie met andere ideeën.

 

Octrooi-instituten adverteren zichzelf hier overigens ook mee. Zij zien zichzelf als een database waarin de geschiedenis van de techniek vastligt. Dit is m.i. nogal overdreven, want daarvoor is het systeem veel te duur. Misschien zou het werken wanneer er een soort "octrooi-bijstand" zou bestaan naar analogie van de rechtsbijstand, maar of je dat nu moet willen? Voor de BV Nederland zou het wellicht gunstig kunnen zijn, maar... Tja. Het zou zo mooi zijn wanneer mensen gewoon voor ideeën zouden betalen.... de natte droom van Nils dus :D