geobeo

Voor degenen die in 2023 al in Portugal woonden is er geen consequentie: die kunnen de 10 jaar gewoon "uitzitten". Voor nieuwe aanvragen is het vanaf januari 2024 inderdaad beperkter, maar zoals ik het lees kan iedereen die in R&D werkt (of iets innovatiefs doet met universiteiten) nog steeds genieten van NHR. Dus grof gezegd: iedereen die in Nederland WBSO kan aanvragen voor werkzaamheden als freelancer kan in plaats daarvan ook gebruik maken van de NHR HAVA in Portugal. Ook in/na 2024.

Hierbij deel ik mijn ervaring nadat ik naar Portugal vertrokken ben als Nederlandse freelancer/ZZP'er. Vooral met betrekking tot kosten/baten/belastingen. Speciaal belastingregime Naar Portugal vertrekken kan voordeel hebben voor wat betreft belastingen, (bedrijfs)kosten en administratieve druk. Dit dankzij een speciaal belasting regime dat "NHR HAVA" heet. Dit staat voor "non-habitual (tax) regime, high value added activities". De voorwaarden zijn in het kort dat je voor je aanvraag geen inwoner van Portugal mag zijn en dat je ZZP vakgebied op de "high value added activities" lijst staat (zie helemaal onderaan deze post). Dit regime is tijdelijk voor een periode van 10 jaar. Belangrijk: je moet het de aanvraag doen NADAT je een Portugese BSN/sofi hebt aangevraagd maar VOORDAT je er daadwerkelijk gaat wonen. Vanuit de Nederlandse fiscus gezien is de voorwaarde voor recht op dit regime dat je niet belastingplichtig bent in Nederland voor je inkomsten vanuit Nederlandse klanten. Je bent niet belastingplichtig in Nederland wanneer je "feitelijke leefomgeving" zich voor meer dan de helft van het jaar buiten Nederland bevindt. Uiteraard moet je daarbij ook voorkomen dat je freelance klus niet onder "verkapt dienstverband" valt, want in dienstverband ben je altijd belastingplichtig in Nederland als het bedrijf waarvoor je werkt zich in Nederland bevindt (ongeacht de lengte van je verblijf in Nederland). Feitelijke belastingdruk incl. premie volksverzekeringen (seguranca social / social security) Dit is waar ik voor mijn vertrek onmogelijk duidelijkheid over kon krijgen: hoeveel moet ik straks daadwerkelijk afdragen? Zowel lokale belastingadviseurs als ook het internet wist me hier geen duidelijk antwoord op te geven. Inmiddels heeft iemand hier een duidelijke rekenmachine voor gemaakt: https://sergioestevao.github.io/rnh_tax_calculator/ LET OP: deze klopt niet helemaal voor wat betreft social security berekeningen, zie hieronder voor correcte percentages. Het NHR / HAVA regime zorgt voor een "flat fee" afdracht van ongeveer 25%, inclusief premie volksverzekeringen (IB is ongeveer 15%, premie volksverzekeringen ongeveer 10%). Afhankelijk van je situatie in Nederland ga je er dus wel/niet op vooruit wanneer je besluit te verhuizen naar Portugal. Hierbij ga ik uit van de "minimum contributie". Je kunt in Portugal ook tot 25% meer of minder bijdragen aan premie volksverzekeringen, vrijwillig naar keuze. Dit heeft verder geen invloed op de hoogte van je toekomstige uitkeringen/AOW. Voordelen en nadelen dagelijks leven in Portugal ten opzichte van Nederland (uiteraard subjectief!): Lang verhaal kort: doe het alleen als je motivatie verder gaat dan "ik wil minder belasting betalen". Qua belasting is het verschil met Nederland niet heel groot voor degenen die reeds van de WBSO subsidies e.d. genieten, zit je in een ander vakgebied dan is het verschil voor grootverdieners wellicht flink in het voordeel van Portugal. Voordelen: De administratieve druk ten opzichte van een Nederlandse ZZP'er, vooral eentje die elk jaar WBSO aanvragen doet, is in Portugal veel lager. Dit heeft vooral te maken met het "gesimplificeerde regime" voor boekhouding waar je als freelancer in Portugal onder valt wanneer je omzet lager is dan 200k EUR per jaar (je mag ook vrijwillig alsnog voor de "normale" boekhouding gaan in het geval een veel groter percentage van je omzet onder bedrijfskosten zou vallen). In het gesimplificeerde regime gaat de fiscus er bij het berekenen van je inkomstenbelasting vanuit dat ongeveer 25% van je omzet bestaat uit bedrijfskosten die je vervolgens niet hoeft te "bewijzen". Verkoopfacturen kun je direct in de portal van de belastingdienst invoeren en inkoop facturen boek je alleen in als je de BTW erover wilt kunnen terugvragen. Ook hier is een web portal voor van de overheid. Dus inboeken van inkoopfacturen is optioneel en je hebt nooit meer gedoe en vragen over welke uitgaven je nou wel of niet (voor een bepaald percentage) als bedrijfskosten mag rekenen. Geen zakelijke km administratie meer. Geen gedoe met voertuig administratie, geen gedoe met afschrijven van bedrijfsmiddelen, etc. Ook zul je je nooit meer zorgen hoeven te maken over of je WBSO aanvraag nou wel/niet goed genoeg was en of je wel/niet genoeg bewijslast verzamelt hebt voor de WBSO onderbouwing in het geval van een audit. Je hoeft je niet in te schrijven bij de lokale KVK die vervolgens je privé gegevens doorverkoopt aan spammers. Meer koopkracht. In andere woorden: significant goedkoper in levensonderhoud en goedkoper "leuke dingen doen". Bijvoorbeeld het hebben van een (grote) auto is hier een stuk goedkoper (geen wegenbelasting, parkeren voor 0,50 EUR per uur of gratis, etc). Gratis zorgverzekering van de staat. Geen verplichte betaalde zorgverzekering, geen eigen risico, Niet-gratis zorg (privé klinieken) behoren tot de top van de wereld. Mijn inschatting is dat als geld geen probleem is, je je beter kunt laten behandelen in een privé kliniek in Portugal dan in een gemiddeld ziekenhuis in Nederland. Ik ken persoonlijk geen beter land voor mensen die over de hele wereld willen reizen maar toch ergens een vast adres in de EU willen aanhouden, maar tips zijn uiteraard welkom! Bergen/heuvels voor sporten, golven voor surfen en andere watersport. Gevoel of je op vakantie bent zodra je na het werk de deur uit stapt. Nadelen: Als je een klus op locatie in Nederland aanneemt van meer dan 6 maanden per kalenderjaar, dan ben je alsnog in Nederland belastingplichtig voor het gehele jaar. In dat geval is verhuizen naar Portugal onnodig vanuit belastingen geredeneerd. Veruit de meeste opdrachtgevers willen ZZP'ers weer op locatie hebben, ook voor freelancers die prima op afstand zouden kunnen werken (software ontwikkelaar, e.d.). De reputatie die Portugal heeft voor verschrikkelijke trage bureaucratie is volledig terecht: alles dat met papierwerk te maken heeft is ronduit verschrikkelijk en frustrerend traag tot in het extreme. Voor buitenlanders is alles extra ingewikkeld, omdat buitenlanders geen gebruik kunnen maken van veel online overheidswebsites. Hier is een "Cartao do Cidadao" voor nodig die je alleen als Portugees of Braziliaan kunt krijgen. Je zult vele uren/dagen/weken kwijt zijn aan regelen van papierwerk en in wachtkamers zitten. Zelfs voor de meest simpele zaken als het regelen van een OV-kaart kun je rustig een dag of 2 uittrekken. Heb je lokale ondernemersplannen in Portugal zelf? Dan kan corruptie ook een serieus probleem zijn. Specifiek voor ingenieurs (elektrotechniek, werktuigbouw, civil, etc): in tegenstelling tot in Nederland vallen ingenieurs in Portugal onder beschermde beroepen en moet je in Portugal lid worden van "het gilde van Ingenieurs" (Ordem dos Engenheiros) om je beroep in Portugal (en Brazilie) uit te kunnen oefenen. Als een in Portugal gevestigde ZZP'er, moet je je hierbij aansluiten om je te kunnen verzekeren voor beroepsaansprakelijkheid ook wanneer al je klussen buiten Portugal plaatsvinden! Veel Nederlandse klanten eisen zo'n verzekering. Buitenlandse (bijvoorbeeld Nederlandse) verzekeraars accepteren geen in Portugal gevestigde ZZP'er en Portuguese verzekeraars accepteren geen ZZP'er die niet is ingeschreven in het gilde. Dus inschrijven bij het gilde is indirect een must. Inschrijven bij het gilde is een enorm gedoe, want je moet een hoop bewijslast meenemen uit Nederland die vertaald moet worden en gelegaliseerd moet worden (diploma's, arbeidscontracten, bonnetjes van loonbetalingen, etc). Weer een mooi voorbeeld van onvoorstelbare Portugese bureaucratie. De Portugese maatschappij is minder "op goed vertrouwen" gebaseerd dan Nederland (100% subjectief, mijn persoonlijke ervaring), waardoor lokaal zaken doen op alle mogelijke vlakken lastiger is. Of het nou gaat om het inhuren van iemand voor je bedrijf, een auto kopen of een verbouwing. Voorbeeld: goed personeel en/of dienstverleners vinden is hier lastiger dan in NL, bijvoorbeeld: een goede accountant of belastingadviseur. Vooral als je nog geen Portugees spreekt. Ik had in het begin een hele dure hele slechte belastingadviseur die was "vergeten" te noemen dat ze nog studeerde en die ronduit onwaarheden als antwoorden opleverde met volle overtuiging. Zinvolle fietspaden en fietsenstallingen bestaan er niet/amper. Alles moet met de auto of OV en fietsen is (zeer) gevaarlijk, Meer luchtvervuiling in steden, onder andere omdat Portugezen er een sport van maken om met hun vieze diesels zonder roetfilter door de APK keuring te komen (ze lenen/huren dan tijdelijk een roetfilter van bevriende monteur voor de keuring), Publieke zorg heeft (zeer) lange wachttijden en sommige publieke klinieken en ziekenhuizen in de wat armere wijken zien er niet veel beter uit dan wat ik in 3e wereld landen tegenkwam. Er is een gebrek aan huisartsen, waardoor een afspraak bij de huisarts in de publieke zorg vaak weken/maanden in de toekomst plaatsvindt. De huisarts is verder prima, dus alleen de wachttijd is het probleem. Niet te vergelijken met de privé zorg. Dit geldt in het algemeen voor vertrekken naar welke buitenland dan ook: buitenlanders (jij dus in het buitenland) zullen door sommigen gezien worden als de reden voor zelfgemaakte politieke problemen. Hopelijk heeft iemand hier iets aan :) Een topic van jaren geleden waar het allemaal mee begon en waarin ik nog niet veel wist: Lijst van vakgebieden die onder "high value added activities" (HAVA) vallen:

Waar baseer je dit soort stellingen op? Het is gewoon feitelijk onjuist dat dit "meestal" geldt voor zelfstandigen volgens "de meeste" verdragen. Onderstaande komt uit het belastingverdrag tussen Portugal en Zwitserland. Het verdrag tussen Nederland en Portugal (en alle andere OECD landen) is nagenoeg hetzelfde. Mijn toevoegingen tussen haakjes: De definitie van "fixed base": Waarom blijf je onjuistheden verkondigen zonder in te gaan op wat ik schrijf? Kom eens met argumenten of onderbouwingen voor je (onjuiste) stellingen?

Waar het in deze redenering steeds fout gaat, is dat woonplaats ondernemer en vestigingsadres onderneming hetzelfde moeten zijn. Dat klopt niet. Je kunt je onderneming aanhouden in plaats A en zelf wonen in plaats B. Om bij het voorbeeld van de tandarts te blijven. De tandartspraktijk is in plaats A (in Nederland), maar hij woont in plaats B (i.c. België). Hij woont niet in de tandartspraktijk, waarom zou ie. Hier gaan we het nooit over eens worden. Een eenmanszaak hebben in Nederland en je woonadres in het buitenland kan gewoon niet. Een eenmanszaak is gekoppeld een natuurlijk persoon en die natuurlijk persoon kan niet tegelijk in Nederland wonen en in België wonen. Dat is de hele reden voor dit topic en de het boek van Esther. Als je legaal en officieel in meerdere OECD landen tegelijk je woonadres kon hebben dan hadden we deze hele discussie niet nodig. Dan registreer je je gewoon in Nederland, België, Portugal en Zwitserland en Frankrijk en alle andere landen met goede voorzieningen. Overal een eenmanszaak erbij (met in alle landen ondernemers aftrek) en kan je lekker legaal van alle uitkeringen genieten en zelf kiezen waar je belasting betaalt en hoeveel. Leuk idee, maar HOE DAN?! Misschien is zijn tandartsen praktijk een B.V met meerdere aandeelhouders, waarvan de DGA(s) in Nederland woont/wonen? Of een N.V met hetzelfde idee? Misschien staat het op naam van een familielid dat wel in Nederland woont? Misschien heeft hij een Belgse eenmanszaak met een vestiging in Nederland? Dat laatste kan ongetwijfeld, maar dan is zijn hoofdvestiging in België. Misschien heeft hij zich als inwoner van Nederland geregistreerd met een Nederlandse eenmanszaak, maar woont hij feitelijk in België (illegaal, al dan niet zonder zich er van bewust te zijn)?? Allemaal mogelijkheden waarmee iemand die feitelijk in het buitenland woont toch een Nederlandse zaak kan hebben... wie weet wat het geval is bij hem? Waarom blijf je hier op terugkomen? Waarom heeft een digitale nomaad een kantoor of werkplaats nodig in 1 bepaald werkland? Waarom moet dat persee Nederland zijn (in je voorbeeld van de ouders)? En ja natuurlijk kun je je eenmanszaak inschrijven bij je ouders in Nederland (als je die hebt); maar als je zelf niet (legaal) in Nederland woont kan dat niet. Hoe vaak jij ook blijft volhouden dat dat wel zou kunnen. We zijn het toch nog ergens over eens...

Vraag die dan ook expliciet even of het 0% belastingtarief wel van toepassing is, als je vanuit Portugal ontwikkeldiensten aan Nederlandse bedrijven levert. Je schreef eerder: Op de diverse sites die het regime promoten lees ik echter het tegenovergestelde. Namenlijk dat het juist een eis is dat volgens de belastingverdragen het andere land zou mogen heffen. https://www.belionpartners.com/portugals-non-habitual-resident-regime.html Dat levert dan alleen voordeel op als het andere land wel zou mogen heffen, maar daar van af ziet. Als voorbeeld wordt daarbij de Britse situatie genoemd waarbij volgens de verdragen de Britten dividendbelasting zouden mogen heffen als een Brits bedrijf dividend uitkeert, maar dit in de praktijk bij buitenlandse aandeelhouders niet doen. Ik ga bij de Portugese advocaten zeker checken hoe het zit met de NHR belasting in het specifieke geval van een freelancer die werk doet in Nederland (of een ander OECD verdragsland). Het is inderdaad nogal vaag opgeschreven, dus zeker goed om advocaten te vragen. Ik heb een ander stukje gevonden: Zoals ik het lees: Nederland KAN belasting heffen over het inkomen van een zelfstandige die buiten Nederland woont, maar doet dit uitsluitend wanneer de zelfstandige een sociaal en/of economisch centrum heeft in Nederland (en/of meer dan 6 maanden per kalenderjaar in Nederland is). Zorg je er dus voor dat je situatie zo is dat je volgens de verdragen NIET in Nederland belastingplichtig bent (terwijl er situaties bestaan waarin je dat wel zou zijn), dan wordt het in Portugal ook niet belast. Tenminste zo lees ik het. Wellicht heb ik het volledig fout en heb jij het helemaal goed. Daar komen we binnenkort achter, want ik ga het laten checken ;)

Nog een update over het Portugal verhaal. Ik ging in mijn eerdere berekeningen uit van 21 % sociale premies. Dit is niet juist. Vanaf 2019 geldt: Equivalent van eenmanszaak: 25,5 % over 70 % van je belastbaar inkomen, dus: 17,6 % van je belastbaar inkomen. Zonder limiet. In het geval van productie en verkoop van goederen geldt 25,5 % over 20 % van de belastbare winst, dus slechts 5,1 % aan sociale premies over de winst. ZZP'er: 21 % over 70 % = 14,7 % Zonder limiet. Portugal maakt dus onderscheid tussen een pure ZZP'er (mag alleen dienst verlenen) en een ondernemer met een eenmanszaak (mag ook producten en vastgoed verhandelen). Je bijdrage wordt niet op jaarbasis berekend maar per trimester. Heb je geen inkomen dan betaal je het minimum van 20 EUR per maand. Let op: hiermee betaal je als inwonende van Portugal dus ook het ziekenfonds. Er geldt dus geen verplichte aanvullende zorgverzekering aldaar zoals we hier en in Zwitserland bijvoorbeeld kennen. Het is onder de NHR (0 % belasting) dus nog even een stukje voordeliger dan ik al dacht. Voor zover ik kan berekenen in mijn beste Portugees zijn dit dus je enige verplichte bijdragers als zelfstandige inwoner van Portugal onder de NHR regeling. Ik laat dit binnenkort doorrekenen door Portugese fiscale advocaten en zal de conclusie daarvan hier ook plaatsen. Let op: voor Zwitserland doe ik dit niet ;)

Deze lijkt "speciaal voor binnenschippers" maar eigenlijk komt ie op hetzelfde neer als wat voor alle zelfstandigen geldt: als je (bijna) permanent in Nederland je bedrijfsvoering hebt en dus ook feitelijk meer dan 6 maanden per jaar in Nederland bent ben je in Nederland belastingplichtig. Ook als ik dit stukje tekst niet gelezen zou hebben zou ik verwachten dat dit zou gelden voor binnenschippers. Het interessante is dat je als schipper met een feitelijk woonomgeving op je boot dus ook gedwongen wordt een vast adres te kiezen in Nederland. In het geval van schippers verwacht ik dat die de optie hebben een vast aanmeer adres aan een kade kunnen huren/kopen (ik zie wel eens brievenbussen staan zonder boot erbij ;)).

Ik kan er niets specifieks over vinden. Ook niet over hoe het zit met een ZZP'er die in de scheepvaart op een boot werkt. Ik ga er dan ook gewoon vanuit dat voor die "oude" ZZP branches gewoon hetzelfde geldt als voor een digitale nomaad: je hebt een woon adres en je schrijft je in bij de gemeente op dat woon adres (in een land naar keuze) en hoopt erop dat je niet gecontroleerd wordt. Uit de wetgeving wordt ik niet veel wijzer. De specifieke situatie staat er simpelweg niet in beschreven. De casus van Esther Jacobs laat ook duidelijk zien dat bovenstaande inderdaad gewoon het geval is: ze had pech en is er tussenuit gepikt. Zowel een minister als de gemeente hebben achteraf verklaard dat dit allemaal gewoon volgens de wet is gegaan. Iemand die op een boot werkt in loondienst kan overigens een eenvoudigere situatie hebben dan een digitale nomaad die ZZP'er is. Voor de belasting geldt bij loondienst (bijna) altijd: je betaalt belasting in het land waar je werkgever gevestigd is. Iemand die onder de Nederlandse vlag vaart namens een Nederlands bedrijf betaalt dan simpelweg inderdaad in Nederland belasting. Zelfs als je in dat geval in het buitenland woont en/of geen Nederlander bent betaal je gewoon in Nederland belasting. Simpel ;) Voor een ZZP'er/eenmanszaak is het weer een heel ander verhaal...

Dit is niet echt een argument wat mij overtuigd, maar goed daar gaan we weer. Het klopt dat je fiscaal inwoner van Nederland kunt zijn, zonder dat je bent ingeschreven bij een gemeente. Dan heb je het over dak- en thuislozen, criminelen die onder de radar willen blijven, mensen die een fake adres opgeven (zoals die Esther) of mensen die "op papier" zijn geëmigreerd. Dat laatste is overigens fiscale fraude en strafbaar. Van de week was hierover nog een leuke casus in het nieuws. https://nos.nl/artikel/2246196-dj-vangt-bot-in-zaak-tegen-fiscalist-van-de-sterren.html Een gemeente schrijft je niet "zomaar", tegen je wil, uit. De bewijslast dat je niet woont op het adres dat je bij de gemeente hebt opgegeven ligt bij de gemeente. De aanwezigheid van een koop- of huurhuis in Nederland is wel degelijk een omstandigheid die meetelt voor de vraag of je fiscaal inwoner bent van Nederland. Ik heb het dan niet over mensen die een koophuis verhuren of aanhouden als beleggingsobject, maar dat begreep je al dacht ik. Je moet natuurlijk wel regelmatig verblijven in dat huis. Met omstandigheid bedoel ik dat het meeweegt in de vraag of je fiscaal inwoner bent van Nederland, het is niet doorslaggevend. Bekende uitzondering: Guus Hiddink, die had een huis in België, maar bracht zoveel tijd door bij zijn vriendin in Amsterdam dat de fiscus van mening was dat hij fiscaal inwoner van Nederland was. Jij schrijft: Een Belg die in België woont kan in Nederland geen eenmanszaak hebben. Dat is pertinent onjuist. Hier in de grensstreek barst het van de (Neder)belgen die in Nederland een zaak hebben. Als voorbeeld kan ik je geven een tandarts die in het Vlaamse Lommel woont en 5 km over de grens in Valkenswaard (onder Eindhoven) zijn praktijk uitoefent. Niets illegaals aan. Dat mag gewoon. Als je naar het buitenland emigreert, kun je je Nederlandse BV prima aanhouden (in Nederland). Volkomen legaal, niets mis mee. Soms moet je wel een NL bestuurder benoemen. Als de gemeente je "zomaar" uitschrijft, wat helemaal niet kan (ze moeten daarvoor gegronde redenen hebben), wil dit nog niet zeggen dat je BV wordt uitgeschreven. Jij bent een natuurlijk persoon, de BV is een rechtspersoon en staat in principe los van de natuurlijk persoon. Als jij wordt uitgeschreven en de BV staat op hetzelfde adres ingeschreven, is er wel een probleem. Dat ontken ik niet, maar dat uitschrijven gebeurt niet zomaar. Het is niet dat je op een goede morgen naar de brievenbus loopt en daar een brief van de gemeente ligt met de mededeling: U bent uitgeschreven. Zo gaat dat niet. De BV wordt dan ook niet automatisch beëindigd, want daarvoor is een ontbindingsbesluit benodigd. De KvK zal een BV niet zomaar ontbinden. Dit mag alleen bij B.V.'s die hun wettelijke verplichtingen structureel niet nakomen. Die termijn van 8 maanden waarover je het steeds hebt, is nergens onderbouwd. Een linkje naar de gemeente Amersfoort is geen onderbouwing. Volgens mij kun je probleemloos een jaar reizen in het buitenland om vervolgens weer terug te keren, zonder ergens uitgeschreven te worden. Wel handig om dit bij de gemeente van tevoren te melden, dit om misverstanden te komen. Maar goed, uit de laatste alinea begrijp ik dat jouw verhaal neerkomt op mensen die zich niet aan de regels houden omdat ze zich van tevoren niet goed geïnformeerd hebben of er gewoon schijt aan hebben en dan achteraf klagen over de harde vreemde realiteit. Voorkomen is beter dan genezen, zeg ik dan. Ten slotte nog een vraag: Het valt me op dat je je zorgen maakt of je gecontroleerd wordt in je toekomstige woonland of je daar wel echt woont. Mijn vraag is dan of je echt wil emigreren of dat het om een papieren emigratie gaat (waardoor je dus feitelijk fiscaal inwoner van Nederland blijft). Odeon Met alle respect: het is net of mijn stukken niet gelezen hebt. Lees het nog eens. De gemeente en de KvK schrijven je WEL zomaar uit. Dat is Esther namelijk overkomen. En je kunt een BV niet "soms" aanhouden als jij de enige DGA bent en formeel naar het buitenland emigreert (en verder niets aan je BV veranderd). En een Belg die formeel en feitelijk in België woont en een Nederlandse eenmanszaak bij de kvk geregistreerd heeft. Die mag je wel eens wat verder onderbouwen. Een eenmanszaak is gekoppeld aan een persoon en een persoon die formeel in België woont kan niet tegelijk ook formeel in Nederland wonen. Om op dat laatste in te gaan. Waar dit topic om draait is: hoe om te gaan met formaliteiten wanneer je als ondernemer altijd reist en nergens feitelijk woont. Dan moet je je dus per definitie zorgen maken over controle, omdat je in geen enkel geval in geen enkel land binnen het systeem valt. Je kunt legaal in geen enkel land "wonen" (want om ergens te wonen moet je er aanwezig zijn) en fiscaal is het weer een volledig ander verhaal. Het enige dat je kunt doen is kiezen formeel ergens te wonen of nergens te wonen en over die afweging en de verschillende opties gaat dit topic.

Eten wellicht, maar zorg niet. Een volwassen Nederlander met bovenmodaal inkomen betaalt direct en indirect circa € 400 netto per maand aan zorg. (reken zelf uit: € 120 nomimale premie restitutie basisverzekering, € 45 aanvullende verzekering + tandarts, 9,65% Wlz (voorheen AWBZ) en 5,65% Zvw) Dat is lastig vergelijken, omdat elk land de zorg op een andere manier financiert. En het verzekeringspakket en de kwaliteit van de zorg ook per land zal verschillen. Dat is waar. Maar ik denk dat je een heel eind komt, met de volgende formule: Ga bij je vergelijking uit van 1 belastbaar inkomen. Vervolgens per land bekijk je: verplichte basisverzekering premie + eigen risico + alle sociale premies = werkelijke kosten sociale premies. Hiermee kun je onderling tussen landen aardig vergelijken. Je gaat dan in alle gevallen uit van het volledige gebruik van het eigen risico (dus het meest "erge" geval). Dan kan het alleen nog maar meevallen. Je vergelijkt dan meer dan alleen zorg premies, maar het geeft een aardig idee denk ik. Het meetmoment is 2014. Ik denk dat je gerust kunt stellen dat de prijs van Nederlandse zorg in 2018 veel dichter bij die van Zwitserland zal liggen. De premies zijn in de tussentijd flink gestegen, het eigen risico is flink gestegen en er worden minder zaken vergoed dan toen. Vergeet ook niet dat je in Zwitserland zorgkosten nog mag aftrekken van je bruto inkomen. Iets waar in die berekening ook geen rekening mee is gehouden... Al met al denk ik niet dat Nederland veel goedkoper is dan Zwitserland anno 2018, misschien zelfs duurder. Terwijl het inkomen aldaar meer dan 2x hoger is. Ook geloof ik er helemaal niets van dat Nederland "de beste zorg kwaliteit" zou hebben en beter zou zijn dan Zwitserland of menig ander land. Zwitserland loopt voor op het gebied van medisch onderzoek en wetenschap in het algemeen. Onlangs nog meegemaakt dat een kennis op basis van (zelf opgezocht) Zwitsers medisch onderzoek naar de bijwerkingen van een medicijn een Nederlandse specialist moest "updaten". Die wist nergens van terwijl het onderzoek al meer dan een jaar oud was en het medicijn in Zwitserland nu zo min mogelijk voorgeschreven wordt. Dit is een anekdote en geen bewijs natuurlijk, maar het gaat er bij mij (na ervaringen in andere landen) niet in dat Nederland bij de top zou horen. De aspecten waar naar gekeken wordt met dat soort vergelijkingen zijn niet altijd even relevant. "patiënttevredenheid" is bijvoorbeeld nogal subjectief en gevoelig voor fouten.

Eten wellicht, maar zorg niet. Een volwassen Nederlander met bovenmodaal inkomen betaalt direct en indirect circa € 400 netto per maand aan zorg. (reken zelf uit: € 120 nomimale premie restitutie basisverzekering, € 45 aanvullende verzekering + tandarts, 9,65% Wlz (voorheen AWBZ) en 5,65% Zvw) Ah kijk aan. Dan zal het inderdaad ook ongeveer op hetzelfde neerkomen als Zwitserland. De 265 EUR die ik noemde in Zwitserland is alleen de basisverzekering. Zonder tandarts kosten. Ook geldt in Zwitserland een veel hoger eigen risico (uit m'n hoofd zo'n 6x hoger dan in Nederland). Dus wanneer je zorg daadwerkelijk nodig hebt zal Nederland - Zwitserland qua netto zorgkosten inderdaad min of meer gelijk zijn. Nog even los van het feit dat de Zwitsers op medisch gebied ook weer tot de top van Europa en zelfs de wereld behoren.

Nog een andere optie die ik even snel heb doorgerekend: Zwitserland. Ik ben uitgegaan van 1 van de duurste kantons: Zurich. Wanneer je daar een belastbare winst hebt van 100.000 EUR betaal je ongeveer 21% aan belastingen en andere premies. Gelijk aan Portugal dus. Dit is echter nog exclusief de verplichte zorg verzekering die aldaar op ongeveer 260 EUR per maand zit met een hoger eigen risico dan in Nederland. Het voordeel is, dat Zwitserland ook bij lagere inkomens minder belasting en premies heft dan Nederland en Portugal onder de NHR. Zwitserland kan dus ook een aantrekkelijke locatie zijn voor een nomaad. Nadelen die ik zo even kan bedenken: -- Zwitsers kennende zullen ze nog harder controleren of je wel echt daadwerkelijk op een adres woont. Je risico op "veroordeeld te worden wegens te veel reizen" is daar waarschijnlijk veel hoger. -- Van alle buitenlanders die ik ken die er wonen hoor ik hetzelfde verhaal: Zwitsers zijn ontzettend arrogant, moeilijk mee in contact te komen, racistisch, gesloten/preuts, saai, enz. Portugal is wat dat betreft persoonlijk veel aantrekkelijker. Google voor de grap eens op Zwitserland expat reviews... het liegt er niet om ;). -- In tegenstelling tot wat veel Nederlanders direct roepen is Zwitserland NIET veel duurder dan Nederland, maar natuurlijk wel veel duurder dan Portugal. Elektronica is er goedkoper, de BTW is er veel lager, huren zijn er lager, de belasting is dus veel lager en veel meer prive kosten zijn nog aftrekbaar van de belasting. Alleen hetgeen je besteed aan eten en zorg zal 2 tot 3x duurder zijn. Maar meestal is dat een relatief klein deel van je budget. Al met al is de koopkracht in Zwitserland veel hoger dan in Nederland. En hoe hoger je inkomen hoe meer dat geldt. Al met al wellicht voor anderen het overwegen waard. Het is allemaal persoonlijk natuurlijk. Met kinderen zou ik bijvoorbeeld persoonlijk eerder geneigd zijn voor Zwitserland te kiezen, omdat het onderwijs (en eigenlijk bijna alles behalve de sociale "fun factor") daar het beste van Europa is.

Hier staan een aantal zaken die niet kloppen. 1. Waar iemand woont, wordt bepaald naar feiten en omstandigheden. Er staat geen wettelijke termijn voor. Ais een binnenlands belastingplichtige op (wereld) reis gaat voor langere periode met de intentie om weer terug te keren naar Nederland, zal Nederland in zijn algemeenheid de fiscale woonplaats blijven. De gemeente Amersfoort kan daar ook niet vanaf wijken, ze zullen hooguit een onderzoek instellen of je al dan niet definitief wegblijft. De aanwezigheid van een koophuis in Nederland is juist een omstandigheid dat je binnenlands belastingplichtige bent, tenzij je dit koophuis permanent verhuurd. Ik had het in mijn reactie niet over de fiscale woonplaats. Ik had het over de woonplaats volgens de Nederlandse gemeente. Dat is iets heel anders. Je kunt prima volgens de gemeente/overheid niet in Nederland wonen en tegelijk volgens de belastingdienst wel in Nederland wonen. Sterker nog: je kunt door de gemeente actief/gedwongen uitgeschreven worden en volgens de belastingdienst nog in Nederland belastingplichtig zijn over je inkomen uit het buitenland. Daar gaat Ester's boek over. Of je wel of geen koophuis hebt in Nederland bepaalt absoluut niet waar je fiscale woonplaats wel of niet is. Of je daar nou ingeschreven staat of niet doet er niet toe. Zoals je zelf aangeeft: het gaat voor de fiscus om je feitelijke leef omgeving. Ook voor de gemeente maakt het niet uit of je een koophuis hebt: buitenlanders kunnen prima een koophuis in Nederland hebben en niet belastingplichtig zijn in Nederland voor box 1 inkomen. Wat ik schreef klopt dus, alleen ik had het niet over het fiscale aspect. Ik snap je punt hier niet. Je hebt het over Belgen met een Nederlandse eenmanszaak. Dat is altijd mogelijk. Je nationaliteit staat volledig los van je woonland. Een Belg (of Fransman of welke andere nationaliteit ook maar) kan prima een eenmanszaak registreren in Nederland, mits Nederland het woonland is. Een Belg die in België woont kan in Nederland geen eenmanszaak hebben. Een Belg die feitelijk in België woont, maar zich ingeschreven heeft als inwonende in Nederland (dit is illegaal) kan wel een Nederlandse eenmanszaak hebben. Misschien vallen de ondernemers die jij kent hieronder? Dit is prima mogelijk zolang er geen controle is bij die mensen. Buitenlands belastingplichtigen zijn mensen die in het buitenland wonen maar wel inkomen hebben uit Nederland. Een Belg die in België woont en in Nederland werkt is buitenlands belastingplichtig. Een Belg die in België woont met een Belgische eenmanszaak die meer dan 6 maanden per jaar fysiek in Nederland voor klanten werkt is buitenlands belastingplichtig. Een Belg met een Nederlandse eenmanszaak moet per definitie in Nederland wonen (de kvk schrijft je automatisch uit zodra je niet meer ingeschreven bent in de gemeentelijke bestandsadministratie) en is binnenlands belastingplichtig. België - Nederland is overigens fiscaal niet te vergelijken met Portugal - Nederland, omdat belastingverdragen tussen grenslanden doorgaans heel anders zijn dan die van verder gelegen landen. Ja. Je kunt als enige DGA prima emigreren. Natuurlijk kan dat. Maar je kunt je Nederlandse B.V. dan niet aanhouden: Bron Mijn punt was wat er gebeurt wanneer je "per ongeluk" emigreert, omdat de gemeente je ineens gedwongen uitschrijft en de enige DGA (jijzelf) ineens niet meer in Nederland woont. Dan wordt je B.V. dus ook automatisch beëindigd. Als je daar niet op rekende kan ik me voorstellen dat dat nogal wat zeer nare consequenties heeft. Alle zakelijke contracten van telefoon abonnementen tot contracten met klanten worden dan ook onaangekondigd beëindigd. Als je legaal meer dan 8 maanden wilt reizen in het buitenland en in Nederland een B.V. hebt waarvan jij de enige DGA bent, dan moet je die op naam van een andere Nederlandse directeur zetten OF beëindigen. Ik reageerde op een scenario waarbij iemand voor 9 maanden naar Bulgarije vertrekt voor een lange vakantie, dus waar komt Portugal vandaan in je verhaal? Als je legaal voor je lange 9 maanden vakantie naar Bulgarije vertrekt en je daar niet inschrijft in Bulgarije (waarom zou je, het is immers een vakantie?), maar wel volgens de regels uitschrijft in Nederland, dan kun je daar niet je rijbewijs verlengen. Overigens zal het ook onmogelijk zijn om je (legaal) in Bulgarije in te schrijven als je daar rondreist. Je hebt dan immers geen vaste plaats waar je woont, want je reist rond. Om op 1 plek te wonen moet je... er wonen. Als het onmogelijk is je legaal in te schrijven in het EU land waar je rondreist, dan is het ook onmogelijk om daar legaal je rijbewijs te verlengen. Schrijf je je voor je vakantie wel (illegaal) in op 1 adres in Bulgarije als inwoner (jaja) en wil je het verlengen dan kan het wel natuurlijk. Echter: raak je je Nederlandse rijbewijs kwijt en wil je een nieuwe? Kan niet. Dan moet je waarschijnlijk opnieuw je rij examen doen (in Bulgarije). Hoe zijn dit allemaal non-problemen? Prima dat jij het logisch vindt dat bij een (legale) lange vakantie buiten Nederland alles stopgezet wordt. Ik vind dat totaal niet logisch als je de intentie hebt terug te komen en bovendien nog gewoon belasting betaalt. In de praktijk zullen bijna alle mensen die op een lange reis gaan helemaal niets regelen en feitelijk illegaal bezig zijn. Of, omdat ze de regels niet kennen, of juist omdat ze de regels wel kennen en geen zin hebben om een paar weken aan administratief werk te doen om op reis te kunnen. Het doel van reizen is vaak het omgekeerde van administratief werk doen :P mwoa... Zie boven.

In "Handboek voor wereldburgers" was de aanleiding voor het onderzoek dat Esther haar koopwoning had verhuurd, en de huurders zich bij de gemeente inschreven. Dat klopt niet helemaal. Uit het boek: De gemeente Amstelveen is toen dus het adresonderzoek gestart en heeft na een paar ongevraagde bezoekjes bij haar huurders (tijdens kantooruren) de conclusie getrokken dat Esther niet in haar eigen koophuis woonde. Ze was hiervoor echter feitelijk in beide gemeentes al illegaal bezig: ze had zich veel eerder uit moeten schrijven volgens de wet. Het enige dat hier gebeurt is, is dat de gemeente er toevallig achter is gekomen. Iets dat elke digitale nomaad (en elke persoon met een beroep waarbij vaak gereisd wordt) kan overkomen... Veel reizen en ergens officieel legaal wonen feitelijk onmogelijk. Grijs gebied dus. Kafka.

Dat is wel een lastige natuurlijk, maar waarom zou een gemeente dat willen controleren? 1. Het is de wet die ze handhaven. Veel dieper dan dat wordt er vaak niet nagedacht. 2. Er zijn profiteurs die uitkeringen en toeslagen ontvangen, maar er geen recht op hebben omdat ze niet daadwerkelijk in Nederland wonen. Dit is heel lucratief, want in Marokko of een ander 3e wereld land leef je met 1000 EUR per maand als een koning met chauffeur. Dit is een goede reden voor controle. 3. Er zijn ongetwijfeld EU verdragen en wetten die dit voor landen verplicht maken, zodat het niet mogelijk is voor iemand om in meerdere landen tegelijk te wonen en in meerdere landen uitkeringen en verzekeringen e.d. te genieten. Als je dakloos bent in Nederland, dan woon je officieel nergens. Het komt in feite op hetzelfde neer als emigreren voor zover ik weet. Fictief iets huren en er niet daadwerkelijk wonen mag dus simpelweg niet in Nederland. En ja, dat is enorm raar. Want er zijn heel veel "normale" beroepen waarbij je feitelijk niet legaal in Nederland kunt wonen. Denk aan piloten, stewardessen en mensen die op vrachtschepen werken. Verder kun je in Nederland prima een post adres hebben zonder er officieel te wonen. Dit mag ook gewoon. Maar als je er niet woont mag je jezelf er dus niet inschrijven bij de gemeente. Een post adres is iets heel anders dan een woon adres. Een verhuizing doorgeven moet altijd uiterlijk binnen 5 dagen nadat je verhuisd bent. Dat lees je goed: 5 dagen. 8 maanden is precies de grens, laten we er als voorbeeld 9 maanden van maken: Als jij (al dan niet vanuit je eigen koophuis) voor 9 maanden naar Bulgarije vertrekt met de auto dan moet je officieel emigreren en je uitschrijven bij de gemeente. Al je Nederlandse verzekeringen worden dan automatisch opgezegd (inclusief zorg), je eenmanszaak wordt uitgeschreven (wat er als DGA met een BV gebeurt weet ik niet, maar dat zal niet fris zijn), de opbouw van je AOW stopt, al je uitkeringen stoppen, als je telefoon/internet/gas/licht abonnementen hebt dan gaan die heel hard piepen (want het is een krediet/contract), banken waar je een lening/hypotheek hebt gaan ineens in alarm modus, je zakelijke bankrekening wordt automatisch opgeheven, je kunt je rijbewijs niet meer verlengen in Nederland (en als je hem kwijt bent heb je heel veel pech), enz. Dat is de harde vreemde realiteit :)

Zo erg is het in Nederland gelukkig ook weer niet :) Je betaald geen 51,95% over het hele bedrag, maar alleen over het deel dat -na de diverse aftrekposten- boven de 68k uitkomt, if any. En in de percentages die doorgaans bij de lagere schijven worden genoemd (36,55% - 40,85%) zitten de premies al bij inbegrepen. Een vlugge berekenhet berekening houd het bij een winst van 100k op 32k belasting en premies. Of 35k als je de inkomensafhankelijke zorgverzekering bijdrage meetelt. Hypotheek rente aftrek zul je verder als nomad welliswaar niet hebben, maar doe je wat aan speur- en ontwikkelingswerkzaamheden en/of spaar je wat voor je pensioen, dan gaat er nog wat af, en verschilt het bij een dergelijke winst niet zo gek veel met Portugal. Pas bij hogere winsten maakt het uit. En de vraag is heb je die nodig? Zou eerder wat minder gaan werken... Ah mijn "bierviltje berekening" klopt inderdaad totaal niet. Ik overschatte mijzelf even rijkelijk door te denken dat ik het Nederlandse belastingstelsel zelf wel even door kon rekenen :P En je hebt een goed punt dat minder omzet maken (minder gaan werken) ook een goede optie is, maar niet als je groei ambities hebt. En we zitten hier op higher level ;) Overigens: ook al zou je in Nederland een huis willen kopen als (nomaad) ZZP'er dan nog is hypotheek rente aftrek niet van toepassing. Je kunt namelijk geen hypotheek krijgen. Ik kan met een aardige omzet niet eens een telefoon abonnement afsluiten. Letterlijk: ik heb het gisteren geprobeerd en ben afgewezen, ik heb geen andere kredieten (behalve 1000 EUR studie schuld bij DUO) en heb geen negatieve BKR registratie. Al met al wat puntjes waarbij Portugal wellicht nog steeds interessant is bij een omzet van > 100k per jaar: [*] Het scheelt nog steeds 14000 EUR in het voordeel van Portugal bij een inkomen van 100k EUR per jaar. Dat lijkt me niet niks. Zeker als je dat jaar in jaar uit opzij zet voor je pensioen en op de lange termijn kunt laten groeien. Bij hogere inkomens wordt dat verschil alleen maar groter. [*] Het aanvragen en bijhouden van WBSO/RDA kost significante tijd. Het kunnen verantwoorden ervan is bovendien een ondernemersrisico (je weet pas of je de verantwoording goed hebt gedaan NADAT je een keer controle gehad hebt). Jaarlijks ben ik met de aanvraag minstens 2-3 volle dagen bezig. Dagen waarop ik daardoor geen kernactiviteiten verricht. En dat is dan nog uitgaande van het uitblijven van controle. Verder is WBSO/RDA ironisch gezien in de praktijk vaak onmogelijk legaal te verantwoorden. Wanneer je namelijk speur en ontwikkelwerk doet, dien je bijna altijd een geheimhoudingsverklaring te tekenen bij je opdrachtgever (in elk geval in mijn vakgebied). Hierin staat vrijwel altijd dat het absoluut niet toegestaan is, om welke reden dan ook, informatie van het bedrijf op je eigen systemen op te slaan. De belastingdienst eist voor de verantwoording van de WBSO/RDA iets dat daar rechtstreeks tegenin gaat: dat je ALLE informatie, ontwerpen, schetsen, aantekeningen, notulen, broncode etc bewaart. Als je dus niets illegaals wilt doen is WBSO/RDA bijna nooit een optie. Een mooi voorbeeld van heerlijk Nederlandse kafka. [*] Voor zover ik weet is het als ondernemer in Nederland niet mogelijk je pensioen spaargeld af te trekken van de belasting. Wel kun je met wat moeite het betalen van de belasting over je spaarpot uitstellen tot het moment van uitkering. Maar dat noem ik geen belastingaftrek. Verbeter me als ik het weer verkeerd heb. [*] Portugal is een (veel) goedkoper woonland dan Nederland. [*] Je administratieve druk is onder de NHR regeling potentieel veel lager. Je kunt overwegen uitsluitend je facturatie te administreren en alle zakelijke kosten gewoon privé te houden (er is vanuit fiscaal oogpunt immers geen reden om zakelijke kosten af te trekken). WBSO/RDA aanvragen, bijhouden van zakelijke uren, bijhouden van zakelijke kilometers enz enz behoren tot het verleden en het risico op dure fiscaal administratieve fouten is miniem. [*] De sociale premies zijn in Portugal hoger, maar Portugal heeft nog een ziekenfonds zoals we in Nederland ook hadden. Je bent dus automatisch verzekerd voor zorg via dat ziekenfonds en je contributie aan sociale premies/volksverzekeringen. Scheelt ook weer 1000 - 2000 EUR aan zorgverzekering en zorg kosten die je in Nederland zou hebben. Nog een leuke toevoeging misschien: alleen kijkende naar belastingen en premies volksverzekeringen ligt het omslagpunt ongeveer bij 45.000 EUR aan belastbaar inkomen. Vanaf dat punt en hoger is Portugal voordeliger (uitgaande van de NHR regeling). Onder dat punt is Nederland voordeliger voor een zelfstandige.

Dat klopt. Maar niet, wanneer de duur van de opdracht minder dan 6 maanden per kalenderjaar is en mits je "feitelijke leefomgeving" zich niet voor het grootste deel van het jaar in het werkland afspeelt.

Voor sociale verzekering geldt binnen de EU de EU-verordening 883/2004. Hoofdregel is dat je verzekerd bent in het werkland. Iemand die in België woont, maar in Nederland werkt, is dus sociaal verzekerd in Nederland. Maar als je in meer landen werkzaam bent, ben je doorgaans sociaal verzekerd in het woonland. In jouw geval dus Portugal. Vrijstelling voor inkomstenbelasting geeft geen vrijstelling vrijstelling voor premies sociale verzekeringen. 21% over de totale winst (dus blijkbaar zonder limiet) vind ik overigens best een pittige heffing. "Hoofdregel is dat je verzekerd bent in het werkland." --> in het geval van loondienst betrekking is dat altijd zo inderdaad; je bent in loondienst altijd belastingplichtig in het werkland. Hetzelfde geldt dan voor de sociale premies. In het geval van werk vanuit een eenmanszaak ligt het anders: dan betaal je de sociale premies in het land waar je belastingplichtig bent en dat is, zoals je zelf ook al aangeeft, niet altijd het werk land. Het is in het woonland, mits je "sociale centrum" zich in je woonland bevindt en je niet meer dan 6 maanden per jaar in het werkland bent. Hoe je die 21% veel kunt vinden begrijp ik niet helemaal. Bij een inkomen van 34k in Nederland is de premie > 27 %. En dat is dan zonder de inkomstenbelasting mee te rekenen. Zelfs als je die 21% zonder limiet dient te betalen ben je zover ik in kan schatten altijd beter uit bij een belastbaar inkomen van > 25k EUR per jaar? Dan bedoel ik natuurlijk wanneer je belasting + premies bij elkaar optelt. Laten we als voorbeeld uitgaan van 100k EUR per jaar. Ik ga er voor het gemak even van uit dat er geen zakelijke kosten zijn (voor een digitale nomaad zijn die verwaarloosbaar): Belasting + premies in Nederland: ~ 9000 EUR maximale premies volksverz + ~ 51k EUR belasting = 60.000 EUR aan afdracht. BV in Nederland met minimaal DGA salaris (47 k EUR uit m'n hoofd): ~ 9000 EUR maximale premies volksverz + 23k EUR loonbelasting + 20% winstbelasting van 53k EUR = 10600 EUR. Totaal: 42.600 EUR aan afdracht. Portugese eenmanszaak: 21000 EUR aan afdracht (alleen sociale premies, 0 % belasting). Zover ik kan zien is een Portugese eenmanszaak onder de NHR (uitgaande van 21% flat-rate sociale lasten) in alle gevallen veel voordeliger, met uitzondering van de volgende situaties die niet relevant zijn voor de meeste digitale nomaden: -- Een Nederlandse eenmanszaak met zeer weinig omzet (pak hem beet < 20k). -- Een eenmanszaak met WBSO/RDA regeling met een omzet van pak hem beet < 40k. -- Een Nederlandse BV met een winst van meer dan vele tientallen miljoenen. En dan heb je het over een verschil van minder dan een % vergeleken met de Portugese variant. -- Een Nederlandse rechtsvorm met een hele hoge winst, waarbij gebruik gemaakt kan worden van speciale tax rulings. Dus hoezo "pittige heffing"? Mijn conclusie: de enige reden om vanuit fiscaal oogpunt als bedrijf in Nederland te willen zitten (of terug te komen) is wanneer de omzet zo groot is dat je gebruik kunt maken van Dutch coorporate tax rulings.

Dat is nog wel een aparte kwestie, en het verschilt ook sterk per land. Een visum is meestal voor een beperkte periode, maar soms is er geen (harde) regel die zegt hoeveel van dergelijke periodes je per jaar mag gebruiken. Maleisië geeft nederlanders bijvoorbeeld standaard een toeristenvisum voor 90 dagen on arrival, dus daarmee kom je met gemak aan meer dan 6 maanden verblijf als je 2x een visa run doet (maand naar thailand, maand naar indonesie oid). Anderzijds heb je landen als cambodia waar je visa kunt verlengen tot vrijwel de oneindigheid, zolang je maar betaalt. Overigens mag je op toeristenvisa niet werken, maar of dat ook geldt voor werken voor je eigen onderneming in nederland is maar weer vaag - overheden ter plekke weten ook niet wat ze ermee moeten. Maar goed, als je alleen maar van plan bent dit te gaan doen is het wellicht handig om formeel gewoon in nederland de blijven, inclusief belastingen, verzekeringen en de hele bups. Zolang je niet meer dan 25k winst maakt is dat niet zo duur, en als het meer wordt kun je het her-overwegen. Of wellicht e-Estonier worden? https://e-resident.gov.ee/ Een aantal toevoegingen: -- Dat je in Aziatische landen "maar een paar maanden" kunt verblijven is aan de ene kant feitelijk onjuist. Dat wordt hierboven al uitgelegd en verder: in de Filipijnen kun je bijvoorbeeld 2 jaar achtereen blijven met een verlengd toeristen visum. 1 visa-run en je kunt weer 2 jaar. Zonder beperking. anderzijds is het irrelevant; het onderwerp van dit topic is juist ondernemen + reizen tegelijk. Als je ergens wilt wonen is het doorgaans simpel; dan wordt je gewoon inwoner. Ook leuk, maar daar gaat dit topic niet over ;) -- Feitelijk mag je in de meeste landen, op een toeristen visum, wel werken in de zin van "zaken doen". Wat verder in theorie de regels zijn met betrekking tot betaald werk uitvoeren voor buitenlands ondernemingen verschilt sterk per land. De praktijk: niemand in het reis/werkland gaat er ooit achter komen dat je X aantal uur in de Starbucks in China voor je Franse klant vanuit je Nederlandse eenmanszaak een programmeeropdracht uit aan het voeren was ;) Dus in de praktijk hoef je je over het werkland geen zorgen te maken, zolang je daar legaal verblijft onder welk visum dan ook. Wat wel van belang is, is je thuisland: als je te vaak weg bent en de gemeente start een onderzoek naar je, dan gaan ze kijken of jij wel vaak genoeg in je huis slaapt. In Nederland althans. Ze komen dan letterlijk meerdere keren per week langs om te kijken of je thuis bent. Liefst tijdens kantooruren ;) Niet vaak genoeg thuis = uitgeschreven bij de gemeente, officieel geëmigreerd en automatische verplichte uitschrijving van je eenmanszaak, zorg verzekering, enz. Maar vervolgens nog wel gewoon belastingplichtig in NL. Dat is dus het grijze gebied waar ik eerder over schreef: onvermijdelijk als je vaak reist. Verder ben ik het er inderdaad mee eens dat het allemaal niet de moeite waard is voor een winst onder de 25k per jaar. Daarbij heb je het in Nederland over enkele 1000'en EUR belasting/sociale premies. Alleen het emigreren is al duurder ;) Verder zijn er voor sommigen regelingen als de WBSO die ervoor zorgen dat je bij dat soort winst helemaal geen belasting betaald en zelfs fiscaal verlies draait. Bedenk je echter dat digitale nomaden vaak programmeurs/techneuten zijn. Wanneer die 10 maanden per jaar een klant hebben waar ze fulltime klussen voor doen heb je het in Nederland al gauw over 130 - 220k EUR aan omzet per jaar (afhankelijk van je tarief/klant/soort opdracht/onderhandelingstalenten, etc). Als je je klanten uit Zwitserland haalt dan heb je het over 2x tot 3x zoveel. Waarvan bijna het gehele bedrag gelijk ook winst is, omdat er amper kosten zijn. Dan wordt het vanuit zowel persoonlijk als zakelijk oogpunt ineens heel belangrijk om een gunstiger fiscaal klimaat en/of constructie te vinden. Bij een eenmanszaak heb je het anders al snel over > 50% van je winst die "verdampt". Ook aan B.V.'s heb je aardige kosten (DGA salaris, administratie/boekhouding, notaris, enz) en belastingen. En als je plotseling verplicht uitgeschreven wordt bij de gemeente wegens "teveel reizen", dan ben ik benieuwd wat er gebeurd met de BV als de enige DGA plotseling formeel verplicht is "vertrokken met bestemming onbekend". Dat is vast een stuk minder stressvol vanuit een eenmanszaak :P Los daarvan: voor het inhuren van ingenieurs om te groeien hoef je ook niet in Nederland te blijven. De administratieve last is enorm, de kosten (o.a. belasting) zijn enorm, juridisch is het risicovol en talent is schaars. Veel andere landen hebben het omgekeerde probleem; talent in overvloed, amper regels en weinig werk. Het is allemaal heel ironisch, maar ik heb werkelijk geen flauw idee waarom mijn Nederlandse klanten liever mij inhuren dan 10 Filipijnen voor dezelfde prijs. Ik bedoel, ik vind het te gek ;), maar begrijpen doe ik het niet. Hopelijk kan ik zelf in de toekomst mensen inhuren, misschien kom ik er dan achter ;)

Even een update. Na een zoek tocht (en professioneel advies) ben ik inmiddels een stap verder. Wellicht hebben andere nomaden hier ook wat aan, dus bij deze. Portugal heeft, speciaal voor niet-Portugese inwoners, een belastingregime dat aangevraagd kan worden wanneer iemand officieel (en feitelijk) inwoner van Portugal wordt. Het doel vanuit de Portugese overheid is om op deze manier buitenlandse uitgaves aan te trekken en de economie te stimuleren. Het speciale regime heet NHR (non-habitual residence). Het komt er op neer dat je, uitsluitend als nieuwe inwoner van Portugal, 10 jaar lang 0% inkomstenbelasting geniet op alle inkomsten die volgens belastingverdragen in Portugal belast zouden worden. Dit zijn bijvoorbeeld inkomsten uit het buitenland van een Portugese eenmanszaak of buitenlands pensioen. Het zijn bijvoorbeeld NIET je inkomsten uit loondienst in het buitenland (die worden in de regel in het bronland belast). Hoe het precies zit met de sociale lasten begrijp ik nog niet helemaal, maar die bijdrage is in Portugal voor een zelfstandige maximaal 21% over de winst (vanaf 2018). De regeling dient aangevraagd te worden en geldt niet per definitie zodra je verhuist. De regeling wordt vooral gebruikt door gepensioneerden die hun pensioen in Portugal willen uitzitten en daarbij als bonus geen inkomstenbelasting over hun pensioen hoeven af te dragen. Echter geldt deze regeling ook voor zelfstandigen met inkomsten uit het buitenland. Los daarvan kan eventueel nog een extra regeling worden aangevraagd waarbij het maximale belastingtarief voor winst uit Portugese bron 10 jaar lang op 20% gesteld wordt (flat rate). Voorbeeld scenario dat relevant is voor een ondernemer zoals ik zelf: Je vraagt de NHR regeling aan in Portugal via fiscale juristen aldaar. Er zitten stappen in het proces waar je bij wet een Portugese tussenpersoon nodig hebt, dus je kunt beter gewoon het hele "NHR pakket" inkopen denk ik. Kosten aanvraag: 1000 - 3000 EUR (gebaseerd op 2 offertes). In 2019 verhuis je officieel naar Portugal. Je huurt of koopt daar een plek om te wonen voor de lange termijn en bouwt daar wat op. Je neemt een Portugese zorg verzekering (bonus: die is daar goedkoper) en dat soort zaken. Uiteraard is dit makkelijker, wanneer je sowieso al een voorliefde hebt voor Portugal en/of reizen (zoals ik). Je zegt in Nederland je eenmanszaak op. De emigratie geef je door aan de gemeente als ook de belastingdienst middels een M-formulier voor je laatste aangifte uit Nederland. Let op: je bouwt dan geen Nederlandse AOW meer op. Mocht je hier belang aan hechten dan kun je je via SVB laten verzekeren om de opbouw door te laten lopen. Uiteraard bouw je ook de Portugese variant van de AOW op zolang je daar woont, maar de uitkering ervan is lager. Tip: kijk eerst even op SVB.nl wat je AOW leeftijd is. Bij mij is die 73 jaar. Ik betwijfel of: het concept geld dan nog bestaat, het concept Nederland/EU dan nog bestaat en het concept AOW dan nog bestaat. Maar dit is een persoonlijke afweging uiteraard. In Portugal zet je uiteraard je nieuwe eenmanszaak en zakelijke bankrekening op (een Nederlandse eenmanszaak aanhouden als inwoner van een ander land is niet mogelijk). Tip: er bestaan online banken waar je online een zakelijke Portugese rekening kunt openen. Ik zal geen namen noemen, maar het is iets met revolutie. De meeste zaken kun je in Portugal online rekenen met hun equivalent van DigiD. Om vervolgens in Portugal belastingplichtig te zijn moet je aan het volgende voldoen: -- Je zorgt er ten alle tijden voor dat je niet meer dan 183 dagen per kalenderjaar in 1 ander land bent. -- Waar mogelijk verblijf je in Portugal; Portugal is je thuisbasis. Dat is waar je je sociale leven e.d. opbouwt. -- Zorg dat je buitenlandse opdrachten, waarbij je zelf naar het buitenland moet, nooit langer duren dan 183 dagen per kalenderjaar. Zodra je voor 1 land die grens overschrijdt wordt je belastingplichtig in dat land (volgens de meeste verdragen). Ongeacht of je wel of niet werkte en ongeacht of je ergens anders ingeschreven staat ongeacht of je ergens anders een huis hebt en ongeacht of je ergens anders je eenmanszaak had. Van de Nederlandse belastingdienst kreeg ik nog de volgende info, voor wat betreft het bepalen van een fiscaal woonland vanuit Nederlands oogpunt: Al met al blijft het voor iemand die enorm veel van reizen houdt fiscaal allemaal grijs gebied (zie de laatste zin hierboven, hier kun je als nomaad helemaal niets mee). Er bestaat simpelweg geen regeling voor iemand die nooit lang op 1 plek woont; behalve dan "nergens fiscaal inwoner zijn". Die status is echter lastig te krijgen (de belastingdienst wil jou niet kwijt als klant) en onhandig. Esther Jacobs is bijvoorbeeld nergens een inwoner en tweet regelmatig over bijvoorbeeld RDW formulieren voor daklozen waar een woonadres op ingevuld dient te worden ;D ;D ;D je verzint het niet ;D. Het maakt dus niet uit welk land je als "officieel thuisland" kiest. Je blijft in dat grijze gebied vallen. Het boek "Handboek voor wereldburgers" (Esther Jacobs) geeft een uitgebreid Nederlands voorbeeld van wat er gebeurd wanneer "het systeem" ontdekt dat je "te graag reist". Je wordt dan zonder pardon uit Nederland uitgeschreven, door alles en iedereen behalve de belastingdienst. Met die gedachte in het achterhoofd leek het mij wijs in mijn geval Portugal als thuisland te kiezen. Mocht mij dan hetzelfde overkomen, dan wordt ik in het ergste geval uitgeschreven uit Portugal. Wanneer dan de Portugese belastingdienst het recht zou denken te hebben belasting te heffen terwijl ik tegelijk "ontslagen ben" als inwoner dan is mijn af te dragen belasting in elk geval alsnog 0. Hopelijk overkomt mij dat niet en mag ik gewoon Portugese inwoner blijven die graag reist ;)

Wegen zijn er wel, maar ik snap je punt ;) Voor de mooie afgelegen plekken geldt: afval stroomt vanuit de kleine dorpen gewoon de zee in. Voor een groot ziekenhuis moet je met het vliegtuig en het vliegveld is 4 uur rijden, etc ;) Overigens zou ik mijn toekomstige kinderen zo mogelijk thuis zelf onderwijs willen geven. Publiek onderwijs (zelfs in Nederland) vind ik onverantwoord in haar inefficientie. Verder zijn vakken als maatschappijleer en geschiedenis wel erg selectief en politiek gekleurd.

Kun je maar het beste negeren. Je komt wel binnen met een belastingvraag. Maar voor al die andere leukere vragen zijn veel leukere fora beschikbaar. Op HL zitten mensen met verstand van belastingen, boeken en verzekeringen. Dus het is wel logisch dat zulke vragen hier aanspoelen. Hier zitten ook ondernemers die waarschijnlijk graag vanaf de Antillen zouden werken, maar vergroeid zijn met hun klantenkring in Nederland, huis en werkplaats, gezin en vriendenkring. Te laat voor de inner nomaad. Die kopen na hun pensionering een grote camper om alsnog op reis te gaan. Dat ga ik wellicht ook doen, maar ik doe het liever al zo veel mogelijk nu ik nog jong en fit ben. 20km door de bergen wandelen gaat waarschijnlijk net iets lastiger na je 71ste. Als je er dan nog bent... Ook in een jeugdherberg verblijven na je 71ste is een beetje ongemakkelijk. Al ben ik ze wel tegengekomen, heerlijk :) Dat klopt. Het maakt het netwerken wat lastiger, ik heb echter het geluk dat ik mijn diensten aanbied in een markt met een enorme vraag: elektronica ontwikkeling, embedded programmeren, technische documentatie schrijven, hardware testen, etc. En daarmee een goede reputatie en veel ervaring, omdat ik elk jaar minstens 1 nieuwe klant heb in een volledig nieuwe markt. Elke keer dat ik zelf weer naar Nederland wil (omdat bijvoorbeeld de cash reserve dreigt op te drogen, of omdat het zomer is in Nederland 8)) heb ik eigenlijk altijd binnen een maand (of korter) wel weer een opdracht. Verder heb ik bijna altijd wel een oud klasgenoot, tevreden oude klant of een kennis van een kennis die met een project zit. In het uiterste geval heb ik een vaste kleinschalige recruiter waar ik zaken mee doe. Die heeft altijd wel een opdracht achter de hand. We kennen elkaar en zijn zeer tevreden over elkaar (behalve dat ik natuurlijk liever niet een deel van m'n marge weg geef haha ;D). Dat geldt overigens niet voor recruiters van grotere intermediairs; daar doe ik bewust op voorhand geen zaken mee. Ze nemen regelmatig contact met me op, maar ik kap dat direct af. Ik heb daar hele slechte ervaringen mee gehad in het verleden; leugens, tijdverspilling, verbroken beloftes, aan het lijntje gehouden worden etc. Ik zou ze bijna oplichters noemen. Dat is m'n motivatie voor het experiment in m'n signature ;) Zie boven. Maar meer eigen ventures opzetten speelt altijd in m'n achterhoofd. Ik ben nog steeds erg gebonden aan Nederland wegens de opgebouwde klantenkring aldaar. Het zou leuk kunnen zijn om een echt internet bedrijf te hebben dat volledig "op afstand" gerund kan worden. Dat geeft net even wat meer vrijheid. En potentieel hogere inkomsten als de venture schaalbaar is. En de extra bonus, afhankelijk van hoe je het op zet: geen belasting meer betalen en zelfs geen aangifte hoeven doen (dus ook minder administratieve druk en kosten). Naarmate er meer (pensioen) vermogen opgebouwd wordt begint behalve ondernemen investeren ook steeds meer een rol te spelen. Voorlopig alleen in de aandelen/optie markten, maar vastgoed e.d. kan ook een optie zijn. Kansen/risico's als 3500 EUR per hectare landbouwgrond direct aan het strand met daarop palmbomen ben ik wel eens tegen gekomen, om maar wat te noemen ;)

Die eigen venture, zoals de freelancer marktplaats die TS wil opzetten zal toch een adres moeten hebben als je er geld mee wil gaan verdienen. Waarom? Als daar al een goede reden voor is dan kun je: -- Een Nederlands adres huren. Vergeet niet dat Nederland zelf feitelijk een omgekocht corrupt belastingparadijs is voor de allerrijksten. Dus hier zijn gewoon oplossingen voor in overvloed :) Ze scannen je post voor je in en sturen die digitaal door naar je email adres :) -- Gewoon je bedrijf met een Nederlandse afzetmarkt vestigen op (bijvoorbeeld) de Seychellen en het (gehuurde) adres aldaar gebruiken. -- Zie bericht over de e-residency hierboven. Estland loopt hierin wereldwijd voorop. Niet genegeerd dus :P

Wat een vreemd, zuur en ironisch gezien erg kortzichtig verhaal. Ik vind het ook niet erg passen bij de filosofie van ondernemers: kansen zien, risico's inschatten en nemen, zeker zijn van jezelf en er voor gaan. Natuurlijk kunnen er in je leven dingen fout gaan met mensen die je lief hebt en met familie. Is de kans dat dat in de toekomst een keer kan gebeuren dan de reden om nu alles dat je leuk vindt uit te stellen en maar niet te doen? Waarom zou ik niet voor mijn zieke moeder kunnen zorgen als ik net 10 jaar lang rondgereisd heb? Ik kan toch gewoon terugkomen als ik dat belangrijk vindt? Of misschien wel mijn zieke moeder laten overvliegen, vindt ze misschien wel leuk. Nogmaals; erg gekke logica. Ik denk ook niet dat je de motivatie van (digitale) nomaden helemaal begrijpt. De primaire motivatie van (digitale) nomaden is niet om belasting te ontwijken en goedkoop te leven. Dat zijn hoogstens bonussen die mooi meegenomen zijn. Meestal komen dat soort vragen ook pas wanneer mensen al lang digitale nomaad zijn. Mensen vertrekken dus totaal niet met het idee "hah, nu ga ik de fiscus eens naaien, ik ga er vandoor". Zeker in mijn geval: ik betaal gewoon de volle pond belasting in Nederland, terwijl ik er niet altijd ben. Dus op mij is je zure verhaal sowieso niet van toepassing. De motivaties om digitale nomaad te zijn, zijn eerder: de drang om de wereld te ontdekken, het heerlijke gevoel van (mobiele) vrijheid en nergens aan vast zitten (dus ook geen eigendommen waar je je zorgen over hoeft te maken), het leren kennen van andere culturen, het ontdekken van alle natuur die er op de wereld bestaat (gekke dieren en planten), het ontdekken van echt grote steden (die we niet hebben in Nederland) of juist het ontsnappen aan steden, het genieten van warmte en gast vrijheid die andere culturen bieden, het vinden van een geliefde, het observeren van de invloed van politieke systemen op massa's mensen, het observeren van de invloed van religieuze macht op mensen, het vinden van talent dat in Nederland niet beschikbaar is (zoals ingenieurs en programmeurs), het minimaliseren van kosten, het houden van een import/export bedrijf, het uitbesteden van productie in andere landen enz. Je doet óf mee met de club Nederland en betaalt belasting of je gaat ergens anders wonen als je vindt dat je er in Nederland te weinig voor terug krijgt. Maar dan ook voorgoed. Huh? Hoezo? Waarom mag ik niet elk jaar een tijd in Nederland wonen en voor de rest van het jaar ergens anders? Omdat jij dat zegt? Een toerist komt toch ook naar Nederland op vakantie zonder er inkomsten belasting af te dragen? In feite ben ik een toerist die WEL inkomstenbelasting afdraagt. Dat lijkt me als land een toerist om van te dromen... En als ik gewoon legaal belasting zou kunnen ontwijken (wat in mijn geval dus NIET kan), waarom zou ik daar dan geen gebruik van maken? Nederlanders in Nederland maken toch ook gewoon gebruik van zaken als hypotheek rente aftrek? Rijke Nederlanders hebben toch ook allemaal een holding B.V. en allerlei constructies om zo min mogelijk belasting te betalen? Ik zie het verschil niet hoor, sorry. We hebben het hier niet over belasting ontduiking, we hebben het over belasting ontwijking. Iets heel anders. Ik snap de link niet met dit topic. Wat is je punt? Overheden hebben belasting nodig om de boel draaiende te houden DUS moeten digitale nomaden die ooit in Nederland woonden Nederlandse belasting betalen? ??? Ook je verhaal over de multinationals die Nederland als belastingparadijs gebruiken begrijp ik ethisch gezien volledig niet. Hoe kun je de corruptie en omkoping van onze eigen politici en belasting dienst door grote multinationals nou goedpraten? En dan tegelijk die paar nomaden met een weinig significante omzet afbranden voor belasting ontwijking?! Zie ook de Rutte leugen over het afschaffen van dividend belasting (in opdracht van Shell en Unilever) voor een actueel voorbeeld van de corruptie die welig tiert in Nederland. Nogmaals. Belasting ontlopen is geen motivatie van de meeste digitale nomaden. En zeker niet die van mij: ik kan namelijk helemaal geen belasting ontlopen zolang ik opdrachten uitvoer in Nederland voor Nederlanders. Iemand die in Monaco woont is trouwens geen nomaad, maar gewoon een inwonende van Monaco. Dat heeft dus weinig met dit topic te maken..

Afgelopen zomer heb ik een familielid terug gehaald uit het Verre Oosten. Die werd ziek in Tibet. Lag in een lokale kliniek waar een deur verderop de dierenarts zijn werk deed. Werd vervoerd naar China waar de familie de verpleging doet. Belandde uiteindelijk voor de grote operatie in Bangkock Hospital waar het wemelde van de rijke arabieren en indiërs. Waar het ziekenhuis staat, maakt een wereld van verschil als je benen geamputeerd moeten worden. Veel plezier met het nomadenbestaan. ;) Goed punt, maar dat lijkt me vanzelfsprekend en een kwestie van gezond verstand ;)