rechtsgeldigheid van gescande handtekening

[Swwin]

Uitleg van het onderwerp:

Het gaat om een gescande kopie van een analoge handtekening.

De handtekening in een fax bijvoorbeeld is in wezen ook een gescande handtekening en de geldigheid hiervan is vrij algemeen aanvaard door bijv. advocatenkantoren. De gescande handtekening als pdf verzonden is nieuwer en nog niet ingeburgerd (bij advocatenkantoren), al was het alleen al omdat zij geen tijd hebben zich in de techniek te verdiepen.

 

Graag zou ik in deze draad

- informatie verzamelen uit andere higherlevel draden die niet de gescande handtekening tot onderwerp hebben maar er wel over gaan.

- jurisprudentie verzamelen (er bestaat in ieder geval jurisprudentie over vervalste gescande handtekeningen maar dit is eigenlijk niet het onderwerp)

- informatie van elders verzamelen.

 

Hoewel ik zelf inmiddels al veel weet, lijkt het mij nuttig als (alleen) de correcte informatie netjes bij elkaar komt in één draad. Eenieder die een deskundige bijdrage kan leveren nodig ik van harte uit te reageren. Ik beloof dat ik zelf morgen in het higherlevel-forum terzakedoende opmerkingen zal zoeken en kopiëren en hier plaatsen.

 

Vriendelijke groet,

Swwin

 

[titel aangepast - mod]

[renep]

De handtekening in een fax bijvoorbeeld is in wezen ook een gescande handtekening en de geldigheid hiervan is vrij algemeen aanvaard door bijv. advocatenkantoren.

 

Dat is vermoedelijk gebaseerd op een uitspraak van een rechter. Daar draait het om, niet om de advocatenkantoren.

[R.I.P. - Benm]

Let er ook op hoe oud zo'n uitspraak is (had de partij in kwestie ooit van photoshop gehoord?), en of er nog andere factoren waren die het aannemelijk maakten dat de handtekening echt was.

 

Ik denk eerlijkgezegd dat het vreemd zou zijn als een gescande handtekening in een pdf bestand als zodanig te athenticeren is... als je eenmaal een pdf bestand met handtekening hebt is het kinderlijk eenvoudig een ander document van die handtekening te voorzien.

 

Daarom vrees ik dat je bij zoeken in jurisprudentie ook altijd andere aspecten van zo'n geschil moet meenemen - dat zal een rechter ook gedaan hebben.

[TwaBla]

 

Prachtig streven om alle kennis over een bepaald onderwerp te verzamelen en daarbij te streven naar alleen correcte info. Nu ben ik benieuwd wie gaat vaststellen wat correct is, en hoe. Maar het is wel een interessant onderwerp. Veel succes met de gedachtenwisseling!

[Christine]

Ik verbaas me er nog steeds over dat advocaten en notarissen een gefaxte of gescande handtekening gewoon accepteren. Niets is zo eenvoudig te vervalsen als een gefaxte of gescande handtekening.

 

Terwijl een elektronische handtekening die niet te vervalsen is, door sommige notarissen niet wordt geaccepteerd (ze moeten 'm wel accepteren).

 

 

[Saskia van de Griek]

Vaak gaat het om een bevestiging van het onderhandelingsproces dat aan het tekenen van een contract is voorafgegaan, namelijk het proces van vraag en aanbod, zoals Edward al in een andere draad heeft aangegeven. Het bewijs van het totstandkomen van de overeenkomst (overeenstemming/afspraken) blijkt dan uit het gehele proces (correspondentie, gespreksopnames, etc) en wordt dan uiteindelijk in een contract (papieren vorm van de overeenkomst/afspraken) vastgelegd. Het gaat er dan vaak niet zozeer om dat de handtekening onomstotelijk authentiek is maar dat bevestigd door beide partijen wordt dat overeenstemming is bereikt. Bij officiele documenten, aktes, etc. zal een gefaxte of gescande handtekening niet voldoende zijn. Dus maak een verschil tussen (1) het bewijs dat overeenstemming is bereikt en (2) het tot stand komen van een officieel document dat een authentieke handtekening vereist.

 

Er is in het kader van optie 2 volgens mij Europese regelgeving gemaakt over digitale handtekening etc. In de Nederlandse Antillen hebben we speciale wetgeving over electronisch verkeer.

 

 

[SC2]

Niet helemaal on-topic maar wel gerelateerd.

 

Ik zag gisteren op het Mobillityevent een formuliergenerator die formulieren genereerd voor mobile devices. Er was een ingebouwde mogelijkheid om een handtekening m.b.v. stylus en touchscreen in het formulier op te nemen. Volgens de standhouder was de handtekening rechtsgeldig omdat die gevectoriseerd werd opgeslagen en ook andere kenmerken zoals de snelheid en "schrijfdruk" zouden worden vastgelegd. Van het formulier met handtekening kan automatisch een pdf worden gegenereerd. Als die pdf wordt afgedrukt, is dat dan een rechtsgeldig document ?

 

Je ziet de grote pakketbezorgers ook al met een terminal werken waarop de ontvanger een handtekening moet zetten. Kan de pakketbezorger deze handtekening als bewijs aanvoeren dat een pakket aan een bepaalde persoon is afgeleverd? Ik ga ervan uit dat hierbij de zelfde technologie wordt gebruikt als hierboven beschreven.

 

 

[TwaBla]

Die pakketbezorgers nemen doorgaans met een kruisje al genoegen.

[SC2]

;D

 

Ik geloof niet dat de vorm van de handtekening iets zegt over de rechtsgeldigheid. Toch?

[R.I.P. - Benm]

Ik verbaas me er nog steeds over dat advocaten en notarissen een gefaxte of gescande handtekening gewoon accepteren. Niets is zo eenvoudig te vervalsen als een gefaxte of gescande handtekening.

 

Ik denk dat het ermee te maken heeft dat de handtekening (origineel met pen op papier) te analyseren is middels grafologie and what not, en daarmee een bijna mythische waarde heeft.

 

Nu geloof ik nog best dan een deskundige van een originele handtekening op papier kan bepalen of deze daar door degene in kwestie is gezet, maar zodra het gekopieerd/scanned/faxed is heb ik er weinig fiducie in.

 

Echte electronische handtekeningen (opv cryptografie) zijn uiteraard betrouwbaar, maar de verificatie blijft een beetje een black box... en misschien ook wat te modern voor de gemiddelde notaris? ;)

[Swwin]

>>De handtekening in een fax bijvoorbeeld is in wezen ook een gescande handtekening en de geldigheid hiervan is vrij algemeen aanvaard door bijv. advocatenkantoren.

 

>Dat is vermoedelijk gebaseerd op een uitspraak van een rechter. Daar draait het om, niet om de advocatenkantoren.

 

Sorry, misschien ben ik niet duidelijk genoeg geweest. Ik informeerde juist niet naar vermoedens maar naar feiten.

OT: Het is zeer wel mogelijk dat een rechter haar/zijn uitspraak baseert op een gewoonte, een gebruik, in plaats van andersom.

[Saskia van de Griek]

Als je concrete uitspraken van rechters wilt, zou je ook kunnen gaan zoeken op www.rechtspraak.nl.

[Swwin]

Ja, rechtspraak.nl wordt steeds beter. Daar vond ik ook bovengenoemde uitspraak over een handtekening die naar alle waarschijnlijkheid vervalst was door te scannen. Het ging hier om een ouderwets papieren document, niet een uitgeprinte pdf. Scannen werd alleen genoemd als de vermoedelijke wijze van vervalsing. In deze zaak speelden wel veel factoren een rol.

 

Waarschijnlijk bestaat 'ie niet maar het zou mooi zijn als er een uitspraak is waarbij het document, de pdf, het enige was waarop de rechter zich kan baseren om vonnis te wijzen.

[Swwin]

> Volgens de standhouder was de handtekening rechtsgeldig omdat die

> gevectoriseerd werd opgeslagen en ook andere kenmerken zoals de

> snelheid en "schrijfdruk" zouden worden vastgelegd. Van het formulier

> met handtekening kan automatisch een pdf worden gegenereerd. Als die

> pdf wordt afgedrukt, is dat dan een rechtsgeldig document ?

 

Die standhouder bedoelde waarschijnlijk dat de digitaal opgeslagen vectoren en hoeveelheid druk (in Newton?) zo uniek zijn dat voor de rechter aantoonbaar gemaakt kan worden dat de handtekening niet te vervalsen is. Of dat die juist wel vervalst is.

 

Ik begin toch de geprinte pdf steeds meer te vergelijken met een kleurenkopie. Overigens ziet in mijn ogen een fax er nog veel minder authentiek uit.

 

Morgen vind ik hopelijk meer ,

s

[Edward]

Centraal staat de vraag: Wat is de rechtsgeldigheid van een gescande handtekening.

 

Zoals ik ook al in een andere discussie is opgemerkt stelt de ingescande handtekening eigenlijk helemaal niets. Nou ja, niet meer of minder dan een electronisch bestand, een plaatje van een handtekening.

 

Een handtekening inscannen van papier is kinderlijk eenvoudig, om nog maar te zwijgen van het plakken van dat plaatje in een tekstbestand of pdf. Dit is geen hogere wiskunde, een ieder kan het doen. Het bezit van dat bestand zegt niets over de identiteit van de geestelijk vader van die conventionele handtekening. Bewijsrechtelijk stelt de ingescande handtekening dus weinig voor.

 

Dit is echter niets nieuws, in meer of mindere mate geldt namelijk hetzelfde voor de conventionele handtekening. Om de problematiek van de rechtsgeldigheid van de gescande handtekening helder te maken is het misschien goed om eerst eens stil te staan bij de vraag wat de klassieke handtekening nu eigenlijk is casu quo welke functie deze vervult.

 

Wat is eigenlijk een handtekening

 

Gelijk aan de vraag of een gescande handtekening rechtsgeldig is, kan ook de vraag worden gesteld of een klassieke handtekening rechtsgeldig is. De Nederlandse wet stelt aan de handtekening geen bijzondere eisen. Rob van Esch heeft in zijn proefschrift ‘Electronic Data Interchange en het vermogensrecht’ stil gestaan bij deze vraag en viertal kenmerken genoemd waaraan een handtekening van een ondertekenaar moet voldoen om als rechtsgeldig te kunnen worden aangemerkt.

 

1.   de naam, die de ondertekenaar voert of draagt;

2.   dient te bestaan uit schriftelijke lettertekens;

3.   in het handschrift van de ondertekenaar;

4.   aan de hand waarvan moet kunnen worden vastgesteld door wie die is geplaatst.

 

Wanneer een handtekening aan deze vier kenmerken voldoet is de ondertekenaar identificeerbaar. Daarmee is ook een de belangrijkste functie van de handtekening gegeven, identificatie van de ondertekenaar.

 

Is met de identificeerbaarheid ook de identiteit bekend? Nee, allerminst. Ook de identiteit van de ondertekenaar moet vastgesteld kunnen worden. Om die reden moet een notaris bij het passeren van een akte de identiteit van de personen die voor hem verschijnen vaststellen, aan de hand van een wettig identiteitsmiddel.

 

Het enkel vergelijken van twee handtekening is dus niet voldoende om de identiteit vast te stellen. Handtekeningen zullen nimmer volstrekt identiek zijn. Daarnaast is het betrekkelijk eenvoudig om een klassieke handtekening na te maken, al dan niet door het overtrekken daarvan, zonder dat dit door een schriftexpert achteraf kan worden vastgesteld. De handtekening moet dus echt en betrouwbaar zijn. Zolang de echtheid of de betrouwbaarheid van een handtekening niet in twijfel wordt getrokken, zal de verklaring waarin de handtekening is opgenomen als authentiek worden aangemerkt. De ondertekenaar wordt veronderstelt dat hij, met plaatsen van zijn handtekening, tot uitdrukking heeft willen brengen dat hij de inhoud van het ondertekende document aanvaardt.

 

Dit wordt anders wanneer het verband tussen een afgelegde verklaring en de handtekening wordt betwist. Alsdan komt de rechtsgeldigheid van de verklaring in het geding. Het gaat dus ook niet om de vraag of een handtekening rechtsgeldig is, maar of een verklaring rechtsgeldig is ondertekend.

 

De klassieke handtekening vereist een fysieke handeling, welke een unieke combinatie van letters in een tekening van de ondertekenaar oplevert. De handtekening zelf heeft geen enkele betekenis. De rechtsgeldigheid van een verklaring wordt bepaald door de onderlinge samenhang tussen een handtekening, de ondertekenaar en zijn verklaring. Eerst wanneer de identiteit van de ondertekenaar vast staat en deze persoon zelfstandig een handtekening zet onder een verklaring vormt het geheel een rechtsgeldige wilsuiting. Die onderlinge samenhang maakt of een verklaring rechtsgeldig is ondertekend.

 

Rechtsgeldigheid van de gescande handtekening

 

Gelet op het slot van de vorige alinea gaat het dus ook niet om de vraag of een gescande handtekening rechtsgeldig is, maar meer precies om de vraag of een wilsverklaring met een gescande handtekening rechtsgeldig is.

 

Hierbij dringt gelijk de vraag op hoe het zit met de onderlinge samenhang tussen een gescande handtekening, de ondertekenaar en de verklaring. In de conventionele situatie zal een ondertekenaar eerst zijn handtekening zetten, nadat hij kennis heeft genomen van de inhoud van de te ondertekenen verklaring. Bij een verklaring met de gescande handtekening ontbreekt deze chronologie, althans is deze niet noodzakelijkerwijs aanwezig. Er is weliswaar een verklaring en een handtekening in een gescande vorm, maar daarmee is er nog geen verband tussen beiden aangetoond. Wanneer een document een gescande handtekening bevat staat de identiteit van de persoon die de verklaring heeft ondertekend allerminst vast. De handtekening is wellicht identificeerbaar, maar daarmee is nog niets gezegd over de persoon die de copy-paste handeling heeft verricht.

 

Het plaatje van de handtekening in een gescande vorm kan immers door een ieder die toegang heeft tot het bestand onder de verklaring worden geplakt. Wanneer de geestelijk vader van de conventionele handtekening stelt dat de verklaring niet door hem is ondertekend, dan zal het aan wederpartij zijn om het tegendeel te bewijzen.

 

Om een lang verhaal kort te maken. Van de handtekening zelf – gescand of niet - kan al snel worden aangenomen dat deze rechtsgeldig is, mits deze voldoet aan de vier kenmerken voornoemd.

 

Voor wat betreft de bewijskracht van de handtekening verstaat er duidelijk een verschil tussen de gescande en de klassieke handtekening. Wil een gescande handtekening dezelfde bewijskracht genieten als een klassieke handtekening dan zal de aantoonbare betrouwbaarheid van de gescande handtekening vast moeten komen c.q. de identiteit van de persoon die de gescande handtekening aan een verklaring heeft verbonden vast moeten staan. Alleen wanneer die procedure betrouwbaar is geniet de gescande handtekening dezelfde bewijskracht als de klassieke handtekening.

 

PDF

In het bovenstaande is steeds uitgegaan van de situatie dat een gescande handtekening aan een tekstbestand wordt toegevoegd. Tekstbestanden lenen zich gemakkelijk voor wijzigingen. Daardoor komt de bewijskracht van de gescande handtekening ook in het geding. Hoe zit dit nu met pdf-bestanden, deze laten zich immers moeilijker muteren. Betekent dit dat de gescande handtekening in een pdf-bestand een sterkere bewijskracht geniet? Nee, naar mijn mening niet. Bepalend blijft het proces volgens welke de gescande handtekening in het pdf-bestand is opgenomen.

 

[ExTax!]

De handtekening in een fax bijvoorbeeld is in wezen ook een gescande handtekening en de geldigheid hiervan is vrij algemeen aanvaard door bijv. advocatenkantoren. De gescande handtekening als pdf verzonden is nieuwer en nog niet ingeburgerd (bij advocatenkantoren), al was het alleen al omdat zij geen tijd hebben zich in de techniek te verdiepen.

 

Even voor de duidelijkheid... een pdf/fax is slechts een vooruitgezonden kopie van het eigenlijke document... op briefpapier van de firma met een geschreven handtekening.

 

[Swwin]

Edward, dank voor deze duidelijke en uitvoerige uitleg

 

Je schreef:

> Alleen wanneer die procedure betrouwbaar is geniet de gescande

> handtekening dezelfde bewijskracht als de klassieke handtekening.

 

Er zijn inderdaad gevallen waarin aannemelijk gemaakt kan worden dat een gescand document met handtekening authentiek is.

 

In het document "De zekerheid van papier" trekt de auteur een aantal conclusies waaronder

"computermateriaal zoals gescande documenten, is toelaatbaar als bewijsmiddel" en hij laat daar vrijwel direct op volgen "de bewijskracht van computermateriaal is laag."

 

Dit komt goed overeen met wat Edward zegt.

 

S

 

(die haar excuses maakt dat ze de grafische trucs van deze site nog niet onder de knie heeft)

 

[Swwin]

Extax! schreef:

> Even voor de duidelijkheid... een pdf/fax is slechts een vooruitgezonden

> kopie van het eigenlijke document... op briefpapier van de firma met een

> geschreven handtekening.

 

Dat is vaak waar. En misschien ook wel de bedoeling. In de praktijk worden zeer veel documenten alleen maar gefaxt. Vervolgens worden ze vaak als ontvangen fax weer gebruikt. Bijvoorbeeld om weer door te faxen naar cliënten.

 

Het eigenlijke document wordt dan in het dossier gestopt met de faxbevestiging eraan vastgeniet. (Althans dit laatste gaat zo in het advocatenkantoor dat ik van binnen zeer goed ken.)

 

S