Hoi mede HLers, Onderstaand een artikel over venture capitalists in Europa uit mijn favoriete venture capital magazine Real Deals. Je moet snel zijn met lezen want ik verwacht dat de link naar dit artikel niet lang meer actief zal zijn. Met vriendelijke groet, Ties

Een paar vragen... -De venture capitalist heeft ook een marketing en sales persoon naar binnen gebracht, die vervolgens 3 jaar lang niet presteert. Hoe kan dit? (Naar de conclusie springen is handig maar er zit vást een structureel probleem achter?) -Jij bent er uitgestapt- hoe is dit gegaan, met welke gevoelens? -Jij hebt nog veel loyaliteit naar je compagnon toe, klopt dat? Is dit wederzijds? -Je hebt een vastomlijnd beeld wat het beste is voor het bedrijf/je compagnon. Heb je ook een plan waarin jij het best haalbare voor jezelf krijgt? -De kans is er volgens mij ook dat het personeel niet alleen uit loyaliteit blijft maar ook omdat een nieuwe baan verrekte moeilijk te vinden is nu, ze nemen daarom blijkbaar liever genoegen met zo'n situatie- niet alleen omdat jullie vriendjes zijn. -Heeft je compagnon ook een schuld zoals in jouw geval of niet? -Hoe sta je hier eigenlijk in, ben je aan het eind van je Latijn of ben je vanuit een goed gevoel naar mogelijkheden aan het zoeken en zou je ook wel bereid zijn 'je verlies te nemen'?

Afhankelijk van het idee, hoe innovatief dan ook, kun je verschillende manieren investeerders vinden. Nu noem ik hier eigenlijk al een groep die je kunt benaderen, maar er zijn tal van soorten maatschappijen en zelf gewoon mensen die je willen helpen bij je bedrijf. Naast Venture Capitalists heb je de beleggers, natuurlijk ook de bank maar je kunt ook kijken of er een mogelijkheid is om via de overheid alles op te starten. En dan bedoel ik subsidies, investeringsgelden, noem maar op. Misschien kun je een klein beetje door laten schemeren wat je van plan bent zodat we met zijn allen kunnen kijken wat voor jou het beste zou kunnen zijn. Ik ben samen met drie studiematen na onze opleiding als zelfstandig ondernemer begonnen. Wij zijn nu ook op zoek naar kapitaal en hopen eigenlijk als eerste op een belegger of investeerder die geen eigen managers wil inbrengen. Mocht dit niet lukken, ja dan moeten we over gaan op andere mogelijkheden. Ik hoor het graag van je wat jullie denken op te gaan zetten.

Hoi mede-HLers, Nog een interessant artikel, dit keer over business angels in het VK. Angel funding starts to slowly roll again One of the major casualties of the last tech crash was the angel investor – especially the ones that invested their own hard earned cash. Some of their investee companies simply folded due to lack of follow-on funding, and those that managed to survive had their equity holding grossly diluted by the bigger larger VC funds. Now with some notable and successful exits, the picture is beginning to change. Wil toch nog even reageren op de opmerkingen van Little Monkey. Nee, het geld is zeker niet op, bij venture capitalists noch bij business angels of andere investeerders. Integendeel zelfs, er is meer geld dan ook. Het is wel zo dat een shake-out in de industrie heeft plaatsgevonden: veel investeerders zijn gestopt of likken nu hun wonden. Degenen die doorgaan zijn wijzer geworden en voorzichtiger, dit geldt vooral voor business angels die vrijwel alleen in startende en kleine bedrijven investeren. Professionele investeerders, zoals venture capitalists investeren vrijwel alleen nog maar in volwassen ondernemingen. Wel is er in tegenstelling tot de periode 1985-1995 is er een belangrijk verschil: early stage venture capital is "here to stay". Wij zien maar erg weinig van wat er gebeurd in de investeringswereld. In Europa maar vooral ook in Nederland opereren aandeelhouders het liefst "low profile". Dat was zo, dat is zo en zal slechts langzaam veranderen. Het heeft mijns inziens vooral te maken met onze cultuur waar je je successen bij voorkeur moeten relativeren en in plaats van er trots op te zijn en ze aan iedereen die het maar horen wil te vertellen. Dit is bijvoorbeeld in Amerika duidelijk anders. Professionele investeerders worden niet koud of warm van de publiciteit. De bereidheid tot het doen van investeringen wordt veeleer bepaald door exit- mogelijkheden zoals een beursintroductie (IPO) of verkoop aan een concurrent (tradesale). Zowel IPO’s als M&A (mergers and acquisitions of koop en verkoop van bedrijven) staan op een historisch laag niveau waardoor investeerders terughoudend zijn met het doen van investeringen. Met vriendelijke groet, Ties

Beste ondernemers, 2 maanden geleden kreeg ik een 'brainwave' voor een eigen bedrijf en ben gaan knutselen aan een ondernemingsplan. Inmiddels is dit in een vergevorderd stadium. In eerste instantie wilde ik graag starten als eenmanszaakje, maar aangezien er veel animo is om te participeren ben ik ook deze mogelijkheden gaan kijken. Nu heb ik met twee serieuze partners (voor circa 15% van de aandelen per partner) een akkoord bereikt, waarbij ik met name heb gekeken naar: - gevoel bij de partner (beide zijn al bekende relaties uit mijn huidige werk) - added value voor de organisatie De een is echt een 'venture capitalist' en wil zich na circa 2 jaar uitkopen, de ander wil echt blijvend aandeelhouder zijn. Nu heb ik hier totaal geen verstand van en moet ik toch gaan praten over verdeling van aandelen, storting van kapitaal, uitkoopregelingen en andere onderdelen van statuten. HELP! Ik heb gezocht in verschillende forums en op internet maar kan niet echt de antwoorden vinden op de volgende vragen: - Heeft iemand voorbeeld-statuten? - Kan kapitaal ook gestort worden anders dan in Euro's (bv. een internetplatform)? - Welke mogelijkheden zijn er met uitkoopregelingen? - Moet aandelenverdeling gelijk zijn aan kapitaalinbreng? Uiteindelijk heb ik waarschijnlijk toch een adviseur nodig om hierbij te helpen (zowel inhoudelijk als juridisch) maar ik heb geen cent te makken dus wil/moet ik zoveel mogelijk werk zelf verrichten. PS. Kennis jullie adviseurs die mij (voor een schappelijke fee) kunnen helpen? Alvast bedankt voor jullie tijd/aandacht en adviezen natuurlijk!

Ja, NA een intake gesprek en niet om een plan te beoordelen! Serieuze bemiddelaars zijn aangesloten bij www.eban.org of onderdeel van een bank of regionale ontwikkelingsmaatschappij. Hoi Nils, Het zal me wel wat "kneusjes" kosten maar nu moet ik toch even ingrijpen. Laat andere bemiddelaars/coaches in hun waarde, iedereen doet het op zijn eigen manier. Niet alleen via een intake gesprek maar ook aan de hand van een businessplan kun je bekijken of je iemand kunt helpen. Niet alleen serieuze bemiddelaars/coaches zijn aangesloten bij EBAN (of bank of regionale ontwikkelingsmaatschappij). Sterker nog er zijn er meer niet bij EBAN aangesloten dan wel. Dit heeft EBAN zelf onderzocht en geconcludeerd. Mijn ervaring is ook dat niet alle bemiddelaars/coaches die bij EBAN, banken of regionale ontwikkelingsmaatschappijen zijn aangesloten kwaliteit in huis hebben. Soms zijn het zelfs "boefjes" net als sommige business angels. Bovendien zijn business angels maar één soort investeerder, andere bemiddelaars/coaches helpen ondernemers ook naar andere types investeerder zoals venture capitalists of corporate venturers. Dit moest me toch even van het hart! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Enox, Pas op: banken lenen, investeerders lenen niet tenzij in combinatie met aandelen van je bedrijf. Voordat je verdere vragen stelt wil ik je uitnodigen mijn columns te lezen hier op higherlevel bv. over banken, business angels, corporate venturers en venture capitalists (@ https://www.higherlevel.nl/columns.php). Wellicht kan je dan je eigen conclusies over je tussenpersoon trekken. Met vriendelijke groet, Ties

Dit is het derde, tevens laatste deel in mijn serie columns over venture capitalists, de zevende financieringsbron voor ondernemers. Na de “karakteristieken” van venture capitalists en “wie ze zijn” in het eerste deel en “wat ze zoeken” in het tweede deel, beschrijf ik onderstaand hoe ze werken. Venture capitalists: hoe ze werken De intake Venture capitalists krijgen meer plannen toegestuurd dan ze kunnen lezen. Tijdens de Internethype kreeg een investeringsmanager per maand tot 30 businessplannen en/of samenvattingen opgestuurd. Tegenwoordig ligt dit tussen de 10 en 20. Venture capitalists hebben dus aan mogelijke transacties dus geen gebrek, wel aan goede potentiële deals (in jargon “origination” of “sourcing”). Om aan goede transacties te komen hebben investeringsmanagers een uitgebreid netwerk. Zo komen ze door hun vak in contact met veel verschillende managers en ondernemers ook omdat ze commissaris zijn bij hun deelnemingen. Ze zoeken formele en informele netwerken op door hun lidmaatschap van brancheverenigingen, Nederlandse Centrum van Directeuren, Industrieele Grote Club, Rotary clubs of tennis en hockeyverenigingen. Investeringsmanagers worden beoordeeld op hun deal-sourcing door de aandeelhouders van het fonds (“limited partners”). Investeringsmanagers willen het liefst dat ondernemers en management teams via-via bij hen worden geïntroduceerd. Bij voorkeur door iemand die ze vertrouwen. Voor jou als ondernemer is het voordeel van een introductie dat de venture capitalist jou en je businessplan serieuzer zal nemen. Venture capitalists zijn erg selectief. Ze zien eerder af van een investering in een bedrijf dan dat ze het risico van een misser lopen. Venture capitalists weten dat investeren een van de weinige beroepen is waar je geld kan verdienen door iets niet te doen. Venture capitalists investeren in ongeveer 1% (!) van de businessplannen die ze krijgen. Dit wil echter niet zeggen dat je als ondernemer en/of manager slechts 1% kans hebt om gefinancierd te worden. Allereerst zijn er meerdere venture capitalists en kun je elk van die 1% kansen optellen (tot op zekere hoogte natuurlijk). Ter tweede zijn er tijdens het proces van de uitvoering van een transactie zoveel verschillende soorten hobbels op de weg dat een mogelijke transactie zo maar kan afketsen. Ten derde is een van de oorzaken van dit lage percentage dat veel ondernemers en management teams kansloze businessplannen opsturen. Het gebeurt vaak dat ondernemers en management teams vooraf hadden kunnen weten dat een investering in hun bedrijf niet past bij de betreffende venture capitalist. Bijvoorbeeld als je bedrijf en de venture capitalist niet past in de levenscyclus, sector, regio (land) of investeringsgrootte van het fonds. Indien jij alleen je business plan opstuurt naar venture capitalists waarvan je weet dat de focus overeenkomt met bovengenoemde aspecten van je bedrijf, verhoog je je kansen op succes aanzienlijk. Iedere venture capitalist heeft tegenwoordig een website met daarop alle relevante informatie. Ik zou je zelfs willen adviseren om de CEO’s van de deelnemingen van de venture capitalist te bellen om meer informatie over hun ervaringen. Mijn ervaring is dat venture capitalists dit zeer op prijs stellen: in hun ogen betekent dit dat je niet zo maar iedere investeerder aan boord wilt hebben. Due diligence Als een venture capitalist geïnteresseerd is dan gaat hij, voordat het tot een transactie komt, onderzoeken of wat jij beweert waar is. Dit onderzoek naar de achtergrond van jou en je bedrijf neemt tussen de 2 en 6 maanden in beslag. Het omvat de volgende deelgebieden: markt en marketing, technologisch, management, financieel, juridisch en soms ook milieuaspecten. Bij private equity wordt dit onderzoek vrijwel geheel uitbesteed aan specialisten zoals accountants, advocaten en technici. Bij private equity gaat het om volwassen bedrijven en substantiële bedragen zodat de kosten van due diligence vaak enkele procenten van het totaalbedrag zijn. In venture capital zijn de bedrijven meestal relatief klein en voert de venture capitalist het grootste deel van de due diligence zelf uit. Het onderzoek naar de markt, marketing en het management verricht de venture capitalist meestal zelf. Een introductie door een vertrouwde bekende van de venture capitalist maakt dit deel van de due diligence makkelijker indien degene die je introduceerde jou en je markt goed kent. Onderstaand een voorbeeld van een Amerikaanse early stage venture capitalist om je een indruk te geven hoe intensief dit deel van de due diligence kan zijn. Deze venture capitalist deed geen deal voordat ze met 12 referenties van de ondernemer 1½ uur gesproken hadden. Deze diepgaande gesprekken (soms uit noodzaak telefonisch) moesten 100% positief zijn anders zagen ze af van een investering in het bedrijf. Syndicaten In een syndicaat werken meerdere venture capitalists samen bij het kopen van aandelen in een bedrijf. Venture capitalists nemen bijna altijd deel in syndicaten samen met binnenlandse of buitenlandse partijen. Voor jou als ondernemer is een van de belangrijkste gevolgen van deze samenwerking dat concurrentie in de investeringswereld niet bestaat. De enige vorm van concurrentie is die tussen syndicaten maar deze worden alleen gevormd bij het kopen van volwassen bedrijven, private equity transacties dus. Redenen van venture capitalists voor het vormen van syndicaten: - Maakt deal-sourcing in andere regio’s makkelijker; - Leren van de kennis en expertise van andere investeerders; - Vermindert exposure waardoor grotere transacties mogelijk zijn; - Vereenvoudigt investeringen in de volgende ronde; - Investeerders verliezen soms hun realiteitszin (in jargon “entrapment”). Met een gelijkdenkende partij is dat gevaar minder (“second opinion”); - Als twee venture capitalists samen een meerderheidsbelang hebben maar individueel slechts een minderheid hebben zij feitelijk zeggenschap zonder extra aansprakelijkheid of de noodzaak tot consolidatie. De transactie Tijdens de due diligence starten de onderhandelingen over de structuur van de transactie. Deze structuur kan gecompliceerd zijn met bv. verschillende soorten aandelen, opties, warrants etc. Venture capitalists kopen aandelen, soms in combinatie met een converteerbare en/of achtergestelde lening. Zij eisen geen zekerheden van jou of je onderneming. Een optieschema voor het management is gebruikelijk waarbij prestaties boven het businessplan worden beloond met extra aandelen. Venture capitalists weten dat een groot deel van het succes van je bedrijf nu eenmaal afhangt van de drive van jou en je team. De meest gangbare wensen van venture capitalists zijn (1) vetorecht voor belangrijke beslissingen (zoals investeringen vanaf een bepaalde omvang, fusies en overnames of belangrijke personele veranderingen); (2) bescherming van hun minderheidbelang; (3) bescherming tegen verwatering van hun belang (bij nieuwe investeerders); (4) een plaats in de Raad van Commissarissen; (5) schema van informatievoorziening van management aan aandeelhouders; (6) controle over de verkoop van de onderneming, de exit. Het bovenstaande wordt uitgewerkt en vastgelegd in een aandeelhoudersovereenkomst, in de statuten en in eventuele leningsdocumentatie. Bij veel transacties, vooral bij management buy-outs, is er ook nog een overeenkomst van koop en verkoop met daarin zgn. “reps and warranties”. Hierin verklaart de verkoper van het bedrijf dat hij alle informatie gegeven heeft (“full disclosure”) en dat deze informatie naar waarheid en beste weten is opgesteld. Vrijwel altijd is er een boeteclausule in dit contact. Alle documenten worden opgesteld door gespecialiseerde advocaten. De contractonderhandelingen kunnen lang duren maar ongeveer twee maanden is een redelijk gangbare termijn. Na due diligence en contractonderhandelingen maar voordat er handtekeningen worden gezet (in jargon “closing”) leggen venture capitalists het resultaat voor aan hun investeringscommissie. In de investeringscommissie zitten vertegenwoordigers van de aandeelhouders in het fonds. Deze commissie neemt uiteindelijk de beslissing om al dan niet te investeren. Bij private equity is het gebruikelijk om gedurende het proces op verschillende tijdstippen tussentijdse resultaten voor te leggen aan de investeringscommissie. Bij venture capital is dit beperkt tot één of twee keer: soms in het begin een principebeslissing maar altijd een eindbeslissing. Na de transactie Het eigenlijke werk begint na de “closing”. In het begin zul je vaker contact hebben met je nieuwe aandeelhouder dan na enkele weken of maanden. Afhankelijk van de situatie variëren de contacten tussen een aantal keer per week en één keer per kwartaal. Ook zijn venture capitalists in private equity minder “hands-on” dan in venture capital. Als de investeringsmanager in de Raad van Commissarissen zit lopen de contacten vrijwel uitsluitend via de RvC. Als dat niet het geval is communiceert het management soms ook direct met de aandeelhouder, mede door de aangescherpte regels van corporate governance De 3 zaken die vanaf nu het belangrijkst zijn: (1) groei, (2) rapportering en (3) exit. 1. Groei Door intensivering van je marketing of via overnames ga je je omzet verhogen. De venture capitalist zal je helpen met deze uitbouw van je bedrijf. Door hun ervaring zijn ze specialisten in het kopen van bedrijven en zien ze veel verschillende teams waar dezelfde issues belangrijk zijn. Sommige venture capitalists hebben daarbij ook nog verstand van en contacten in je markt. 2. Rapportering Om effectief te kunnen rapporteren is het belangrijk dat je je financiële huishouding op orde hebt. Voor venture capitalists is dit een van de eerste prioriteiten met als vier doelen: a. Informatie. Venture capitalists willen op de hoogte gehouden worden. Naast mondelinge informatie willen ze ook verifieerbare informatie uit de boekhouding en het managementinformatiesysteem. b. Controle. Venture capitalists investeren geld in het bedrijf en willen controleren of het management dit geld besteedt aan de afgesproken zaken. c. Sturing. Via analyses van de financiële informatie en vergelijking met de historie en het businessplan gaan venture capitalists na of alles volgens plan verloopt. Soms moet er bijgestuurd of ingegrepen worden. d. Verantwoording. Ook venture capitalists moeten regelmatig rapporteren aan hun aandeelhouders, ook over de financiële situatie bij hun deelnemingen. 3. Exit Venture capitalists zijn constant op zoek naar kopers voor het bedrijf, hun exit. De nachtmerrie van venture capitalists is een onverkoopbare onderneming. In dat geval maakt het niet echt uit of het goed of slecht gaat want hun investering kunnen ze nooit echt incasseren. Als het fout dreigt te gaan zal een venture capitalist alles in het werk stellen om te redden wat er te redden valt. Geen extra investering (“throw good money after bad money”) maar wel hun netwerk activeren voor verkoop van gezonde delen van het bedrijf. In feite is dit voor venture capitalists een bijzondere vorm van exit: afboeken van hun investering. Conclusie Venture capitalists zijn professionele investeerders vooral in volwassen niet-beursgenoteerde ondernemingen: private equity. In Nederland investeren ze een klein deel van het jaarlijks aangetrokken geld in venture capital: jonge sterk groeiende ondernemingen in groeimarkten geleid door ervaren ondernemers. Grote venture capitalists investeren tussen € 1m en € 250m, middelgrote generalisten van € 1m tot enkele tientallen miljoenen Euro en niche venture capitalists tussen € 250k en € 5m. Bij private equity ligt de nadruk op financial engineering, “buy and build” en verkoop binnen 1 tot 5 jaar, bij venture capital op groei en verkoop binnen 5 tot 7 jaar. Venture capitalists investeren om rendement te maken. Ze opereren bij voorkeur in syndicaten en investeren alleen internationaal met een lokale partij. Voorafgaande aan de investering zijn er gedurende 4 tot 8 maanden de due diligence en contractonderhandelingen. In venture capital zijn venture capitalists meer “hands-on” dan in private equity. Na investering ligt de nadruk op: groei, rapportage en het zoeken naar kopers voor het bedrijf. Dit was het derde en laatste deel van mijn korte beschrijving van de zevende bron van geld voor ondernemers, venture capitalists. Wederom stel ik jullie reacties erg op prijs.

Hoi Rexel, In het algemeen kun je zeggen dat investeerders en banken graag dit soort transacties financieren. In jargon spreken ze van "management buy-outs" of MBOs, een onderdeel van "private equity" transacties door venture capitalists. In mijn drie columns over investeerders heb ik erover geschreven. Ik denk dat je aan je kennis vooral deel twee kunt sturen: Over Venture Capitalists Deel I : https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/66 Deel II: https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/67 Deel III: https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/70 Als laatste wil ik je kennis nog mee geven dat in sommige gevallen het zelfs zo kan zijn dat banken een MBO in zijn geheel kunnen financieren. In dat geval wordt het management 100% aandeelhouder maar is het wel zaak de bank tevreden te houden dus aflossing en rente blijven betalen. Succes! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Forever Young, Uit je beschrijving maak ik op dat je het hebt over een management buy in of MBI. Investeerders zonder aandelen bestaat niet. Het maximum is een converteerbare achtergestelde lening maar die is wel converteerbaar in aandelen. Wat wel zou kunnen zijn "mezzanine providers" dwz leningen met warrants of opties op aandelen. Mijn ervaring is dat deze partijen echter alleen bereid zijn te lenen als er andere aandeelhouders zijn dan alleen het management. Toch kan een bank de aankoop financieren waardoor je geen aandelen hoeft te verkopen. Sommige banken zijn zo agressief dat ze de totale koopsom met leningen willen financieren. Anders moet je toch naar investeerders op zoek. Afhankelijk de situatie (bv. je eigen inbreng ten opzichte van hoeveel je nodig hebt) zal je een bepaald percentage van het bedrijf dat je wilt overnemen moeten verkopen. Venture capitalists financieren MBI's graag. Lees mijn drie columns hier op higherlevel over venture capitalists (en wellicht ook die over business angels). Afgezien van het ontbrekende woord ("dat" meen ik) begrijp ik de zin niet. Succes! Met vriendelijke groet, Ties

Dit is het derde, tevens laatste deel in de serie columns van Ties van der Laan over venture capitalists, de zevende financieringsbron voor ondernemers. Na de “karakteristieken” van venture capitalists en “wie ze zijn” in het eerste deel en “wat ze zoeken” in het tweede deel, beschrijft Ties hoe ze werken. Lees verder

Hoi ENOX, Ik wil toch nog even een paar zaken benadrukken. In de wereld van de investeerders zitten veel "boefjes" soms zelfs criminelen. Dit geldt ook voor de adviseurs voor financiering die vaak beweren dat ze zelf investeren om klanten te krijgen. Bij het woord "discreet" gaan mijn alarmbellen af. Er zijn geen serieuze geldverschaffers die ook adviseren want dan is er direct een belangenconflict. Heb het nog even gechecked maar Averett is geen lid van de NVP (Nederlandse vereniging van venture capitalists) en niet van de EVCA (European venture capital association). Als laatste wil ik je nog meegeven dat ik geen serieuze investeerder ken die vooraf geld vraagt aan ondernemer of onderneming. "Let's be careful out there!" Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Twalevel, DCIF is een voorbeeld van een actieve corporate venturer zoals ik die beschreef in een mijn artikelen uit mijn serie over financieringsbronnen. Ik ben het niet met je eens dat het niet moeilijk is een investering van een paar ton aan te trekken. Voor entrepreneurs is het aantrekken van investeerders altijd gecompliceerd waarbij de kans op succes niet erg groot is. Ja, je hebt gelijk dat maar weinig partijen kleinere bedragen investeren. Dat komt eigenlijk alleen doordat de meeste investeerders geen diepgravende marktkennis hebben. Hierdoor zijn zij onvoldoende in staat om de kansen op succes van entrepreneurs in te schatten en wordt daarmee het risico van falen voor hen te hoog. Twee citaten uit het artikel waarmee ik het laatste deel van je vraag beantwoord: Het belangrijkste doel van de corporate venturer is strategisch: marktverkenning bv. nieuwe producten of andere “businessmodels”. Winst maken komt pas op de tweede plaats. Corporate venturers investeren daarom in bedrijven die actief zijn in markten die buiten maar wel in de buurt van hun eigen markt liggen. Actieve corporate venturer Deze corporate venturers opereren als incubators en/of “seed”-capital investeerders. Ze zijn op zoek naar technologieën en ideeën van ondernemers vaak zowel binnen als buiten het concern. In eerste instantie is het doel om een technologie of idee te converteren in een zodanig bedrijf dat venture capitalists bereid zijn te investeren. Op langere termijn willen actieve corporate venturers (of liever gezegd het moederbedrijf) het volwassen en succesvolle bedrijf kopen. Daartoe houden zij een aandelenbelang voor de lange termijn, ook nadat andere investeerders zijn toegetreden. Kortom, dit is een Ilse investeringsfonds en investeerders van buiten het bedrijf komen er denk ik ook niet. Ik geloof in de actieve corporate venturer. Met Nils de Witte ben ik van mening dat dit fenomeen in Nederland nog onderontwikkeld is. Wellicht dat door dit initiatief meerdere bedrijven volgen. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Th, Bedankt voor deze vragen. Uit ervaring weet ik dat veel ondernemers met deze vragen worstelen. 1) Informatie: waar? Besef ook dat je een plan niet alleen hoeft te schrijven maar dat je gebruik kunt maken van de input van verschillende mensen zoals marktonderzoekers, juridische experts, technische mensen, accountants en financiële consultants. Probleem is wel dat deze hun diensten niet gratis leveren en je moet wel geld hebben om ze te kunnen betalen. Daarom denk ik dat het internet tegenwoordig één van de belangrijkste bronnen van informatie is. Door de hoeveelheid informatie op het "wereldwijde web" kan het wel even duren voordat je de juiste te pakken hebt maar de doorzetter wint. 2) Geen concurrentie? Twee veel gemaakte fouten bij het definiëren van de markt zijn: een te grote markt of een te kleine. Veel business plannen beginnen met het beschrijven van de wereldmarkt. Het probleem hiervan is dat er geen bedrijf is dat in één keer de wereldmarkt kan veroveren. Je moet het stap voor stap doen: eerste lokaal, dan regionaal, vervolgens landelijk etc. Onthoudt dat ook voor veel volwassen ondernemingen een sterke thuismarkt cruciaal is voor hun succes in rest van de wereld. Anderzijds beschrijven ook veel ondernemers een te kleine markt hetgeen vaak blijkt uit het gebrek aan concurrenten. In mijn tweede column zei ik het al: zonder concurrenten geen markt en zonder markt geen potentiële klanten en zonder klanten geen verkoop en zonder verkoop geen bedrijf. Onthoudt dat je met je product een gat in de markt gevonden hebt. In die niche heb je geen concurrenten maar tracht door het veranderen van de definitie van je markt deze zodanig te vergroten dat je wèl concurrenten hebt. Het lijkt tegenstrijdig maar toch zijn venture capitalists met name geïnteresseerd in bedrijven die de potentie hebben om een grote markt, vaak de wereld te veroveren. Een van de redenen is dat een bedrijf is dan geval sneller een substantiële omzet kan bereiken en daarmee eerder een volwassen onderneming is met een bijbehorend lager risicoprofiel. Bovenstaande quotes zijn uit mijn serie over businessplanning. Als deze antwoorden je nieuwsgierig maakt nodig ik je uit om de gehele serie hier te lezen. Hier op higherlevel in het hoofdmenu onder extra en dan columns of hier dan wel op mijn website onder news en dan articles of hier. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi K66, Uit je vragen destilleer ik dat je veel te snel gaat. Voordat je denkt aan het aantrekken van externe financiers moet je beseffen wat de exacte gevolgen zijn. Belangrijkste gevolg is dat je niet meer alleen beslist en verantwoording zult moeten gaan afleggen aan derden. Zo zou ik als ik jou was eerst eens denken aan het aantrekken van een bank. Banken lenen je geld en vragen zekerheden maar worden geen mede-eigenaar waardoor je bedrijf volledig van jou blijft. Zolang je regelmatig rente en aflossing betaalt beperkt het contact met de bank zich tot een keer per kwartaal. Als je gewend bent met banken zaken te doen en je wilt verder groeien kun je gaan denken aan externe investeerders zoals business angels, corporate venturers of venture capitalists. Als je ze overtuigd hebt van je kwaliteiten en die van je team waardoor ze in je geloven, worden zij tijdelijk mede-eigenaar van je bedrijf. Investeerders ondersteunen je in meer of mindere mate bij de bedrijfsvoering maar besef goed dat ze uiteindelijk hun belang willen verkopen en daardoor meestal je bedrijf. Dit nog even ter aanvulling op de uitstekende beantwoording van je vragen door Nils. Succes! Met vriendelijke groet, Ties

Quote Ties: Toch geef ik je gelijk in je constatering dat Nederlandse venture capitalists niet in-house beschikken over ervaren entrepreneurs met verstand van technologie. Dit geldt trouwens voor bijna alle venture capitalists in continentaal Europa, in tegenstelling tot VCs in Amerika. End Quote Daarom is er voor iedere partij wel een markt niche 8)

Hoi Christine, Graag wil je feliciteren want je hebt mijn vooroordeel weer bevestigd: Nederlandse ondernemers hebben maar weinig zelfkritiek. Ook heb je in anderhalve pagina de vooroordelen van de meeste ondernemers in Nederland over venture capitalists of participatiemaatschappijen weer eens bevestigd. Het is niet dat ik het helemaal niet met je eens ben maar mi.i. ga je wat kort door de bocht. Goed, genoeg ongenuanceerdheid! Ik wil toch wat specifieker zijn in mijn antwoord. Ondanks al je kritiek op de Nederlandse VC-wereld heb je dus toch een venture capitalist in Nederland gevonden die in je gelooft. Hier spreek je jezelf tegen: als het zo eenvoudig is dan heb je ook geen geld nodig. Ik geloof trouwens niet dat geld een bottleneck is om te groeien maar geld kan wel de snelheid vergroten waarmee je kunt groeien. Bestaat dat trouwens “een beetje geld”. Goed werk! Ben erg benieuwd of je die buitenlandse investeerder daadwerkelijk binnenhaalt en of je, als het onverhoopt tegenzit nog steeds tevreden bent. Hoezo? Ga je je BV omzetten in een Ltd.? Dank niet dat je Nederlandse (potentiële) klanten dat leuk vinden en je buitenlandse investeerder dus ook niet. Bovendien is EZ helemaal niet geïnteresseerd om een technologie in Nederland te houden. Overheden houden wel graag bedrijven in hun land maar het maakt ze niet uit of die binnenlandse of buitenlandse aandeelhouders hebben. Graag haal ik nog even een quote aan van de venture capitalist die in Skype investeerde: “While the technological key to Skype’s success was the ease with which the software could be downloaded, this only partly explains the speed with which the company scaled up. Tulszcz says it was as much about understanding customer needs as the technology’s accessibility.” “We didn’t know that the technology would work, but we knew that Zennström and Friis had a great understanding of what people want. The idea is straightforward, but their strength is that they are phenomenal at marketing a product. Even when Skype had no customers or revenue, the web site felt like it belonged to a huge multinational.” Toch geef ik je gelijk in je constatering dat Nederlandse venture capitalists niet in-house beschikken over ervaren entrepreneurs met verstand van technologie. Dit geldt trouwens voor bijna alle venture capitalists in continentaal Europa, in tegenstelling tot VCs in Amerika. Dit heeft onder meer te maken met de relatieve onvolwassenheid van de venture capital industrie in Europa. De meeste Nederlandse en andere Europese venture capitalists kunnen daardoor minder risico nemen en investeren dus in een later stadium dan Amerikaanse VCs. De oplossing voor dit probleem gaf jezelf al aan in een eerdere post: Quote Merkava Unquote Merkava Quote Christine Unquote Christine Als laatste zou ik graag je mening willen hebben op mijn artikelenserie over venture capitalists hier op higherlevel (in het hoofdmenu onder extra en dan columns) of in een document gebundeld op mijn website (op mijn homepage of onder news en dan articles). Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Christine, Wil toch nog even reageren op bovenstaande opmerkingen. Ik neem aan dat je met de investeerders over wie je het hebt, venture capitalists of participatiemaatschappijen bedoelt. - Venture capitalists investeren in ondernemers met bedrijven die producten verkopen. De enige criteria die zij hierbij hanteren is dat het product een competitief voordeel heeft dat op termijn de wereldmarkt kan veroveren. - Start- en groeikapitaal aantrekken was niet makkelijk, is niet makkelijk en zal ook nooit makkelijk zijn, voor geen enkel bedrijf of deze nu diensten of producten verkopen. Een ondernemer moet de juiste investeerder vinden en dit is een kwestie van netwerken en doorzetten. De juiste investeerder is echter slechts zelden een venture capitalist (zie mijn vorige opmerking) - Venture capitalists investeren wel degelijk in bedrijven die al winst maken en daardoor een beperkt risico en upside hebben. Dit heet private equity waarbij ze investeren in volwassen, grotere ondernemingen. De reden dat zij dit niet in kleine ondernemingen doen is dat het risico dat ze dan lopen te hoog is gezien het beperkte upside. De meeste venture capitalists hebben namelijk geen diepgravende kennis en ervaring van markt van de bedrijven waarin zij investeren. Als zij dat wel heeft (een snel groeiend type venture capitalist die ik niche VCs noem) staat het geld dat zij investeert slechts voor een beperkte termijn tot haar beschikking. Institutionele investeerders willen binnen 10 tot 15 jaar hun geld terug waardoor je dus geen tijd hebt om in kleine bedrijven die winsten maken te investeren. Bedrijf heel succesvol maken, voor veel geld verkopen, en zelf een investeerder worden. dagdag Christine Je hebt helemaal gelijk want business angels hebben wèl diepgravende kennis van de markten waarin zij investeren. Zij waren er meestal jarenlang in actief en hebben daar ook een netwerk opgebouwd. Hierdoor kunnen zij wel in kleine bedrijven die winst maken investeren. Dat is de situatie in Amerika en daar groeien we in Europa langzaam maar zeker naar toe (John de Mol, de jongens van Skype). Mijn stelling is dan ook dat naarmate een investeerder over meer marktkennis en ervaring beschikt hij eerder bereid is om early stage investeringen te doen. Ondernemers moeten dan ook op zoek gaan naar investeerders met marktkennis en ervaring. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Peter, OK, geen probleem! De kern is dat hoe meer investeerders, een business angel maar ook een venture capitalist beschikt over meer kennis en ervaring van de markt, des te meer zijn zij bereid om "early stage" investeringen te doen. Als startend bedrijf moet je dus op zoek naar investeerders met veel ervaring in je markt. Met vriendelijke groet, Ties

Mooi gezegd :) Internet als evolutionary battleground. Sommige ideeen creeeren hun eigen markt en doelgroep. Je motiveert me ! Toch zal een goed idee van enig (potentieel) businessmodel voorzien moeten worden, al was het maar om ueberhaupt de eerste centjes van traditioneel denkende VC's los te kunnen peuteren :) Hoi Peter, Ik weet niet waarom je bovenstaande opmerking plaatst. Lees eens mijn (drie) columns over venture capitalists hier op higherlevel. Het eerste deel vind je hier. PS. Sorry voor de promotie van mezelf maar ik vond toch dat dit even moest. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Ilja, Je hebt gelijk: het is niet een erg economisch beslissing. Onderstaand twee overwegingen: Allereerst deze telefoon is geen "single use" maar een gewone en een USB. Die ik nog verwacht jaren te gebruiken. Ten tweede zijn in Luxemburg de telefoontarieven gewoon te hoog door het gebrek aan concurrentie (9,5 ct per minuut naar Nederland en 2,8 ct lokaal). Dit geldt niet alleen voor de telefoon maar voor veel andere diensten zoals Internet, televisie. Dus ben ik blij met Skype (en elke ander concurrent) die ik dan ook graag ondersteun. Ook is een van de investeerders in Skype de enige Luxemburgse venture capitalist. Ik ken daar een paar investeringsmanagers. Enigszins idealistisch dus! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Erwin, De kans dat de Postbank nee zegt is reëel. Vooral omdat ik uit de toon van je verhaal destilleer dat je failliet dreigt te gaan als ze nee zeggen. Of vergis ik me? Besef dat als je geld nodig hebt om te overleven, je het niet krijgt. Heb je al bedacht wat je gaat doen als ze nee zeggen? Volgens mij moet je dan erg creatief zijn. Dus niet bij de pakken neerzitten maar actief naar oplossingen zoeken. Investeerders als business angels en venture capitalists doen in deze situatie niets terwijl die bovendien die alleen uitgaven voor marketing financieren. Wel zijn er zijn meerdere banken (niet te arrogant zijn), factoring bedrijven, bevriende zakenrelaties of heb je zelf nog wat geld of goederen (je huis) achter de hand of wellicht je familie of vrienden. Lees ook eens mijn columns over financieringsbronnen zoals FFF, Sponsors en Banken (in het menu van HL onder “extra”). Succes ermee! Met vriendelijke groet, Ties

Ls, Een tijd geleden ben ik op de site van een Nederlandse "duurzame" business angel/ venture capitalist gekomen. Helaas vergeten te bookmarken en ik kan de site nu niet meer terugvinden. Heeft iemand enig idee wie dit geweest kan zijn? Andere informatiebronnen wat betreft de relatie tussen SRI en BA/VC zijn ook welkom. Informatie wat betreft duurzame pioneers uiteraard ook. Met vriendelijke groet, Michiel Smith

Je bent ondernemer en op zoek naar geld. Als je succes wilt hebben moet je je grondig voorbereiden: een overtuigend businessplan gekoppeld aan diepgravende kennis van en vooral contacten in de financiële wereld. De “do’s and don’ts” van businessplannen vindt je in mijn columns over businessplanning. In dit zevende deel van mijn serie over financieringsbronnen voor ondernemers beschrijf ik corporate venturers, de tweede in de serie investeerders die begon met business angels. Corporate venturers: karakteristieken Grote succesvolle niet-financiële ondernemingen met een ruim gevulde kas die investeren in bedrijven buiten de groep, dat zijn de zogenaamde corporate venturers. De corporate venturer investeert dus met het geld van het rijke moederbedrijf. Gedurende de internethype waren er veel type corporate venturers. Daar zijn er nu nog twee van over: de actieve en de passieve corporate venturer. De actieve heeft ongeveer € 10m gereserveerd voor het doen van investeringen, de passieve vaak enkele honderden miljoenen Euro. Per transactie investeert de eerste tot een paar ton, de tweede vanaf € 5m. Corporate venturers worden geleid door vaak wat oudere en actieve managers met een financiële achtergrond die zo tussen de 40 en 60 jaar oud zijn. Het belangrijkste doel van de corporate venturer is strategisch: marktverkenning bv. nieuwe producten of andere “businessmodels”. Winst maken komt pas op de tweede plaats. Corporate venturers investeren daarom in bedrijven die actief zijn in markten die buiten maar wel in de buurt van hun eigen markt liggen. Corporate venturers: wie ze zijn Typische corporate venturers zijn marktleiders in bv. - Technologie (ICT: Philips, Nokia, Intel; Life Sciences: DSM, Dow, BASF); - Telecommunicatie (Vodafone, Deutsche Telecom); - Consumentenproducten (Unilever, Nestlé); - Kapitaalgoederen (Siemens, General Electric). Een van de gemeenschappelijk kenmerken is dat ze beursgenoteerd zijn. Op de website van de European Venture Capital and Private Equity Association kun je onder de leden een aantal corporate venturers vinden (www.evca.com). Corporate venturers: wat ze zoeken Actieve corporate venturer Deze corporate venturers opereren als incubators en/of “seed”-capital investeerders. Ze zijn op zoek naar technologieën en ideeën van ondernemers vaak zowel binnen als buiten het concern. In eerste instantie is het doel om een technologie of idee te converteren in een zodanig bedrijf dat venture capitalists bereid zijn te investeren. Op langere termijn willen actieve corporate venturers (of liever gezegd het moederbedrijf) het volwassen en succesvolle bedrijf kopen. Daartoe houden zij een aandelenbelang voor de lange termijn, ook nadat andere investeerders zijn toegetreden. Het is dus belangrijk je te realiseren dat actieve corporate venturers meer investeren in de technologie of het idee dan in de persoon. Zij kunnen dit doen omdat zij zelf de mensen in huis hebben om technologieën of ideeën op de markt te introduceren. Dit is duidelijk anders dan de rest van de investeerders die meer investeren in mensen. Passieve corporate venturer De passieve corporate venturer investeert direct of indirect. Als zij direct in een bedrijf investeren partneren ze met investeringsmaatschappijen per bedrijf/deelneming. Dit type corporate venturer volgt zijn financiële partner zowel voorafgaande, tijdens als na afloop van de transactie, soms met uitzondering van de exit. Bij indirecte investeringen nemen corporate venturers deel in een fonds dat gemanaged worden door een investeringsmaatschappij. In het Angelsaksische taalgebied worden dit type een “fund of funds”-investeerder genoemd. Corporate venturers: hoe ze werken Actieve corporate venturer Je komt binnen bij een actieve corporate venturer via een investeringsmanager van de investeringsdochter of -afdeling. Ze kunnen snel besluiten nemen en doen het due diligence vooral intern want het moederbedrijf heeft genoeg mensen die technologieën of ideeën kunnen evalueren. De dealstructuur van actieve corporate venturers is ongecompliceerd: ze kopen aandelen van je bedrijf. Ze kunnen meer investeren mits je bepaalde doelen bereikt. Dit type corporate venturer staat erg dichtbij je, in goede tijden maar ook in slechte tijden. De actieve corporate venturer investeert voor de langere termijn (vanaf zo’n vijf jaar) en koopt je bedrijf bij succes. Naast geld geven actieve corporate venturers je de toegang tot het netwerk van de onderneming: technici, klanten, partners, kennis etc. Het vergroten van de geloofwaardigheid is wellicht de belangrijkste toegevoegde waarde van een corporate venturer. Passieve corporate venturer De intake van een passieve corporate venturer loopt altijd via de partners, een of meerdere investeringsmaatschappijen (venture capital of private equity). Dit type corporate venturer verwijst je dus door. Als een corporate venturer investeert in een fonds nemen ze plaats in de investeringscommissie. Deze commissie neemt de belangrijkste beslissingen over het geld van het fonds: investeren in een bedrijf of verkoop van de deelneming. Op deze manier kijken ze over de schouder de investeringsmaatschappij mee naar de bedrijven waarin het fonds investeert. Soms parachuteert de partner/investeringsmaatschappij een vertegenwoordiger van (het moederbedrijf van) de corporate venturer in de Raad van Commissarissen van deelnemingen waarin deze geïnteresseerd is om uiteindelijk te kopen. Als het goed gaat en soms zelfs als het misgaat met de onderneming waarin de corporate venturer geïnvesteerd heeft, koopt deze het hele bedrijf. Een corporate venturer is passief bij het vinden van exits voor een deelneming en blijft vaak betrokken bij de onderneming nadat de investeringsmaatschappij is uitgestapt. Conclusie Corporate venturers leveren ondernemers naast geld en geloofwaardigheid, marktkennis en netwerk. Zij investeren voor de langere termijn (> 5 jaar) tot enkele € 100k of meer dan € 5m. Corporate venturers investeren uit strategische overwegingen in bedrijven (soms zelfs alleen een technologie of idee) in markten die vlakbij de eigen markt liggen. Ze zijn actief en hands-on dan wel passief met als partner een investeringsmaatschappij. Vaak kopen ze de bedrijven waarin ze direct in investeren. Dit was mijn korte beschrijving van de zesde bron van geld voor ondernemers, corporate venturers. Ik stel jullie reacties erg op prijs. In mijn volgende column beschrijf ik de derde in de serie investeerders, investeringsmaatschappijen of participatiemaatschappijen onder de internationaal meer gangbare naam: venture capitalists.

Nou ja, niet zozeer Venture Capitalist, als wel "Business Angels" of Informal Investors. Er zijn veel manieren om daar aan te komen. Er zijn een paar honderd van dat soort investeerders in nederland. Het ligt er aan, of je er een weet te strikken. De cruciale vragen zijn: Hoe ga je geld verdienen en hoeveel. En hoe ga je geld uitgeven en hoeveel. Als de vehoudingen goed zijn en het verhaal is geloofwaardig, dan is de kans dat je een goede investeerder vind vrij groot. Ga je teveel geld uitgeven, te weinig geld verdienen of is je verhaal niet geloofwaardig, dan maak je vrijwel geen kans. Business Angels vind je ondermeer in de netwerken van Nebib, ABN-Amro en Rabo en een paar vrije jongens vind je hier: http://www.nebib.nl/gids/informals.html en hier: http://www.nebib.nl/gids/fondsen.html Als je een inschatting wil van je kans om pre-seed geld binnen te halen, moet je even aangeven, hoeveel je nodig hebt en waarvoor je het gaat gebruiken.