Financieringsbronnen: banken (Ties van der Laan)

Tot nu toe heb ik hier op higherlevel de volgende bronnen van geld voor ondernemers beschreven: de publieke sector, “Founder, Family and Friends” en sponsors. Nu de eerste professionele partij: banken. Professioneel wil alleen zeggen dat het verstrekken geld het vak is van banken. Voordat ik dieper op de karakteristieken van banken in ga wil ik één aspect benadrukken: banken lenen geld in de vorm van een lening terwijl investeerders geld investeren in de vorm van kapitaal. Te vaak zie ik de bewering dat een bank in een onderneming investeert. Hoewel banken met het geld dat ze hebben wel degelijk investeren doen ze dat slechts via beleggingen in bv. verhandelbare aandelen, obligaties en onroerend goed.

Banken: karakteristieken

Vaak zijn bankiers hun hele leven werkzaam bij banken. De meeste bankmedewerkers zijn erg tevreden over de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden van hun werkgever.

Het geld dat de banken ter beschikking hebben is ons geld, van jou en van mij. Wij laten de banken dit geld tijdelijk bewaren in ruil voor (spaar)rente. Banken lenen dus geld uit van anderen.

Een bekend grapje over wat banken doen is samengevat in de 3-6-3 regel: een bankier trekt geld aan tegen 3%, leent het vervolgens uit tegen 6% en is om 3 uur op de golfbaan.

Grotere banken stralen meer vertrouwen uit en kunnen daardoor meer geld aantrekken. Daarom zijn banken vaak groot en daarmee hun fondsen. Veel banken beschikken over verscheidene miljarden Euro die ze kunnen lenen aan bedrijven. Per onderneming lenen banken tussen ongeveer € 10k (voor kleinere ondernemingen) en vele honderden miljoenen Euro (voor multinationals). In het laatste geval trekken banken meestal met andere banken op in de vorm van een syndicaat.

Bankiers zijn actieve werknemers tussen de 25 en 60 jaar oud.

De focus van een bank is op het verleden, de historie van een ondernemer en onderneming, minder op de toekomst van jou en je bedrijf. Dit is vaak de oorzaak van controverses tussen de ondernemer en de bankier. Een ondernemer is een eeuwige optimist, dat moet hij ook wel zijn om elke keer weer een klant te overtuigen en daarmee te kunnen overleven in de boze buitenwereld. De bankier is een eeuwige pessimist, dat moet hij wel zijn om te voorkomen dat hij geld verliest via faillissementen van zijn klanten.

Ook zijn het risico en het daarbij behorende rendement van een bankier lager dan dat van een ondernemer. Een bankier verdient een marge van maximaal 5% op het geld dat de bank uitleent. Bij dit beperkte rendement hoort dan ook een beperkt risico. Een ondernemer kan erg veel verdienen als het erg goed gaat. Bij dit oneindige rendement hoort wederom een hoog risico als het mis gaat (de ondernemer is vaak alles kwijt bij een faillissement).

Banken hebben vaak gespecialiseerde dochterondernemingen voor financieringen die vooral gebaseerd zijn op activa (in jargon ‘asset-based finance’) zoals b.v. leasing en factoring.

Leasebedrijven financieren voornamelijk op basis van de waarde van het actief zoals auto’s. Naast financiering begrijpen deze autoleasebedrijven ook veel van de automarkt.

Een factoringmaatschappij financiert de debiteuren van ondernemingen. Als jij een product verkoopt moet je geld ontvangen van je klant. Deze betaalt meestal niet direct maar na 1 of 2 of zelfs 3 maanden. Factoringmaatschappijen geven je min of meer direct je omzet in cash minus een bepaald percentage en incasseren zelf jouw facturen.

Banken: wie ze zijn

Banken die aan bedrijven lenen zijn commerciële banken en geen “private banks”, zakenbanken of investeringsbanken. Private banks assisteren rijke mensen met het beleggen van hun geld. Zakenbanken of investeringsbanken zijn voornamelijk tussenpersonen bij het aantrekken van geld via bv. de aandelen- of de obligatiemarkt.

Banken: wat ze zoeken

Er zijn banken die alleen aan bedrijven uit bepaalde sectoren lenen (zo was de Rabobank een bank voor de agrarische sector). Nu lenen bijna alle commerciële banken aan bedrijven uit vrijwel alle sectoren. Wel zijn ze, afhankelijk van de grootte van het kantoor, intern georganiseerd naar bedrijfstak.

Gezien het eerder genoemde, relatief beperkte rendement op het uitgeleende bedrag (maximaal 5%) kunnen banken zich geen faillissementen veroorloven waarbij ze niets van hun lening terug zien (verlies 100%). Daarom eisen banken altijd zekerheden zoals garanties en / of onderpanden. Het is belangrijk je te realiseren dat geen enkele bank jou en je bedrijf geld zal lenen zonder een uit te winnen onderpand zoals onroerend goed of een andere vorm van zekerheid.

Ook hebben banken een voorkeur voor bestaande en volwassen bedrijven want de praktijk wijst uit dat deze minder vaak failliet gaan dan startende en jonge ondernemingen. Bovendien kunnen volwassen ondernemingen makkelijker aantonen dat ze aan rente- en aflossingsverplichtingen kunnen voldoen. Ook dit verwacht een bank van je.

Alleen als bankiers je een goede ondernemer en manager vinden zullen ze je geld willen lenen.

Banken: hoe ze werken

Bankiers zijn netwerkers want ze willen je het liefst via-via leren kennen en zullen alleen geld aan je lenen als je het niet echt nodig hebt.

Een bankier zal onderzoek doen naar je achtergrond en die van het bedrijf (in jargon: “due diligence”). Ze zullen referenties van je vragen en natrekken en bij collega managers/ondernemers informeren wat die van jou en je team vinden. Een analyse van de financiële historie van het bedrijf en de uitwinbaarheid van de zekerheden hoort bij dit (interne) onderzoek.

De snelheid waarmee een bank kan beslissen om het bedrag aan je bedrijf te lenen is afhankelijk van de omvang van het kantoor in combinatie met het “exposure” van jou en je onderneming bij de bank (het totaal uitstaande bedrag). Grotere bankkantoren hebben hogere limieten en zijn minder snel gedwongen toestemming te vragen aan de beslissende kredietcommissie van het hoofdkantoor. Hierdoor kunnen zij binnen bijvoorbeeld een week beslissen i.p.v. een paar weken of zelfs maanden.

Banken lenen geld uit en vragen rente en aflossing. Zij werken vaak met standaardcontracten waarbij je slechts kan onderhandelen over het rentepercentage, het aflossingsschema en de provisies.

Een bankier bemoeit zich niet met de bedrijfsvoering maar stelt het op prijs om regelmatig op de hoogte gehouden te worden van de gang van zaken. Slechts als je failliet dreigt te gaan grijpen ze in. Problemen merken banken vaak het eerst doordat je te veel en te vaak rood staat op je betaalrekening (in jargon: rekening courant of r/c). Een bank zal alles in het werk stellen om het uitgeleende geld inclusief interest terug te krijgen door het verkopen (in jargon: “uitwinnen”) van hun zekerheden. Gedwongen verkoop via een veiling is een veelgebruikte methode. Banken hebben speciale afdelingen met ervaren bankiers die hier in zijn gespecialiseerd.

Dit was mijn korte beschrijving van de vierde bron van geld voor ondernemers. Ik stel jullie reacties op prijs. In mijn volgende column beschrijf ik de eerste van de investeerders, business angels of informal investor.