Het selecteren van onze voorkeuren verloopt niet altijd gesmeerd. Regelmatig worden ondernemers geconfronteerd met de vraag: waar ga ik mij (in de toekomst) op richten? Je verward en onzeker voelen komt dan dikwijls voor, vooral bij een overvloed aan kansen in het vooruitzicht. Deze gevoelens kunnen soms flink aanhouden en wellicht een teken zijn dat je verlangt naar wat meer helderheid, zekerheid, orde, duidelijkheid en/of ondersteuning.
Koersen
Stel je voor: een grote zee waarin schepen koers varen naar hun bestemming. Daartussen vaar jij, in je eigen (op)gebouwde boot met een schat aan schitterende producten en/of diensten. Vaak ben je stuurman, kapitein, roeier en dekschrobber ineen.
Jij bent zelf verantwoordelijk voor de koers die uitzet, en daarmee ook voor de ‘vaste grond’ waar je op terecht gaat komen. Maar wat nou als je op dit moment even geen ‘land in zicht’ meer hebt? Of als er opeens teveel eilanden tegelijkertijd in je verrekijker verschijnen? Zodat je door de hoge golven die er op je afkomen de zee niet meer kunt zien?
Het kerngevoel
Hoe kun je nou orde verwerven als je de druk tot beslissen voelt toenemen? Er kan al flink wat duidelijkheid ontstaan door te achterhalen wat je nou eigenlijk precies voelt als je voor een belangrijk besluit staat. Ben je voornamelijk bang (voor bijvoorbeeld de consequenties van je uiteindelijke keuze), onzeker (twijfel je of je wel de juiste keuze gaat maken?), verward (je hebt echt geen idee wat je eigenlijk wilt), gespannen (kan ik nog wel afwijken van deze koers, wat laat ik schieten?), moe of futloos (het nadenken over al die verschillende mogelijkheden put je uit), treurig (nou heb ik toch zoveel kansen en ben ik nog niet gelukkig), ongemakkelijk (vreemd dat deze zaken nou opeens tegelijkertijd op mijn pad komen) of overweldigd (je ziet door de bomen het bos niet meer)?
Uiteraard spelen meerdere gevoelens een rol, maar er is er vast één die eruit springt, of die vaker van zich laat horen.
Wensen
Als je dit kerngevoel achterhaald hebt, kan je jezelf vervolgens afvragen wat er zou kunnen bijdragen aan het veranderen van die onrust.
Bij futloosheid verlang je misschien wel naar meer groei of inspiratie. Als je gespannen bent, kan geruststelling of harmonie je wellicht helpen. Onzekerheid kan duiden op de wens naar meer vertrouwen, duidelijkheid of zekerheid. Als je voornamelijk bang of nerveus wordt van teveel kansen, dan kan je baat hebben bij meer ruimte, lucht of (zelf)bescherming.
Ben jij eenzaam op jouw bootje zonder collega’s, maar wel met een overdaad aan de te nemen beslissingen, dan verlang je misschien wel naar veiligheid, eenheid, ondersteuning, meer plezier of het delen van belevenissen.
Op het moment dat je jouw gevoelens op een vrij directe manier kunt koppelen aan je wensen, kan je snel en efficiënt bepalen welke koers je wilt gaan varen. Je kunt later van richting wijzigen als blijkt dat ook andere verlangens een grote rol gaan spelen.
Toekomstgerichtheid
Een vraag die je jezelf kunt stellen om een koers uit te zetten en tegelijkertijd rekening te houden met je toekomst is:
Hoe zou ik over (pakweg) een jaar of vijf in het leven willen staan?
Probeer met het antwoorden van deze vraag ook rekening te houden met je partner of eventuele gezinsleden of die met je 'meevaren'. Hoe ervaren zij eigenlijk hun toekomstbeeld?
Gevoelens, gedachten en gedragingen
Volgens counseling is stress, waaronder keuzestress, effectief aan te pakken door (het zelf en vrijwillig creëren van) een omschakeling in (de combinatie van) je gevoelens, gedachten en/of gedragingen.
De gevoelsbeleving is net besproken, 'Gespannen visies' heeft betrekking op de denkpatronen en in 'In beweging komen' wordt er gefocust op het handelen.
Gespannen visies
Het leggen van een directe verbinding tussen je gevoel en verlangens kan veel duidelijkheid opleveren. Daarnaast kunnen ook je denkbeelden en je gedrag van belang zijn om keuzestress te voorkomen of te lijf te gaan. Dit is trouwens te gebruiken voor elke vorm van stress en hangt dus niet specifiek samen met de spanning rondom het selecteren.
Psycholoog Albert Ellis (de bedenker van de REBT -voorheen RET) heeft de volgende gezichtspunten geobserveerd die volgens hem een effectieve leefwijze in de weg staan:
1. Geliefd zijn en gemogen worden (ze moeten altijd van me houden)
2. Competent zijn (ik moet getalenteerd zijn)
3. Je zin krijgen (mijn plannen moeten altijd lukken)
4. Gekwetst zijn (mensen die mij iets verkeerd doen zijn schuldig en dienen gestraft te worden.
5. In gevaar verkeren (gevaar houdt altijd angst in)
6. Zonder problemen zijn (dingen mogen niet verkeerd lopen)
7. Een slachtoffer zijn (alle narigheid die ik meemaak komen door krachten buiten mijzelf)
8. Vermijding (het hebben of verkrijgen van zelfdiscipline is moeilijk)
9. Tyrannie van het verleden (wat er in het verleden gebeurd is, bepaalt mijn toekomst)
10. Passiviteit (geluk bestaat uit het vermijden van narigheid, ik amuseer mij slechts i.p.v dat ik mij werkelijk engageer)
Altijd de juiste keuze willen maken
Wat opvalt bij deze tien visies, is dat zij vaak het woord ‘altijd’, ‘alles’ en ‘moeten’ in zich herbergen. Het is aan te raden in situaties waarin je gespannen bent te letten op jouw eigen gebruik van: altijd, nooit, moeten, niets, alle, ik heb geen keuze, ik ben/word gedwongen.
Volgens Ellis zijn dit ‘irrationele opvattingen’, zij vinden in de realiteit niet plaats. Je hebt volgens hem meestal (ik wilde ‘altijd’ gebruiken, maar ik corrigeerde mijzelf nog net op tijd) de keuze om de uitdaging die je tegenkomt van één of van meerdere kanten te bekijken. Dit zou dan ook kunnen betekenen dat er geen ‘juiste’ keuze bestaat.
Het creëren van meer speelruimte
Altijd en nooit geven limieten aan. Immers: vaker dan altijd bestaat niet en minder dan nooit ook niet. Denkpatronen die een begrenzing inhouden, verkeren vaak in ‘gevarenzones’.
Je beredenatie loopt vast, want als de uiteindelijke grens al is bereikt, is er geen marge meer voor groei en ontwikkeling. Wat je dan kunt doen, is de signaalfunctie van je gevoel raadplegen (om te achterhalen wat je op dit moment nodig hebt) om zo jezelf weer in beweging te krijgen.
Prestaties en perfectionisme
De samenleving waarin wij op dit moment leven wordt door veel mensen ervaren als een prestatiemaatschappij: het is de bedoeling dat we topprestaties en snelheid leveren, het beste uit onszelf halen. Dit hoeft in principe nog geen stress op te leveren, mits je deze visie niet gaat koppelen aan: moeten, continue, voortdurend, constant, steevast, elke, allemaal, nihil, geenzins, niemand, nimmer enz.
Het is niet reëel om altijd op je toppen te presteren, nooit een fout te maken, alles laten te bepalen door je eerdere belevenissen, te zorgen dat er niets verkeerd gaat. Denk daarbij ook eens aan de denkwijze die je misschien (goedbedoeld) hebt meegekregen van je ouders: als je altijd je best doet, komt alles goed. En let ook op de mening die jouw medemens (b.v. klanten, geliefden, familieleden) over je vormt: jij levert altijd prachtig werk, je staat altijd voor me klaar of: ik heb helemaal niets aan jou. Grote kans dat dit niet geheel met de werkelijkheid overeenkomt.
Of het een, of het ander
Om nog even terug te komen op keuzestress in het bijzonder: vaak hebben we het idee dat als we het één kiezen, we het ander laten schieten. Dit is het zogenaamde of/of idee. De tegenhanger van de of/of gedachte is de en/en visie. En/en ideeën vragen om het aanboren van nieuwe denkwijzen. Op welke manieren zouden er bijvoorbeeld meerdere wensen van jou tegelijkertijd vervuld kunnen worden?
Brainstormen helpt je bij het ‘vergroten van je speelvlak’ . Let wel: je 'alleen' richten op het vervullen van 'al' je verlangens kan je hinderen om andere, ook mooie en vruchtbare mogelijkheden, voor te stellen.
In beweging komen
Wanneer het duidelijk is welk gevoel het selecteren blokkeert en welke gedachten je tegenhouden om ervoor te ‘gaan’, is het tijd om kijken naar je handelen. Je wilt immers een richting op en daar is een optreden voor nodig. Je wilt gaan koersen.
Stel je voor: je bent weer terug op je bootje in de grote zee en je kijkt door je verrekijker waar vijf eilanden zijn verschenen. Je wilt gaan varen, maar welke kant op? Je bent erachter gekomen dat je door de hoeveelheid van die doelen nerveus, zenuwachtig en beverig wordt. Maar je onzekerheid, die speelt eigenlijk de hoofdrol. Het liefst zou je iemand naast je willen hebben die geruststellend zou zeggen: ga nou maar, ik vertrouw erop dat jij het juiste besluit maakt. Aangezien ‘juiste’ en ‘besluit‘ uitersten zijn is de kans groot is dit het maken van een keuze niet zal bespoedigen, eerder blokkeren. Waarschijnlijk mis jij op dit moment vertrouwen. Het vertrouwen om de motor daadwerkelijk aan te zetten en te gaan varen.
Wat verwacht jij te beleven?
Mensen hebben hun zo eigen manieren om te wennen aan omschakelingen. Vaak is het voor een ander persoon erg lastig om jou een algemeen driestappen ‘en dit is wat jij nu nodig hebt’ model aan te bieden.
Hoe een ander namelijk met zijn situatie omgaat, hoeft voor jou immers helemaal niet te werken. Wanneer je een (vaak goedbedoeld) advies of tip krijgt aangereikt, blijf je dan wel afvragen wat jij daar eigenlijk zelf van vindt
Een tip: Bekijk jouw keuzemogelijkheden één voor één en stel jezelf de vraag wat je verwacht te gaan ervaren als je hiervoor kiest, bijvoorbeeld:
[*]De ‘financiële’ kans (hoop je op zekerheid, ordening, bescherming, veiligheid, erkenning, rust?)
[*]De ‘innovatieve' kans (verlang je naar groei/leren, beweging, creativiteit, spelen, plezier, inspiratie?)
[*]De ‘makkelijke’ kans’ (wil je ruimte, rust, harmonie, warmte, geruststelling?)
[*]De ‘samenwerkings’ kans (hoop je op nabijheid, ondersteuning, humor, delen, bijdragen?)
Een voorbeeld: je zit in je bootje en koppelt je onzekerheid, je behoefte aan vertrouwen en de kansen die voor je hebt liggen aan elkaar. Op het eerste gezicht verwacht je te kunnen bouwen op het eiland wat het verst bij jou vandaan ligt (zie:de lange termijn kans).
Maarja, stel dat je dat eiland eindelijk heb gehaald en je dan nog steeds onzeker bent? Dat zou kunnen inderdaad. In de toekomst kunnen de meesten van ons niet kijken. Welke andere routes zijn er nog meer mogelijk op het moment dat jouw doel niet datgene brengt waar je eigenlijk op had gehoopt?
Een tip: Wellicht kan het handig zijn om ook eens te kijken welke hulpbronnen je op dit moment zou kunnen aanwenden. Op wie of wat heb jij tot nu toe kunnen rekenen (of juist niet)? Waar of wanneer voel(de) jij je met name gesteund?
Het kiezen en in beweging komen is vaak niet eenvoudig. Je raakt, ondanks dat je groeit (of juist dankzij?), toch even uit je evenwicht.
WeMo Stresscounselling voor gedreven professionals: www.stresscentrum.nl
We hebben cookies geplaatst op je toestel om deze website voor jou beter te kunnen maken. Je kunt de cookie instellingen aanpassen, anders gaan we er van uit dat het goed is om verder te gaan.
Wendy Mozes
Wendy Mozes
Het selecteren van onze voorkeuren verloopt niet altijd gesmeerd. Regelmatig worden ondernemers geconfronteerd met de vraag: waar ga ik mij (in de toekomst) op richten? Je verward en onzeker voelen komt dan dikwijls voor, vooral bij een overvloed aan kansen in het vooruitzicht. Deze gevoelens kunnen soms flink aanhouden en wellicht een teken zijn dat je verlangt naar wat meer helderheid, zekerheid, orde, duidelijkheid en/of ondersteuning.
Koersen
Stel je voor: een grote zee waarin schepen koers varen naar hun bestemming. Daartussen vaar jij, in je eigen (op)gebouwde boot met een schat aan schitterende producten en/of diensten. Vaak ben je stuurman, kapitein, roeier en dekschrobber ineen.
Jij bent zelf verantwoordelijk voor de koers die uitzet, en daarmee ook voor de ‘vaste grond’ waar je op terecht gaat komen. Maar wat nou als je op dit moment even geen ‘land in zicht’ meer hebt? Of als er opeens teveel eilanden tegelijkertijd in je verrekijker verschijnen? Zodat je door de hoge golven die er op je afkomen de zee niet meer kunt zien?
Het kerngevoel
Hoe kun je nou orde verwerven als je de druk tot beslissen voelt toenemen? Er kan al flink wat duidelijkheid ontstaan door te achterhalen wat je nou eigenlijk precies voelt als je voor een belangrijk besluit staat. Ben je voornamelijk bang (voor bijvoorbeeld de consequenties van je uiteindelijke keuze), onzeker (twijfel je of je wel de juiste keuze gaat maken?), verward (je hebt echt geen idee wat je eigenlijk wilt), gespannen (kan ik nog wel afwijken van deze koers, wat laat ik schieten?), moe of futloos (het nadenken over al die verschillende mogelijkheden put je uit), treurig (nou heb ik toch zoveel kansen en ben ik nog niet gelukkig), ongemakkelijk (vreemd dat deze zaken nou opeens tegelijkertijd op mijn pad komen) of overweldigd (je ziet door de bomen het bos niet meer)?
Uiteraard spelen meerdere gevoelens een rol, maar er is er vast één die eruit springt, of die vaker van zich laat horen.
Wensen
Als je dit kerngevoel achterhaald hebt, kan je jezelf vervolgens afvragen wat er zou kunnen bijdragen aan het veranderen van die onrust.
Bij futloosheid verlang je misschien wel naar meer groei of inspiratie. Als je gespannen bent, kan geruststelling of harmonie je wellicht helpen. Onzekerheid kan duiden op de wens naar meer vertrouwen, duidelijkheid of zekerheid. Als je voornamelijk bang of nerveus wordt van teveel kansen, dan kan je baat hebben bij meer ruimte, lucht of (zelf)bescherming.
Ben jij eenzaam op jouw bootje zonder collega’s, maar wel met een overdaad aan de te nemen beslissingen, dan verlang je misschien wel naar veiligheid, eenheid, ondersteuning, meer plezier of het delen van belevenissen.
Op het moment dat je jouw gevoelens op een vrij directe manier kunt koppelen aan je wensen, kan je snel en efficiënt bepalen welke koers je wilt gaan varen. Je kunt later van richting wijzigen als blijkt dat ook andere verlangens een grote rol gaan spelen.
Toekomstgerichtheid
Een vraag die je jezelf kunt stellen om een koers uit te zetten en tegelijkertijd rekening te houden met je toekomst is:
Hoe zou ik over (pakweg) een jaar of vijf in het leven willen staan?
Probeer met het antwoorden van deze vraag ook rekening te houden met je partner of eventuele gezinsleden of die met je 'meevaren'. Hoe ervaren zij eigenlijk hun toekomstbeeld?
Gevoelens, gedachten en gedragingen
Volgens counseling is stress, waaronder keuzestress, effectief aan te pakken door (het zelf en vrijwillig creëren van) een omschakeling in (de combinatie van) je gevoelens, gedachten en/of gedragingen.
De gevoelsbeleving is net besproken, 'Gespannen visies' heeft betrekking op de denkpatronen en in 'In beweging komen' wordt er gefocust op het handelen.
Gespannen visies
Het leggen van een directe verbinding tussen je gevoel en verlangens kan veel duidelijkheid opleveren. Daarnaast kunnen ook je denkbeelden en je gedrag van belang zijn om keuzestress te voorkomen of te lijf te gaan. Dit is trouwens te gebruiken voor elke vorm van stress en hangt dus niet specifiek samen met de spanning rondom het selecteren.
Psycholoog Albert Ellis (de bedenker van de REBT -voorheen RET) heeft de volgende gezichtspunten geobserveerd die volgens hem een effectieve leefwijze in de weg staan:
1. Geliefd zijn en gemogen worden (ze moeten altijd van me houden)
2. Competent zijn (ik moet getalenteerd zijn)
3. Je zin krijgen (mijn plannen moeten altijd lukken)
4. Gekwetst zijn (mensen die mij iets verkeerd doen zijn schuldig en dienen gestraft te worden.
5. In gevaar verkeren (gevaar houdt altijd angst in)
6. Zonder problemen zijn (dingen mogen niet verkeerd lopen)
7. Een slachtoffer zijn (alle narigheid die ik meemaak komen door krachten buiten mijzelf)
8. Vermijding (het hebben of verkrijgen van zelfdiscipline is moeilijk)
9. Tyrannie van het verleden (wat er in het verleden gebeurd is, bepaalt mijn toekomst)
10. Passiviteit (geluk bestaat uit het vermijden van narigheid, ik amuseer mij slechts i.p.v dat ik mij werkelijk engageer)
Altijd de juiste keuze willen maken
Wat opvalt bij deze tien visies, is dat zij vaak het woord ‘altijd’, ‘alles’ en ‘moeten’ in zich herbergen. Het is aan te raden in situaties waarin je gespannen bent te letten op jouw eigen gebruik van: altijd, nooit, moeten, niets, alle, ik heb geen keuze, ik ben/word gedwongen.
Volgens Ellis zijn dit ‘irrationele opvattingen’, zij vinden in de realiteit niet plaats. Je hebt volgens hem meestal (ik wilde ‘altijd’ gebruiken, maar ik corrigeerde mijzelf nog net op tijd) de keuze om de uitdaging die je tegenkomt van één of van meerdere kanten te bekijken. Dit zou dan ook kunnen betekenen dat er geen ‘juiste’ keuze bestaat.
Het creëren van meer speelruimte
Altijd en nooit geven limieten aan. Immers: vaker dan altijd bestaat niet en minder dan nooit ook niet. Denkpatronen die een begrenzing inhouden, verkeren vaak in ‘gevarenzones’.
Je beredenatie loopt vast, want als de uiteindelijke grens al is bereikt, is er geen marge meer voor groei en ontwikkeling. Wat je dan kunt doen, is de signaalfunctie van je gevoel raadplegen (om te achterhalen wat je op dit moment nodig hebt) om zo jezelf weer in beweging te krijgen.
Prestaties en perfectionisme
De samenleving waarin wij op dit moment leven wordt door veel mensen ervaren als een prestatiemaatschappij: het is de bedoeling dat we topprestaties en snelheid leveren, het beste uit onszelf halen. Dit hoeft in principe nog geen stress op te leveren, mits je deze visie niet gaat koppelen aan: moeten, continue, voortdurend, constant, steevast, elke, allemaal, nihil, geenzins, niemand, nimmer enz.
Het is niet reëel om altijd op je toppen te presteren, nooit een fout te maken, alles laten te bepalen door je eerdere belevenissen, te zorgen dat er niets verkeerd gaat. Denk daarbij ook eens aan de denkwijze die je misschien (goedbedoeld) hebt meegekregen van je ouders: als je altijd je best doet, komt alles goed. En let ook op de mening die jouw medemens (b.v. klanten, geliefden, familieleden) over je vormt: jij levert altijd prachtig werk, je staat altijd voor me klaar of: ik heb helemaal niets aan jou. Grote kans dat dit niet geheel met de werkelijkheid overeenkomt.
Of het een, of het ander
Om nog even terug te komen op keuzestress in het bijzonder: vaak hebben we het idee dat als we het één kiezen, we het ander laten schieten. Dit is het zogenaamde of/of idee. De tegenhanger van de of/of gedachte is de en/en visie. En/en ideeën vragen om het aanboren van nieuwe denkwijzen. Op welke manieren zouden er bijvoorbeeld meerdere wensen van jou tegelijkertijd vervuld kunnen worden?
Brainstormen helpt je bij het ‘vergroten van je speelvlak’ . Let wel: je 'alleen' richten op het vervullen van 'al' je verlangens kan je hinderen om andere, ook mooie en vruchtbare mogelijkheden, voor te stellen.
In beweging komen
Wanneer het duidelijk is welk gevoel het selecteren blokkeert en welke gedachten je tegenhouden om ervoor te ‘gaan’, is het tijd om kijken naar je handelen. Je wilt immers een richting op en daar is een optreden voor nodig. Je wilt gaan koersen.
Stel je voor: je bent weer terug op je bootje in de grote zee en je kijkt door je verrekijker waar vijf eilanden zijn verschenen. Je wilt gaan varen, maar welke kant op? Je bent erachter gekomen dat je door de hoeveelheid van die doelen nerveus, zenuwachtig en beverig wordt. Maar je onzekerheid, die speelt eigenlijk de hoofdrol. Het liefst zou je iemand naast je willen hebben die geruststellend zou zeggen: ga nou maar, ik vertrouw erop dat jij het juiste besluit maakt. Aangezien ‘juiste’ en ‘besluit‘ uitersten zijn is de kans groot is dit het maken van een keuze niet zal bespoedigen, eerder blokkeren. Waarschijnlijk mis jij op dit moment vertrouwen. Het vertrouwen om de motor daadwerkelijk aan te zetten en te gaan varen.
Wat verwacht jij te beleven?
Mensen hebben hun zo eigen manieren om te wennen aan omschakelingen. Vaak is het voor een ander persoon erg lastig om jou een algemeen driestappen ‘en dit is wat jij nu nodig hebt’ model aan te bieden.
Hoe een ander namelijk met zijn situatie omgaat, hoeft voor jou immers helemaal niet te werken. Wanneer je een (vaak goedbedoeld) advies of tip krijgt aangereikt, blijf je dan wel afvragen wat jij daar eigenlijk zelf van vindt
Een tip: Bekijk jouw keuzemogelijkheden één voor één en stel jezelf de vraag wat je verwacht te gaan ervaren als je hiervoor kiest, bijvoorbeeld:
[*]De ‘financiële’ kans (hoop je op zekerheid, ordening, bescherming, veiligheid, erkenning, rust?)
[*]De ‘innovatieve' kans (verlang je naar groei/leren, beweging, creativiteit, spelen, plezier, inspiratie?)
[*]De ‘makkelijke’ kans’ (wil je ruimte, rust, harmonie, warmte, geruststelling?)
[*]De ‘lange termijn’ kans (wens je betekenis, authenticiteit, integriteit, vertrouwen, ordening?)
[*]De ‘samenwerkings’ kans (hoop je op nabijheid, ondersteuning, humor, delen, bijdragen?)
Een voorbeeld: je zit in je bootje en koppelt je onzekerheid, je behoefte aan vertrouwen en de kansen die voor je hebt liggen aan elkaar. Op het eerste gezicht verwacht je te kunnen bouwen op het eiland wat het verst bij jou vandaan ligt (zie:de lange termijn kans).
Maarja, stel dat je dat eiland eindelijk heb gehaald en je dan nog steeds onzeker bent? Dat zou kunnen inderdaad. In de toekomst kunnen de meesten van ons niet kijken. Welke andere routes zijn er nog meer mogelijk op het moment dat jouw doel niet datgene brengt waar je eigenlijk op had gehoopt?
Een tip: Wellicht kan het handig zijn om ook eens te kijken welke hulpbronnen je op dit moment zou kunnen aanwenden. Op wie of wat heb jij tot nu toe kunnen rekenen (of juist niet)? Waar of wanneer voel(de) jij je met name gesteund?
Het kiezen en in beweging komen is vaak niet eenvoudig. Je raakt, ondanks dat je groeit (of juist dankzij?), toch even uit je evenwicht.
WeMo Stresscounselling voor gedreven professionals: www.stresscentrum.nl
Link naar reactie
https://www.higherlevel.nl/forums/topic/18968-keuzestress-het-rangschikken-van-prioriteiten/Delen op andere sites
Aanbevolen berichten
17 antwoorden op deze vraag