Ties [r.i.p.]

Hoi Casper, Nu je in liquiditeitsproblemen zit ben je wat banken en investeerders betreft te laat. Familie of vrienden lijkt me je enige reële kans. Lees eens mijn column over FFF (founder, family & friends @ https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/56) en het commentaar erop van onze mede-hl-ers. Hiernaast is het enige advies wat ik je kan geven: wees creatief in het zoeken naar oplossingen, erg creatief. Met vriendelijke groet, Ties

Hi OkiDoki, Probeer deze eens: www.videolan.org. Bij mij speelt deze gratis videospeler vrijwel alles af. Met vriendelijke groet, Ties

In mijn vorige column beschreef ik de karakteristieken van venture capitalists en wie ze zijn. In dit tweede deel ga ik in op wat venture capitalists zoeken, in het derde deel en laatste deel, hoe venture capitalists werken. Venture capitalists: wat ze zoeken Private equity Het is belangrijk je te realiseren dat ruim 90% (!) van het geld dat venture capitalists jaarlijks aantrekken bestemd is voor volwassen ondernemingen. Bedrijven met bewezen producten en markten met een omzet vanaf zo’n € 50m. Dit type investeringen heet in jargon private equity. Buy-outs zijn verreweg het belangrijkste deel van private equity. Ervaring wijst uit dat van alle mogelijke transacties van venture capitalists buy-outs het hoogste rendement opleveren. Enige jaren geleden beweerde dan ook een van de “godfathers” van venture capital in Nederland dat “buy-outs release entrepreneurship”. Onder buyouts vallen de volgende vormen: MBO (management buy-out): de huidige manager of het management team koopt het bedrijf dat zij leidt van het moederbedrijf; MBI (management buy-in): een nieuw management team koopt het bedrijf; LBO (leveraged buy-out): de buy-out wordt vooral gefinancierd met leningen (in jargon “leverage”); IBO (investors buy-out): met name de investeerders kopen het bedrijf; BIMBO (buy in management buy-out): een combinatie van een MBO en een MBI waarbij extern en bestaand management samen het bedrijf kopen. Bij het investeren in volwassen bedrijven hebben de meeste venture capitalists geen voorkeur voor bepaalde markten (A) maar zoeken ze bedrijven waarbij ze een rendement op hun investering van 20-30% kunnen maken (B). A) Geen marktspecialisatie In private equity specialiseren venture capitalists zich niet in bepaalde markten maar investeren wel bij voorkeur in markten die zij kennen en / of contacten hebben. Enerzijds maakt dit netwerk de due diligence naar de achtergronden van het bedrijf en het management team eenvoudiger. Anderzijds weten soms alleen industrie ingewijden bepaalde markttendensen en daarmee de echte reden van verkoop van een bedrijf. Dit laatste is een van de valstrikken voor venture capitalists bij het investeren in volwassen bedrijven. B) Rendement Zoals ik eerder aangaf is het doel van de venture capitalist rendement. Inherent aan investeren in niet-beursgenoteerde bedrijven is het relatief hoge risico ten opzichte van bv. kopen van beursgenoteerde bedrijven, vastgoed of obligaties. Bij private equity investeren venture capitalists niet als het verwachte rendement lager is dan 20%. Bij een investering van € 10m betekent dit na vier jaar een opbrengst van € 20m. Om dit rendement te realiseren gaat het voor de venture capitalist om drie zaken: 1. Financial engineering 2. Buy and build 3. Verkoop 1. Financial engineering Financial engineering is het optimaliseren van de balans en resultatenrekening van het bedrijf. Het is gericht op het creëren van cash ter vermindering van bancaire leningen of ter verlaging van de investering van de venture capitalist (in jargon: “exposure”). Hierbij gehanteerde instrumenten zijn “sale and lease back” van activa, factoring van debiteuren, “outsourcing” van activiteiten, het aantrekken van leningen om met de cash het eigen vermogen terug te brengen (in jargon “leveragen”) etc. 2. Buy and build “Buy and build” is vaak de volgende stap in het proces met als doel het marktaandeel van het bedrijf te vergroten, meestal door andere bedrijven te kopen. Grotere bedrijven met een hoog marktaandeel zijn relatief meer waard (in jargon: een hogere koers/winst verhouding). De venture capitalist stelt daartoe zijn netwerk ter beschikking in combinatie met zijn kennis van het kopen en verkopen van bedrijven. Vaak is de venture capitalist ook bereid extra kapitaal te investeren. 3. Verkoop Venture capitalists zijn tijdelijk bij een bedrijf betrokken, evenals business angels en corporate venturers (NB. Ook de corporate venturer want het moederbedrijf koopt de deelneming). In private equity is het doel de onderneming relatief snel weer te verkopen (in jargon “exit”) soms al na één jaar en maximaal na zo’n vijf jaar. Venture capitalists zijn minder geïnteresseerd in tussentijdse uitkeringen als dividend, rente of fee’s. Venture capitalists verkopen bij voorkeur het bedrijf waarin zij deelnemen aan een andere onderneming bv. een concurrent of andere geïnteresseerde derde (in jargon “trade sale”) maar in private equity is tegenwoordig een beursintroductie weer een optie (in jargon “IPO” of “initial public offering”). Het beursklimaat voor grote ondernemingen is zodanig verbeterd dat er weer gedacht kan worden aan een beursintroductie. Verkoop van alleen het minderheidsbelang van de venture capitalist is niet gewenst want bedrijven zijn meer waard als alle aandeelhouders verkopen. Venture capital Slechts een klein deel van het door venture capitalists aangetrokken kapitaal investeren ze in kleine of “jonge” ondernemingen, in jargon venture capital. Bij jonge ondernemingen is het onduidelijk of er voor een product een markt is. Voorbeelden van venture capital zijn seed, start-up of ander early stage kapitaal. Uit cijfers van de NVP (Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen, www.nvp.nl) blijkt dat in 2003 € 1,1 mld. werd geïnvesteerd door venture capitalists waarvan 7,4% of ruim € 8m in bedrijven in de seed en start-up fase. In 2002 was het aandeel van venture capital nog 14% of € 18,7m (van € 1,3 mld.) en in 1999 op het hoogtepunt van de “dotcom” hype 20% of bijna € 31m (van € 1,5 mld.). Bij het doen van early stage investeringen zoeken venture capitalists naar markten met sterke groeimogelijkheden (A), bedrijven die geleid worden door ervaren ondernemers (B) en een verwacht rendement op hun investering van 40-50% ©. A) Wereldwijde lege groeimarkten Venture capitalists zijn op zoek naar bedrijven in grote, sterk groeiende, wereldwijde niche markten die nog relatief leeg zijn dus zonder veel concurrenten. Daarom focussen early stage venture capitalists zich op technologiemarkten zoals ICT (Informatie en Communicatie Technologie) en Life Sciences (zoals biotechnologie) want juist die bestaan nog niet zo lang en moeten nog ontwikkeld worden. Bij venture capital investeren venture capitalists als ze het idee hebben dat het bedrijf uit kan groeien tot een topper. Bij ICT investeren venture capitalists in bedrijven die over 3 tot 5 jaar een verwachte omzet hebben van ca. € 100m. Bij Life Sciences waar de periode van R&D langer is moet over 7 tot 10 jaar een omzet van € 100m haalbaar zijn. Reden dat venture capitalists ondanks die langere periode toch in Life Sciences investeren is dat bij succes de marges en/of groei van bedrijven in Life Sciences hoger zijn dan in ICT. B) Ervaren ondernemers Bij het investeren in jonge bedrijven doen venture capitalists bij voorkeur zaken met ondernemers die zich bewezen hebben. Ervaren ondernemers met focus en de ambitie om het bedrijf snel te laten groeien. Ondernemers die succesvol geweest zijn falen minder vaak, weten wat het is om iets uit niets te creëren en kunnen dat ook met andere producten en/of in markten. In 2001 na de Internethype verwoordde een investeringsmanager dit als volgt: “Ik doe het niet meer! Ik investeer niet meer in beginnende ondernemers! Ik weiger te betalen om anderen te laten leren wat ondernemerschap is”. Indien je als beginnend ondernemer met een technologie toch venture capitalists wilt aantrekken heb je twee mogelijkheden: eerst bewijzen dat je kunt ondernemen (o.a. door omzet te genereren) of partneren met een ervaren ondernemer. C) Rendement Naarmate de grootte van het bedrijf afneemt neemt het risico van falen toe: kleine bedrijven gaan vaker failliet dan grote. In de financiële wereld moet deze verwachte toename van het risico worden gecompenseerd door een hoger verwacht rendement. Een verwacht rendement van 50% betekent bij een investering van € 1m een opbrengst van € 5m na vier jaar. Om dit rendement te trachten realiseren gaat het bij venture capital om twee zaken: 1. Groei 2. Verkoop 1. Groei Het belangrijk dat je beseft dat venture capitalists slechts groei financieren ofwel marketing en verkoop. Enigszins kort door de bocht redeneren venture capitalists als volgt: overheden financieren productontwikkeling, banken vaste activa en werkkapitaal terwijl investeerders marketing en verkoop financieren. Venture capitalists gaan zelfs zover dat ze willen dat je je onderneming zodanig opzet en inricht dat je snel kunt groeien. Niet alleen worden snelle groeiers hoger gewaardeerd maar venture capitalists zijn ook van mening dat “de aanval de beste verdediging is”. Met andere woorden je competitief voordeel verdedigen en je concurrenten uitschakelen doe je door snel te groeien. Besef wel dat een groot gevaar van een snelle groei is dat als je omzet om een of andere reden tegenvalt, de omschakeling een zware klus is. 2. Verkoop Zoals gezegd venture capitalists investeren tijdelijk. Bij venture capital willen ze 5 tot 7 jaar bij een onderneming betrokken blijven. Na die periode moet het bedrijf verkocht worden aan een concurrent of geïnteresseerde derde. In dit geval, bij een “trade sale” dus, “cashen” alle aandeelhouders in één keer. Een beursintroductie is in het huidige beursklimaat voor kleine en middelgrote ondernemingen onwaarschijnlijk. Tevens duurt het vaak lang voordat de venture capitalist zijn totale belang verkocht heeft vanwege lock-up periode of prijsbederf bij groot aanbod van aandelen etc. Ook bij venture capital is verkoop van alleen het minderheidsbelang van de venture capitalist niet gewenst. Management Voor venture capitalists in zowel private equity als venture capital is de “bottom-line” van elke investering het management. In private equity zijn venture capitalists op zoek naar gebalanceerde management teams die bedrijven kunnen uitbouwen, in venture capital naar ondernemers die bedrijven kunnen opbouwen. Venture capitalists investeren slechts dan als ze het vertrouwen hebben dat het management dit daadwerkelijk kan. Investeren is een kwestie van vertrouwen tussen venture capitalist en management dus vertrouwen tussen mensen. De opbouw van dit vertrouwen is relatief eenvoudig als beide partijen dezelfde achtergrond hebben: geboren in hetzelfde land of regio, dezelfde taal spreken etc. Indien venture capitalists de enige (lokale) investeerder zijn (in jargon “lead-investor”) investeren zij in bedrijven in hun eigen regio, land of cultuur. Er zijn geen crossborder investeringen zonder dat er tenminste één lokale partij bij betrokken is. Zie ook onder “syndicaten” in mijn volgende column. Dit zijn mijn ideeën over wat venture capitalists zoeken. Ik stel jullie aan- en opmerkingen op prijs. In mijn volgende column beschrijf ik hoe venture capitalists werken.

Hoi Geron, Je kunt ook mijn column over business planning lezen. Onderstaand de link naar het eerste deel: https://www.higherlevel.nl/forum/index.php?board=25;action=display;threadid=2261 Voordat je daadwerkelijk partijen voor extra kapitaal gaat benaderen raad ik je ook aan om een diepgravend onderzoek te doen naar de financiële wereld zoals banken, business angels, corporate venturers en venture capitalists. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi mede-higherlevelaars, Heeft niemand commentaar? Positief of negatief? Ben erg benieuwd! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi VC, Bedankt je voor je complimenten. Deel twee is bijna klaar! Na het weekend stuur ik het in. Met vriendelijke groet, Ties PS. Wat denk je ervan dat ook jij je (voor)naam prijs geeft aan je mede-higherlevelaars?

http://www.bbc.co.uk/dragonsden/

Hoi VC, Volledig mee eens! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Perry, Ja, leuke test. Had 165. Vind ook van mezelf dat ik geen echte ondernemer ben. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Dortmont, Sorry, maar ik begrijp bovenstaande opmerking niet. Kun je dat uitleggen? Bedoel je hiermee dat je mijn opmerkingen, en waarschijnlijk ook die van VC niet duidelijk vindt? Heb je geen behoefte aan twee anonieme beoordelingen van hetzelfde businessplan? "Goed of helemaal niet" is hier niet de keuze. Als Maarten financiering van € 300k weet te krijgen heeft hij mijn zegen met optie 1. Ik denk echter dat die kans in zijn geval nihil is gezien het stadium waarin zijn project is. Daarom ben ik van mening dat Maarten beter voorzichtig kan beginnen zonder al zijn schepen achter zich verbranden. Niet te veel risico's nemen maar kijken of je product aanslaat en je bedrijf omzet kan genereren. Als dat het geval is kun altijd nog besluiten om met volle kracht vooruit te gaan en investeerders aan te trekken. Trouwens, dit is mijn filosofie met startende ondernemers in het algemeen: "leren ondernemen doe je als de egeltjes; heel voorzichtig!" Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Jeroen, Goede vraag. In mijn optiek is je visie je business plan of blijkt je visie uit je business plan. Veel ondernemers verwarren visies met dromen. Dromen doe je in je bed en visies realiseer je. Vind ook dromen van "world domination" erg overdreven als je nog geen of slechts een paar € 100k omzet hebt. Heb ik het duidelijk uitgelegd? Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Denise, Ik zou er niet zo zeker van zijn dat het zich alleen afspeelt in de consumentenmarkt. Verzekeraars verkopen meestal slechts via tussenpersonen. Deze lokale bedrijven verkopen direct aan de consument. Ben geen verzekeringsspecialist maar volgens mij ben je als productmanager van een van de producten van "leven" verantwoordelijk voor het creëren en onderhouden van een markt voor dit product bij - tussenpersonen via directe verkoop. De tussenpersonen moeten je product vervolgens aan de consument verkopen; - consumenten via marketing in de media zoals advertenties op de televisie, in kranten en tijdschriften, op Internet etc.), folders uitdelen etc. Dit is alles wat ik weet. Wellicht dat een verzekeringsspecialist correcties of aanvullingen op bovenstaande kan geven. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Denise, Met het product "leven" bedoelen verzekeraars het product "levensverzekeringen". Er zijn erg veel verschillende soorten varianten op levensverzekeringen dus waarschijnlijk daarom het "assortiment". Met vriendelijke groet, Ties

Hoi VC, Heb in de afgelopen jaren veel investeerders (VC's, business angels) zien presenteren en met ze gepraat. Mijn conclusie is dat vrijwel alle (ex) investeerders en succesvolle ondernemers op dezelfde manier denken. Daarom schrijf ik mijn columns en ben ik actief op higherlevel: opdat (potentiële) ondernemers investeerders gaan begrijpen en voorkomen dat ze elke keer dezelfde fouten maken. Wat mij betreft kunnen we deze excercitie regelmatig herhalen, ter lering en illustratie van bovenstaande bewering. Kost me wel wat tijd maar dat heb ik graag over voor het resultaat. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi mede-HLers, Onderstaand de geanonimiseerde opmerkingen van ondergetekende over het business plan van Maarten, ter lering natuurlijk. Als iets onduidelijk is hoor ik graag. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Klipper, Ja, een licentie overeenkomst afsluiten met een grotere partij kan altijd in elke markt als je maar een goede advocaat hebt. Ja, wederom mits je goede afspraken maakt. Lees mijn column over corporate venturing: https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/65. Je grootste probleem zal echter zijn om op het juiste niveau binnen te komen bij een dergelijke dominante speler. Ze zitten nu eenmaal niet op je te wachten. Meer in het algemeen denk ik dat te veel uitvinders/potentiële ondernemers deze variant te snel afwijzen. Het verkopen of in licentie geven van een idee of uitvinding is een van de minst risicovolle manieren om erg rijk te worden. Als ik mij niet vergis is de rijkste mens van de wereld Bill Gates ook op deze manier begonnen: hij had destijds MS DOS in licentie aan IBM gegeven. Succes! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Maarten, Ook ik heb je mijn opmerkingen gemaild. Als je mij het OK geeft, wil ik ook deze, anoniem hier op higherlevel, publiceren. Dit "ter lering ende vermaek". Ik hoor van je! Met vriendelijke groet, Ties

Ja, je krijgt een stekker probleem. Dit was voor mij een van de redenen om in Amerika geen digitale camera te kopen. Je kunt de adapters wel kopen in Amerika (heb ze daar in Wal-Mart gezien) maar degene die ik gezien heb was prijzig. Wellicht omdat ze het apparaat ook geschikt maken voor 220/50. Al "google"nd vond ik een discussie over dit onderwerp http://answers.google.com/answers/threadview?id=182. Succes ermee! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Maarten, Heb je mijn column al gelezen? Deel 1 vind je @ https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/28. Er zijn 9 columns over business planning! Als je daarna nog een second opinion wilt kun je je business plan altijd aan mij mailen. Succes ermee! Ties

Hoi ElWooT, Welkom op higherlevel! Deze vraag is al eerder gesteld en beantwoord. Gebruik de zoekfunctie voordat je vragen stelt. Ik raad je aan te zoeken op "BTW" en "Amerika". Succes! Ties

Hoi Marc, Ik heb het idee dat mijn serie columns over business planning je kan helpen bij het schrijven van je business plan. Onderstaand deel 1: https://www.higherlevel.nl/extra/columns/view/28. Linksboven, onder de button "columns" kan je het vervolg vinden. Succes ermee! Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Decorum, Sorry maar nee, ik had de link al gewijzigd in Higherlevel.nl. Ben ik nu werkelijk de enige met dit probleem? Met vriendelijke groet, Ties

Dat is dus mijn probleem: ook al vink ik dat blokje aan, ik wordt er toch steeds weer uitgegooid na verloop van tijd. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi Kermie, hoi Decorum en hoi Zrski, Bij Pionierforum kon ik de hele dag ingelogd blijven. Even linsboven aan op de knop "website" drukken en ik had de laatste berichten. Nu, bij Higherlevel word ik er na verloop van uitgegooid en moet ik weer loggen. Weet niet wat andere Higherlevelaars daarvan vinden maar vond het wel handig dat ik niet elke keer hoefde in te loggen. Met vriendelijke groet, Ties

Hoi innovative, Dat zei mijn opa ook altijd: vroeger was alles beter! Overigens, waarvan betaal jij eigenlijk je eten vanavond? Met vriendelijke groet, Ties