Google Translate. Geautomatiseerd vertalen staat in de kinderschoenen. Of toch niet?

[Tekom]

Vroeger vroeg men ons regelmatig of we ‘dat briefje niet even in het Duits konden overtypen’! Vandaag de dag, met de komst van Google Translate, horen we steeds vaker : “Kunnen jullie het niet even door de vertaalcomputer halen?’. Het antwoord op die vraag is: “Ja, dat kan.”

 

Een vertaalcomputer produceert namelijk lang niet meer zo’n onzin als vroeger. Er zijn ondertussen op TM (Translation Memory) gebaseerde systemen, toegespitst op een bepaald domein. Dit houdt in dat de vertaalcomputer zoveel mogelijk tekst uit een gigantische, binnen het domein door (menselijke) vertalers opgebouwde database, haalt. De rest ‘verzint’ de vertaalcomputer erbij op basis van grammaticale en linguïstische algoritmes van de bron- en de doeltaal. De ontwikkelingen op het gebied van vertaalgeheugens en het vastleggen van de linguïstische gegevens van een taal zijn behoorlijk vooruit gegaan, met name doordat databases steeds groter worden. Door ze aan elkaar te koppelen neemt de input toe.

 

Gaat dit de mens vervangen?

Nee, de vertaler blijft een essentiële rol spelen. Sterker nog, men is eindelijk afgestapt van het idee dat een vertaalcomputer de vertaler op termijn overbodig zal maken. De vertaalcomputer wordt louter en alleen gebruikt om de vertaler te ondersteunen en diens werkproces te versnellen. De vertaler beoordeelt de output van een computervertaling regel voor regel. Hierbij is inzichtelijk welke regel uit een vertaalgeheugen afkomstig is en wat door de computer is samengesteld. De vertaler zal aan een zin uit het geheugen minder aandacht besteden. De zinnen die door de computer zijn samengesteld, zullen vaak aangepast moeten worden of volledig herschreven. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat het hele proces gemiddeld slechts dertig procent van de tijd kost van een complete vertaling ‘uit het niets’. Men noemt dit post editing. Gevolg: de opdrachtgever ontvangt een vertaling sneller tegen lagere kosten.

Computervertaling in combinatie met post editing wordt inmiddels met succes toegepast, met name in de automotive branche en bij softwarelokalisatie.

 

Dit klinkt natuurlijk helemaal geweldig, maar u moet zich wel realiseren dat het eindresultaat van een andere kwaliteit is dan van een vertaling die door een ervaren, professionele vertaler is uitgevoerd en bij voorkeur nog eens door een tweede vertaler is nagekeken. Niet alleen is de vertaling het visitekaartje van uw bedrijf in het buitenland. Het kan bovendien grote juridische, financiële of technische gevolgen hebben als er onjuistheden in een vertaling staan. U bent als ondernemer verantwoordelijk voor de informatie die u over uw bedrijf, product of dienst naar buiten laat komen. Het is dus zaak dat u zorgt dat deze informatie correct is, ook als het in een andere taal is opgesteld, en dat u gedekt bent bij eventuele gevolgschade door een vertaalfout.

 

Kortom, normaal gesproken is de kwaliteit van een vertaling te belangrijk om compromissen te sluiten.

De uiteindelijke keuze is die van de opdrachtgever en uiteraard speelt het beschikbare budget daarbij geen onbelangrijke rol.

 

 

[Ron van der Kolk]

Ingeborg, wat anders wil je met deze column zeggen dan "huur mij in, huur mij in"?

 

Domeinspecifieke geautomatiseerde voorvertaling is trouwens niet iets van nu, het bestaat al langer. In 2002 ging ik werken bij een grafisch bedrijf. Dat bedrijf maakte de handleidingen voor Canon. De auteurs in Japan gebruikten bij nieuwe apparaten zoveel mogelijk standaard zinnen, waardoor deze met zinsdeelherkenning automatisch konden worden voorvertaald in 20 talen. Na controle door een vertaler werden taalversies automatisch verwerkt in de opgemaakte handleiding. Zelfs teksten in schema's en afbeeldingen werden aangepast. Zo was pagina 23 in de Tsjechische handleiding ook pagina 23 in de Spaanse handleiding, wat wel zo handig is voor de supportafdeling. De kwaliteit was hoog en de doorlooptijd kort. (En het is geen reclamepraat, want het bedrijf bestaat inmiddels niet meer).

 

Je punt dat taal altijd nog een menselijke hand nodig heeft voor de finishing touch onderschrijf ik in elk geval.

 

[Tekom]

Beste Ron,

Bedankt voor je reactie en het lezen van mijn column.

Ik heb dit artikel geschreven omdat ik vaak vragen hierover krijg en merk dat mensen in mijn omgeving altijd erg geïnteresseerd zijn in innovaties op dit gebied. Daarnaast kunnen mensen die geen kennis hebben van het vak vertalen het verschil in kwaliteit tussen vertaling A en B vaak lastig inschatten. Jij hebt er duidelijk zelf de nodige ervaring mee, maar dat geldt niet voor iedereen. Bovendien is er het nodige gebeurd sinds 2002 en zijn geautomatiseerde vertalingen inmiddels voor een veel breder publiek toegankelijk.

 

[Highio]

Beste Ingeborg,

 

mag ik vragen hoeveel tijd je voor het schrijven van deze column uitgetrokken hebt en of je deze met een proef- of correctielezer doorgenomen hebt!? Kost het schrijven van een column daarmee meer of minder tijd dan het vertalen van een soortgelijke tekst?

 

Groet,

 

Highio

[P.J.]

Dat zal waarschijnlijk aan de gekozen taal liggen. Als Ingeborg deze test in het Arabisch moet omzetten is ze zeker een dagje langer bezig dan wanneer het in het Frams moet worden omgezet.

[Linda Maas]

Begrijp ik het goed dat het een vertaalbureau (die op dezelfde manier werkt) niet uitmaakt in welke staat de vertaalde tekst het bureau verlaat, dus van mindere kwaliteit als er minder voor wordt betaald?

[Jeroen Bakker]

Wat me wel erg aanspreekt op dit gebied en waar ik andere ondernemers graag over wil tippen, zijn online vertaalservices. Specifiek hebben wij ervaring met OneHourTranslation.com, maar er zijn er veel meer.

 

Upload je bestand, geef wat wensen of tips mee, en binnen enkele uren heb je hem terug, eventueel ook al proefgelezen en tegen prima prijzen. Een mooie innovatie op dit gebied, en wat mij betreft een goede tip als je iets wilt laten vertalen.

[Es]

Ik vind eigenlijk dat je bij het proeflezen/corrigeren van geautomatiseerde vertalingen juist extreem op je hoede moet zijn, een woord dat op zich correct is, maar wat niet te prefereren is binnen de context, valt minder snel op. Kost mij daarom alsnog veel tijd.

[Tekom]

@Highio, ik denk dat het schrijven van een column een heel ander proces is dan het vertalen van een tekst. Een vertaler is tijdens het vertaalproces bezig de woorden en boodschap van een tekst zo goed mogelijk in een andere taal weer te geven, maar de vertaler hoeft hierbij geen mening te vormen over de inhoud. Bij het schrijven van een column probeer je weloverwogen je punt te maken, herschrijf je een stukje soms meerdere keren en laat je het een dagje liggen. Een vertaler heeft daar de tijd niet voor en een professionele vertaler heeft die tijd ook niet nodig. Overigens, P.J., is het voor de vertaalsnelheid niet altijd relevant in welke taal iets vertaald moet worden.

 

@Linda Maas, Jeroen Bakker en Es, het vertalen met behulp van domeinspecifieke vertaalcomputers levert een andere kwaliteit op dan een vertaling die, zeg maar, op traditionele wijze wordt uitgevoerd (een professionele vertaler en revisie door een tweede vertaler). Maar het is veel sneller, tegen minder kosten. Tekom biedt zelf niet zo’n online vertaalservice aan, maar ik kan me voorstellen dat de kwaliteit die het oplevert voor sommige teksten afdoende is. Je moet wel een bewuste keuze maken voor het kwaliteitsniveau en zoals Es zo mooi aangeeft extreem op je hoede zijn. Vooral als je zelf de doeltaal niet beheerst. Het voordeel is dat een vertaling op deze manier wel toegankelijker wordt en hierdoor meer content in meer talen beschikbaar komt, ook al is het dan van een duidelijk andere kwaliteit.

 

[Jeroen Bakker]

@Tekom: de service waar ik aan refereer is een online service, maar daar zitten dus wel menselijke vertalers achter. Het is en blijft dus mensenwerk (automatisch vertalen geloof ik ook niet in als het om echte zinnen of jargon gaat). In principe is de site die ik tip niet meer dan een marktplaats.

[Nico Schouten]

Ben het met de meest genoemde zaken hier wel eens.

 

Maar ik denk dat de boodschap die Tekom vooral wil geven is dat het kwaliteitsniveau dat je nodig hebt bepaalt welke oplossing het meest geschikt is.

 

Wil je een idee hebben van waar een tekst over gaat -> Google translate

 

Is het niet branche specifiek, is het niet doorspekt met vaktermen, dan kan de oplossing van Jeroen uitkomst bieden.

Wie even op marktplaats kijkt ziet dat er ook bureautjes zijn die studenten laten vertalen voor een paar cent per woord.

 

Heb je speciale teksten zoals medische artikelen dan zoek ik voor een dergelijke tekst niet alleen een native speaker maar ook iemand die thuis is in dat vakgebied en als het kan er bij voorkeur ook enige tijd in werkzaam is geweest.

 

 

Verder denk ik dat het ook van belang is of je een relatie met een vaste vertaler of groep vertalers wil opbouwen.

Heb je heel sporadisch wat vertaalwerk dan is een vaste relatie geen directe noodzaak. Zij hoeven dan niet te weten wie je bent en wat je doet. Heb je regelmatig vertaalwerk dan lijkt mij een goede relatie met je vertaler terugkomen in de kwaliteit van het vertaalwerk.

 

Wat ik zelf ook belangrijk vind is dat de taal waar een tekst naartoe wordt vertaald door een native speaker.

 

Pas geleden kocht ik een management boek over businessmodellen.

Ik kocht de Engelse versie want de Nederlandse versie van het van oorsprong Nederlandse boek was niet beschikbaar.

Het Engelse boek kon ik maar slecht doorheen komen, ik kon er niet direct een vinger op leggen wat er nou mis was met de Engelstalige versie.

Dat veranderde toen ik de Nederlandse versie met de Engelse versie vergeleek.

Ik krijg de indruk dat de vertaling is gedaan door een Nederlander die weliswaar het Engels beheerst maar geen native speaker is. OW wat een kromme zinnen soms, zinnen die in het Nederlands wel kloppen maar in het Engels maken dat je in het hoofd Engelse teksten moet lezen alsof het Nederlands is en daar is het brein nou eenmaal niet op ingesteld.

[Iwan van Geelen]

Wanneer mag ik hier een promotie praatje houden? Zal ik net als mijn voorgangers eerst het probleem creëren en dan de oplossing verkopen... "solution selling is zooooo 2011, en die gaan allemaal op de fles (of zeuren dat ze een te laag uurtarief hebben)

[mmint]

Van een vertaalster uit mijn omgeving heb ik vernomen is dat de tarieven nogal onder druk staan doordat het meeste werk via vertaalbureaus loopt die bij aanbestedingen laag inzetten. Vervolgens wordt er steeds meer gewerkt met online vertaalprogramma's waardoor de vertaler minder vrij kan werken. Met automatische vertaling kan sneller (en dus goedkoper) vertaald worden, maar de context-fouten zijn minder zichtbaar waardoor de kwaliteit achteruit gaat. Voor editing is vaak geen tijd en/of geld en blijkbaar is gebrek aan kwaliteit niet echt een issue. Dat wil zeggen, zolang de klant de rekening maar betaald en deze niet echt in staat is om de kwaliteit zelf goed te bepalen...

[Linda Maas]

Met automatische vertaling kan sneller (en dus goedkoper) vertaald worden, maar de context-fouten zijn minder zichtbaar waardoor de kwaliteit achteruit gaat. Voor editing is vaak geen tijd en/of geld en blijkbaar is gebrek aan kwaliteit niet echt een issue. Dat wil zeggen, zolang de klant de rekening maar betaald en deze niet echt in staat is om de kwaliteit zelf goed te bepalen...

 

Daarom ook mijn eerdere vraag. Ik kwam onlangs een slecht geschreven engelse tekst tegen. Toen ik vroeg wie deze tekst geschreven had (ik dacht dat het iemand intern was), bleek het door een vertaalbureau te zijn vertaald. Nu ik dit zo lees kan het best zo zijn dat het door een vertaalmachine gedaan is. Hiermee krijg je als vertaalbureau echter wel een zeer slechte naam. Ik zou er bijvoorbeeld al nooit meer heen gaan indien zij de tekst zo durven te 'verkopen'.

 

[Jeannine vdLinden]

Ik heb het idee dat machinale vertaling ook zo een beetje haar dag heeft gehad, de gesprekken van de dag gaan nu over crowdvertaling (als ik uit het Engels mag, euh, vertalen) zoals Duolingo en dergelijke.

 

[Tekom]

Nog even een verlate reactie op Jeannine en Linda (sorry druk geweest).

@Jeannine: Vertalen met behulp van een crowd- en machinevertalen bestaan naast elkaar. Het is niet zo dat de ene methode beter werkt dan de andere, of dat crowd-vertalen, machinevertalen gaat vervangen. Het is afhankelijk van het project welke methode het beste werkt. Bijvoorbeeld: games kunnen goed met behulp van de crowd vertaald worden, omdat ze vaak een grote hoeveelheid enthousiaste gebruikers (fans) hebben met de nodige kennis van het product. Dit levert acceptabele vertalingen op, zeker wanneer er nog een taalkundige revisie wordt gedaan door een professional. Bij bijvoorbeeld softwarelokalisatie is de hulp van een machinevertaling weer goed in te zetten.

 

@Linda: Ik ken zelf geen vertaalbureaus die gebruik maken van een machinevertaling zonder dit te bespreken met de opdrachtgever. Ik sluit niet uit dat het gebeurt, maar kan het me moeilijk voorstellen. Uiteindelijk wil je een tevreden klant en dat kan alleen maar door goede afspraken te maken over wat voor kwaliteit je gaat leveren. Wat wij wel een keer aan de hand hebben gehad is, dat een freelancevertaler om wat voor reden dan ook in tijdnood was gekomen en ons een enigszins gereviseerde versie van Google translate leverde, in plaats van een goede vertaling. Gelukkig hadden we in de planning de tijd genomen voor interne revisie, want de tekst moest voor het allergrootste deel opnieuw vertaald worden. Tja, dan zet je zo’n freelancer gewoon nooit meer in.