Doorzoek de community
Toont resultaten voor 'capitalist'.
86 resultaten gevonden
-
Uh, maar spreiden is toch altijd al de mantra geweest. Is zo oud als Metusalem, toch? Vroeger in goud, zilver en/of diamanten en (daarnaast) nu bijvoorbeeld in dividendaandelen (bijv. REITs, Monthly, aristocrats & kings) bij verschillende 'stock brokers' in combinatie met een bankrekening of -rekeningen met genoeg saldo om aan de lopende verplichtingen te voldoen. Vooral blijven vertrouwen in politici die emotioneel en korte termijn reageren vanwege de peilingen en die met ons geld banken en met name hun grote klanten, zijnde 'venture capitalist', redden en in bankiers, die de oudste fout in hun vak mogen blijven maken ondanks dat ze al eens tegen de lamp zijn gelopen. Bankiers die langlopende leningen met lage rentes uitschrijven en denken dat de wereld hetzelfde blijft en dat met geld wat niet van hun is is een recept voor een 'perfect storm'. -
Gast plaatste een topic in Video's en WebinarsDit topic bevat reacties op de video Floris van Alkemade, Solid Ventures. Hoe kijkt een Nederlandse venture capitalist naar ondernemers? Wanneer investeren zij? Waarom wel of niet? -
Dhr. van Alkemade geeft aan in dit interview dat voor de juiste start-ups kapitaal beschikbaar stelt. Wat is voor hem een Start-up. Voor de zijn Amerikaanse collega's houdt dat in een team (min. founder en co-founder) met een product demo/pilot en een al opgestart bedrijf. Ik hoor hem zeggen ergens -.. een sterke team zonder dat je iets nog hebt.. -. Ik heb nu een in Amerika wonende Tech-hacker gevonden die oorspronkelijk uit de Ukraïne maar werkt jaren voor een Amerikaanse bedrijf ontwerpt en codeert. Hij is ook de afdelingmanager voor meerdere hackers. Nu heb ik met hem een afspraak om heb in de zomer in NY te ontmoeten en mijn idee te ontwikkelen. Betekent dit dat SV start-ups ondersteunt zoals YCombitanor of meer op niveau van Sherpalo (Shriram). Trouwens met de nieuwe tool van Ben Horowitz, "Hunch" kon ik Solid Venture (EU VC's) aardig traceren voordat ik dit interview zag. -
-
![Ties [r.i.p.]](https://www.higherlevel.nl/uploads/monthly_2018_11/110.thumb.jpg.30119c175128935d180a8af006c03deb.jpg)
Hoi Interceptor, Ook nog even mijn mening over de definities. Wat mij betreft is investeren in niet-beursgenoteerde bedrijven een van origine Amerikaanse activiteit. Wat mij betreft is het dan ook zinvol dat we in Nederland en de rest van Europa met deze Engelse termen de activiteit beschrijven. Overigens doet de EVCA dit ook. Venture capitalists zijn professionele kopers van aandelen in niet-beursgenoteerde bedrijven. Een VC is een manager van een of meerdere fondsen waarin beleggers investeren meestal derden maar soms ook de VC zelf. In Nederland noemen we een venture capitalist een participatiemaatschappij. Business angels zijn particulieren die hun eigen geld investeren. BA's zijn veelal succesvolle zakenmensen die het geld herinvesteren dat zij zelf hebben verdiend. Overigens investeren veel BA's in fondsen die beheerd worden door VC's. In Nederland noemen we een business angel een informal investor. Belangrijkste verschillen tussen venture capitalists en business angels zijn: - voor een VC is investeren een beroep, voor een "angel" een bijkomende activiteit. Ik ken dan ook BA's met een eigen VC waar ze derde directeur van maken (bv. John de Mol). - een VC investeert grotendeels geld van derden, een BA alleen van zichzelf. In Nederland hoor je tegenwoordig de term private equity investeerder regelmatig. Bedoelt wordt een venture capitalist die in private equity investeert of in niet-beursgenoteerde volwassen ondernemingen. Ook de term hedgefund wordt steeds vaker in samenhang met private equity gebruikt. Een hedgefund een investeerder in beursgenoteerde ondernemingen met hetzelfde doel als venture capitalist in private equity (bv. financial engineering, het optimaliseren van de balans en resultatenrekening van het bedrijf). Hoop dat ik een en ander verduidelijkt heb. Met vriendelijke groet, Ties -
Hallo lezers, Kan iemand in een nutshell uitleggen wat nou eigenlijk het verschil is tussen een Business Angel, VC of een (in)formal investor? Ze lijken erg veel op elkaar, maar ik zie het verschil niet zo goed! Aandelenbeheer, eigenaarschap, risico's, o.i.d? Voor mij van belang daar ik in Amerika zaken wil gaan doen en extra financiering nodig heb. -
Ik wil Nils subtiel corrigeren: een VC is groter dan een angel of informal. een VC is wel iemand die (deels) eigen geld investeert. Maar dat is in de VS zo. Zie Tim Draper of Anne Winblad of Kleiner Perkins etc. Bij ons zijn zich noemende VC's eigenlijk investment bankers en hebben we hier nauwelijks VC's in de ware zin des woords. In ons land noemen we "informals" wat in de VS "angel investors" heet. Het is ongeveer hetzelfde, zij het dat door het locatie verschil, een angel investor ruwweg vijf keer zoveel investeert als een informal. Waar je bij ons van een informal maximaal een ton krijgt, als je erg je best doet twee, krijg je van een angel investor een half tot een heel miljoen als start-investering. Een angel/informal is een ondernemer die op bescheiden schaal investeert in startende ondernemingen. VC's in de VS doen dat ook, VC's bij ons doen dat niet. -
De termen worden door elkaar gebruikt. Als er al onderscheid is, dan wordt de term VC gebruikt voor beheerd vermogen. Dat wil zeggen dat een professional het geld beheert van anderen, dus dat deze uiteindelijk verantwoording af moet leggen aan de "eigenaar" van het geld. Het gevolg is dat VC's bijna niks in nieuwe bedrijven doen. Inforlmal Investors is een groepsmaan voor bijna alle vermogende particulieren die geld investeren in niet beursgenoteerde effecten. Dat kan direct zijn, maar ook via een fonds. Dat kunnen bestaande bedrijven zijn of nieuwe. Er worden maar wijnig voorwaarden gesteld aan het begrip Informal Investor. Business Angels zijn een subgroep van de informal investors. Het zijn investeerders met een ondernemersachtergrond, die naast geld ook ervaring en een netwerk inbrengen. Hun toegevoegde waarde komt het best tot zijn recht in nieuwe innovatieve bedrijven of jonge snelle groeiers. -
-
Hoi mede-HLers, Net terug van vakantie trof ik bij Tornado-Insider het volgende artikel aan: Je kunt hier het hele artikel lezen. Wat mij betreft is dit een fraai voorbeeld van de toekomst van early stage venture capital in Nederland: VC's gespecialiseerd in markten in samenwerking met marktspecialisten (in dit geval CSM, Imtech en Farm Frites). Met vriendelijke groet, Ties
-
Ha Ties, deze maakt deel uit van de eerste tender 2006 van de TechnoPartner Seedfaciliteit, zie: http://www.technopartner.nl/nieuws?id=42 Daarvan zijn zes fondsen gehonoreerd: Dutch Technology Fund Start Green Sustainable Innovation Fund I Technostartersfonds Zuid-Nederland B.V. Percival Participations B.V. Aescap Venture I Seed B.V. TechFund B.V. (aanvulling) Kortom, er hangt weer extra geld boven de markt.
-
Dit is het derde, tevens laatste deel in mijn serie columns over venture capitalists, de zevende financieringsbron voor ondernemers. Na de “karakteristieken” van venture capitalists en “wie ze zijn” in het eerste deel en “wat ze zoeken” in het tweede deel, beschrijf ik onderstaand hoe ze werken. Venture capitalists: hoe ze werken De intake Venture capitalists krijgen meer plannen toegestuurd dan ze kunnen lezen. Tijdens de Internethype kreeg een investeringsmanager per maand tot 30 businessplannen en/of samenvattingen opgestuurd. Tegenwoordig ligt dit tussen de 10 en 20. Venture capitalists hebben dus aan mogelijke transacties dus geen gebrek, wel aan goede potentiële deals (in jargon “origination” of “sourcing”). Om aan goede transacties te komen hebben investeringsmanagers een uitgebreid netwerk. Zo komen ze door hun vak in contact met veel verschillende managers en ondernemers ook omdat ze commissaris zijn bij hun deelnemingen. Ze zoeken formele en informele netwerken op door hun lidmaatschap van brancheverenigingen, Nederlandse Centrum van Directeuren, Industrieele Grote Club, Rotary clubs of tennis en hockeyverenigingen. Investeringsmanagers worden beoordeeld op hun deal-sourcing door de aandeelhouders van het fonds (“limited partners”). Investeringsmanagers willen het liefst dat ondernemers en management teams via-via bij hen worden geïntroduceerd. Bij voorkeur door iemand die ze vertrouwen. Voor jou als ondernemer is het voordeel van een introductie dat de venture capitalist jou en je businessplan serieuzer zal nemen. Venture capitalists zijn erg selectief. Ze zien eerder af van een investering in een bedrijf dan dat ze het risico van een misser lopen. Venture capitalists weten dat investeren een van de weinige beroepen is waar je geld kan verdienen door iets niet te doen. Venture capitalists investeren in ongeveer 1% (!) van de businessplannen die ze krijgen. Dit wil echter niet zeggen dat je als ondernemer en/of manager slechts 1% kans hebt om gefinancierd te worden. Allereerst zijn er meerdere venture capitalists en kun je elk van die 1% kansen optellen (tot op zekere hoogte natuurlijk). Ter tweede zijn er tijdens het proces van de uitvoering van een transactie zoveel verschillende soorten hobbels op de weg dat een mogelijke transactie zo maar kan afketsen. Ten derde is een van de oorzaken van dit lage percentage dat veel ondernemers en management teams kansloze businessplannen opsturen. Het gebeurt vaak dat ondernemers en management teams vooraf hadden kunnen weten dat een investering in hun bedrijf niet past bij de betreffende venture capitalist. Bijvoorbeeld als je bedrijf en de venture capitalist niet past in de levenscyclus, sector, regio (land) of investeringsgrootte van het fonds. Indien jij alleen je business plan opstuurt naar venture capitalists waarvan je weet dat de focus overeenkomt met bovengenoemde aspecten van je bedrijf, verhoog je je kansen op succes aanzienlijk. Iedere venture capitalist heeft tegenwoordig een website met daarop alle relevante informatie. Ik zou je zelfs willen adviseren om de CEO’s van de deelnemingen van de venture capitalist te bellen om meer informatie over hun ervaringen. Mijn ervaring is dat venture capitalists dit zeer op prijs stellen: in hun ogen betekent dit dat je niet zo maar iedere investeerder aan boord wilt hebben. Due diligence Als een venture capitalist geïnteresseerd is dan gaat hij, voordat het tot een transactie komt, onderzoeken of wat jij beweert waar is. Dit onderzoek naar de achtergrond van jou en je bedrijf neemt tussen de 2 en 6 maanden in beslag. Het omvat de volgende deelgebieden: markt en marketing, technologisch, management, financieel, juridisch en soms ook milieuaspecten. Bij private equity wordt dit onderzoek vrijwel geheel uitbesteed aan specialisten zoals accountants, advocaten en technici. Bij private equity gaat het om volwassen bedrijven en substantiële bedragen zodat de kosten van due diligence vaak enkele procenten van het totaalbedrag zijn. In venture capital zijn de bedrijven meestal relatief klein en voert de venture capitalist het grootste deel van de due diligence zelf uit. Het onderzoek naar de markt, marketing en het management verricht de venture capitalist meestal zelf. Een introductie door een vertrouwde bekende van de venture capitalist maakt dit deel van de due diligence makkelijker indien degene die je introduceerde jou en je markt goed kent. Onderstaand een voorbeeld van een Amerikaanse early stage venture capitalist om je een indruk te geven hoe intensief dit deel van de due diligence kan zijn. Deze venture capitalist deed geen deal voordat ze met 12 referenties van de ondernemer 1½ uur gesproken hadden. Deze diepgaande gesprekken (soms uit noodzaak telefonisch) moesten 100% positief zijn anders zagen ze af van een investering in het bedrijf. Syndicaten In een syndicaat werken meerdere venture capitalists samen bij het kopen van aandelen in een bedrijf. Venture capitalists nemen bijna altijd deel in syndicaten samen met binnenlandse of buitenlandse partijen. Voor jou als ondernemer is een van de belangrijkste gevolgen van deze samenwerking dat concurrentie in de investeringswereld niet bestaat. De enige vorm van concurrentie is die tussen syndicaten maar deze worden alleen gevormd bij het kopen van volwassen bedrijven, private equity transacties dus. Redenen van venture capitalists voor het vormen van syndicaten: - Maakt deal-sourcing in andere regio’s makkelijker; - Leren van de kennis en expertise van andere investeerders; - Vermindert exposure waardoor grotere transacties mogelijk zijn; - Vereenvoudigt investeringen in de volgende ronde; - Investeerders verliezen soms hun realiteitszin (in jargon “entrapment”). Met een gelijkdenkende partij is dat gevaar minder (“second opinion”); - Als twee venture capitalists samen een meerderheidsbelang hebben maar individueel slechts een minderheid hebben zij feitelijk zeggenschap zonder extra aansprakelijkheid of de noodzaak tot consolidatie. De transactie Tijdens de due diligence starten de onderhandelingen over de structuur van de transactie. Deze structuur kan gecompliceerd zijn met bv. verschillende soorten aandelen, opties, warrants etc. Venture capitalists kopen aandelen, soms in combinatie met een converteerbare en/of achtergestelde lening. Zij eisen geen zekerheden van jou of je onderneming. Een optieschema voor het management is gebruikelijk waarbij prestaties boven het businessplan worden beloond met extra aandelen. Venture capitalists weten dat een groot deel van het succes van je bedrijf nu eenmaal afhangt van de drive van jou en je team. De meest gangbare wensen van venture capitalists zijn (1) vetorecht voor belangrijke beslissingen (zoals investeringen vanaf een bepaalde omvang, fusies en overnames of belangrijke personele veranderingen); (2) bescherming van hun minderheidbelang; (3) bescherming tegen verwatering van hun belang (bij nieuwe investeerders); (4) een plaats in de Raad van Commissarissen; (5) schema van informatievoorziening van management aan aandeelhouders; (6) controle over de verkoop van de onderneming, de exit. Het bovenstaande wordt uitgewerkt en vastgelegd in een aandeelhoudersovereenkomst, in de statuten en in eventuele leningsdocumentatie. Bij veel transacties, vooral bij management buy-outs, is er ook nog een overeenkomst van koop en verkoop met daarin zgn. “reps and warranties”. Hierin verklaart de verkoper van het bedrijf dat hij alle informatie gegeven heeft (“full disclosure”) en dat deze informatie naar waarheid en beste weten is opgesteld. Vrijwel altijd is er een boeteclausule in dit contact. Alle documenten worden opgesteld door gespecialiseerde advocaten. De contractonderhandelingen kunnen lang duren maar ongeveer twee maanden is een redelijk gangbare termijn. Na due diligence en contractonderhandelingen maar voordat er handtekeningen worden gezet (in jargon “closing”) leggen venture capitalists het resultaat voor aan hun investeringscommissie. In de investeringscommissie zitten vertegenwoordigers van de aandeelhouders in het fonds. Deze commissie neemt uiteindelijk de beslissing om al dan niet te investeren. Bij private equity is het gebruikelijk om gedurende het proces op verschillende tijdstippen tussentijdse resultaten voor te leggen aan de investeringscommissie. Bij venture capital is dit beperkt tot één of twee keer: soms in het begin een principebeslissing maar altijd een eindbeslissing. Na de transactie Het eigenlijke werk begint na de “closing”. In het begin zul je vaker contact hebben met je nieuwe aandeelhouder dan na enkele weken of maanden. Afhankelijk van de situatie variëren de contacten tussen een aantal keer per week en één keer per kwartaal. Ook zijn venture capitalists in private equity minder “hands-on” dan in venture capital. Als de investeringsmanager in de Raad van Commissarissen zit lopen de contacten vrijwel uitsluitend via de RvC. Als dat niet het geval is communiceert het management soms ook direct met de aandeelhouder, mede door de aangescherpte regels van corporate governance De 3 zaken die vanaf nu het belangrijkst zijn: (1) groei, (2) rapportering en (3) exit. 1. Groei Door intensivering van je marketing of via overnames ga je je omzet verhogen. De venture capitalist zal je helpen met deze uitbouw van je bedrijf. Door hun ervaring zijn ze specialisten in het kopen van bedrijven en zien ze veel verschillende teams waar dezelfde issues belangrijk zijn. Sommige venture capitalists hebben daarbij ook nog verstand van en contacten in je markt. 2. Rapportering Om effectief te kunnen rapporteren is het belangrijk dat je je financiële huishouding op orde hebt. Voor venture capitalists is dit een van de eerste prioriteiten met als vier doelen: a. Informatie. Venture capitalists willen op de hoogte gehouden worden. Naast mondelinge informatie willen ze ook verifieerbare informatie uit de boekhouding en het managementinformatiesysteem. b. Controle. Venture capitalists investeren geld in het bedrijf en willen controleren of het management dit geld besteedt aan de afgesproken zaken. c. Sturing. Via analyses van de financiële informatie en vergelijking met de historie en het businessplan gaan venture capitalists na of alles volgens plan verloopt. Soms moet er bijgestuurd of ingegrepen worden. d. Verantwoording. Ook venture capitalists moeten regelmatig rapporteren aan hun aandeelhouders, ook over de financiële situatie bij hun deelnemingen. 3. Exit Venture capitalists zijn constant op zoek naar kopers voor het bedrijf, hun exit. De nachtmerrie van venture capitalists is een onverkoopbare onderneming. In dat geval maakt het niet echt uit of het goed of slecht gaat want hun investering kunnen ze nooit echt incasseren. Als het fout dreigt te gaan zal een venture capitalist alles in het werk stellen om te redden wat er te redden valt. Geen extra investering (“throw good money after bad money”) maar wel hun netwerk activeren voor verkoop van gezonde delen van het bedrijf. In feite is dit voor venture capitalists een bijzondere vorm van exit: afboeken van hun investering. Conclusie Venture capitalists zijn professionele investeerders vooral in volwassen niet-beursgenoteerde ondernemingen: private equity. In Nederland investeren ze een klein deel van het jaarlijks aangetrokken geld in venture capital: jonge sterk groeiende ondernemingen in groeimarkten geleid door ervaren ondernemers. Grote venture capitalists investeren tussen € 1m en € 250m, middelgrote generalisten van € 1m tot enkele tientallen miljoenen Euro en niche venture capitalists tussen € 250k en € 5m. Bij private equity ligt de nadruk op financial engineering, “buy and build” en verkoop binnen 1 tot 5 jaar, bij venture capital op groei en verkoop binnen 5 tot 7 jaar. Venture capitalists investeren om rendement te maken. Ze opereren bij voorkeur in syndicaten en investeren alleen internationaal met een lokale partij. Voorafgaande aan de investering zijn er gedurende 4 tot 8 maanden de due diligence en contractonderhandelingen. In venture capital zijn venture capitalists meer “hands-on” dan in private equity. Na investering ligt de nadruk op: groei, rapportage en het zoeken naar kopers voor het bedrijf. Dit was het derde en laatste deel van mijn korte beschrijving van de zevende bron van geld voor ondernemers, venture capitalists. Wederom stel ik jullie reacties erg op prijs.
-
In mijn vorige column beschreef ik de karakteristieken van venture capitalists en wie ze zijn. In dit tweede deel ga ik in op wat venture capitalists zoeken, in het derde deel en laatste deel, hoe venture capitalists werken. Venture capitalists: wat ze zoeken Private equity Het is belangrijk je te realiseren dat ruim 90% (!) van het geld dat venture capitalists jaarlijks aantrekken bestemd is voor volwassen ondernemingen. Bedrijven met bewezen producten en markten met een omzet vanaf zo’n € 50m. Dit type investeringen heet in jargon private equity. Buy-outs zijn verreweg het belangrijkste deel van private equity. Ervaring wijst uit dat van alle mogelijke transacties van venture capitalists buy-outs het hoogste rendement opleveren. Enige jaren geleden beweerde dan ook een van de “godfathers” van venture capital in Nederland dat “buy-outs release entrepreneurship”. Onder buyouts vallen de volgende vormen: MBO (management buy-out): de huidige manager of het management team koopt het bedrijf dat zij leidt van het moederbedrijf; MBI (management buy-in): een nieuw management team koopt het bedrijf; LBO (leveraged buy-out): de buy-out wordt vooral gefinancierd met leningen (in jargon “leverage”); IBO (investors buy-out): met name de investeerders kopen het bedrijf; BIMBO (buy in management buy-out): een combinatie van een MBO en een MBI waarbij extern en bestaand management samen het bedrijf kopen. Bij het investeren in volwassen bedrijven hebben de meeste venture capitalists geen voorkeur voor bepaalde markten (A) maar zoeken ze bedrijven waarbij ze een rendement op hun investering van 20-30% kunnen maken (B). A) Geen marktspecialisatie In private equity specialiseren venture capitalists zich niet in bepaalde markten maar investeren wel bij voorkeur in markten die zij kennen en / of contacten hebben. Enerzijds maakt dit netwerk de due diligence naar de achtergronden van het bedrijf en het management team eenvoudiger. Anderzijds weten soms alleen industrie ingewijden bepaalde markttendensen en daarmee de echte reden van verkoop van een bedrijf. Dit laatste is een van de valstrikken voor venture capitalists bij het investeren in volwassen bedrijven. B) Rendement Zoals ik eerder aangaf is het doel van de venture capitalist rendement. Inherent aan investeren in niet-beursgenoteerde bedrijven is het relatief hoge risico ten opzichte van bv. kopen van beursgenoteerde bedrijven, vastgoed of obligaties. Bij private equity investeren venture capitalists niet als het verwachte rendement lager is dan 20%. Bij een investering van € 10m betekent dit na vier jaar een opbrengst van € 20m. Om dit rendement te realiseren gaat het voor de venture capitalist om drie zaken: 1. Financial engineering 2. Buy and build 3. Verkoop 1. Financial engineering Financial engineering is het optimaliseren van de balans en resultatenrekening van het bedrijf. Het is gericht op het creëren van cash ter vermindering van bancaire leningen of ter verlaging van de investering van de venture capitalist (in jargon: “exposure”). Hierbij gehanteerde instrumenten zijn “sale and lease back” van activa, factoring van debiteuren, “outsourcing” van activiteiten, het aantrekken van leningen om met de cash het eigen vermogen terug te brengen (in jargon “leveragen”) etc. 2. Buy and build “Buy and build” is vaak de volgende stap in het proces met als doel het marktaandeel van het bedrijf te vergroten, meestal door andere bedrijven te kopen. Grotere bedrijven met een hoog marktaandeel zijn relatief meer waard (in jargon: een hogere koers/winst verhouding). De venture capitalist stelt daartoe zijn netwerk ter beschikking in combinatie met zijn kennis van het kopen en verkopen van bedrijven. Vaak is de venture capitalist ook bereid extra kapitaal te investeren. 3. Verkoop Venture capitalists zijn tijdelijk bij een bedrijf betrokken, evenals business angels en corporate venturers (NB. Ook de corporate venturer want het moederbedrijf koopt de deelneming). In private equity is het doel de onderneming relatief snel weer te verkopen (in jargon “exit”) soms al na één jaar en maximaal na zo’n vijf jaar. Venture capitalists zijn minder geïnteresseerd in tussentijdse uitkeringen als dividend, rente of fee’s. Venture capitalists verkopen bij voorkeur het bedrijf waarin zij deelnemen aan een andere onderneming bv. een concurrent of andere geïnteresseerde derde (in jargon “trade sale”) maar in private equity is tegenwoordig een beursintroductie weer een optie (in jargon “IPO” of “initial public offering”). Het beursklimaat voor grote ondernemingen is zodanig verbeterd dat er weer gedacht kan worden aan een beursintroductie. Verkoop van alleen het minderheidsbelang van de venture capitalist is niet gewenst want bedrijven zijn meer waard als alle aandeelhouders verkopen. Venture capital Slechts een klein deel van het door venture capitalists aangetrokken kapitaal investeren ze in kleine of “jonge” ondernemingen, in jargon venture capital. Bij jonge ondernemingen is het onduidelijk of er voor een product een markt is. Voorbeelden van venture capital zijn seed, start-up of ander early stage kapitaal. Uit cijfers van de NVP (Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen, www.nvp.nl) blijkt dat in 2003 € 1,1 mld. werd geïnvesteerd door venture capitalists waarvan 7,4% of ruim € 8m in bedrijven in de seed en start-up fase. In 2002 was het aandeel van venture capital nog 14% of € 18,7m (van € 1,3 mld.) en in 1999 op het hoogtepunt van de “dotcom” hype 20% of bijna € 31m (van € 1,5 mld.). Bij het doen van early stage investeringen zoeken venture capitalists naar markten met sterke groeimogelijkheden (A), bedrijven die geleid worden door ervaren ondernemers (B) en een verwacht rendement op hun investering van 40-50% ©. A) Wereldwijde lege groeimarkten Venture capitalists zijn op zoek naar bedrijven in grote, sterk groeiende, wereldwijde niche markten die nog relatief leeg zijn dus zonder veel concurrenten. Daarom focussen early stage venture capitalists zich op technologiemarkten zoals ICT (Informatie en Communicatie Technologie) en Life Sciences (zoals biotechnologie) want juist die bestaan nog niet zo lang en moeten nog ontwikkeld worden. Bij venture capital investeren venture capitalists als ze het idee hebben dat het bedrijf uit kan groeien tot een topper. Bij ICT investeren venture capitalists in bedrijven die over 3 tot 5 jaar een verwachte omzet hebben van ca. € 100m. Bij Life Sciences waar de periode van R&D langer is moet over 7 tot 10 jaar een omzet van € 100m haalbaar zijn. Reden dat venture capitalists ondanks die langere periode toch in Life Sciences investeren is dat bij succes de marges en/of groei van bedrijven in Life Sciences hoger zijn dan in ICT. B) Ervaren ondernemers Bij het investeren in jonge bedrijven doen venture capitalists bij voorkeur zaken met ondernemers die zich bewezen hebben. Ervaren ondernemers met focus en de ambitie om het bedrijf snel te laten groeien. Ondernemers die succesvol geweest zijn falen minder vaak, weten wat het is om iets uit niets te creëren en kunnen dat ook met andere producten en/of in markten. In 2001 na de Internethype verwoordde een investeringsmanager dit als volgt: “Ik doe het niet meer! Ik investeer niet meer in beginnende ondernemers! Ik weiger te betalen om anderen te laten leren wat ondernemerschap is”. Indien je als beginnend ondernemer met een technologie toch venture capitalists wilt aantrekken heb je twee mogelijkheden: eerst bewijzen dat je kunt ondernemen (o.a. door omzet te genereren) of partneren met een ervaren ondernemer. C) Rendement Naarmate de grootte van het bedrijf afneemt neemt het risico van falen toe: kleine bedrijven gaan vaker failliet dan grote. In de financiële wereld moet deze verwachte toename van het risico worden gecompenseerd door een hoger verwacht rendement. Een verwacht rendement van 50% betekent bij een investering van € 1m een opbrengst van € 5m na vier jaar. Om dit rendement te trachten realiseren gaat het bij venture capital om twee zaken: 1. Groei 2. Verkoop 1. Groei Het belangrijk dat je beseft dat venture capitalists slechts groei financieren ofwel marketing en verkoop. Enigszins kort door de bocht redeneren venture capitalists als volgt: overheden financieren productontwikkeling, banken vaste activa en werkkapitaal terwijl investeerders marketing en verkoop financieren. Venture capitalists gaan zelfs zover dat ze willen dat je je onderneming zodanig opzet en inricht dat je snel kunt groeien. Niet alleen worden snelle groeiers hoger gewaardeerd maar venture capitalists zijn ook van mening dat “de aanval de beste verdediging is”. Met andere woorden je competitief voordeel verdedigen en je concurrenten uitschakelen doe je door snel te groeien. Besef wel dat een groot gevaar van een snelle groei is dat als je omzet om een of andere reden tegenvalt, de omschakeling een zware klus is. 2. Verkoop Zoals gezegd venture capitalists investeren tijdelijk. Bij venture capital willen ze 5 tot 7 jaar bij een onderneming betrokken blijven. Na die periode moet het bedrijf verkocht worden aan een concurrent of geïnteresseerde derde. In dit geval, bij een “trade sale” dus, “cashen” alle aandeelhouders in één keer. Een beursintroductie is in het huidige beursklimaat voor kleine en middelgrote ondernemingen onwaarschijnlijk. Tevens duurt het vaak lang voordat de venture capitalist zijn totale belang verkocht heeft vanwege lock-up periode of prijsbederf bij groot aanbod van aandelen etc. Ook bij venture capital is verkoop van alleen het minderheidsbelang van de venture capitalist niet gewenst. Management Voor venture capitalists in zowel private equity als venture capital is de “bottom-line” van elke investering het management. In private equity zijn venture capitalists op zoek naar gebalanceerde management teams die bedrijven kunnen uitbouwen, in venture capital naar ondernemers die bedrijven kunnen opbouwen. Venture capitalists investeren slechts dan als ze het vertrouwen hebben dat het management dit daadwerkelijk kan. Investeren is een kwestie van vertrouwen tussen venture capitalist en management dus vertrouwen tussen mensen. De opbouw van dit vertrouwen is relatief eenvoudig als beide partijen dezelfde achtergrond hebben: geboren in hetzelfde land of regio, dezelfde taal spreken etc. Indien venture capitalists de enige (lokale) investeerder zijn (in jargon “lead-investor”) investeren zij in bedrijven in hun eigen regio, land of cultuur. Er zijn geen crossborder investeringen zonder dat er tenminste één lokale partij bij betrokken is. Zie ook onder “syndicaten” in mijn volgende column. Dit zijn mijn ideeën over wat venture capitalists zoeken. Ik stel jullie aan- en opmerkingen op prijs. In mijn volgende column beschrijf ik hoe venture capitalists werken.
-
In de eerste fase van een bedrijf, de "Research and Development (R&D)" fase, de fase waarin je nog niet verkoopt en dus geen omzet hebt, kun je bijvoorbeeld bezig zijn met één van de volgende activiteiten: het uitwerken van een technologie; het ontwikkelen van een nieuw product; het zoeken naar nieuwe ideeën; het uitwerken van je idee; het bouwen van een prototype; het voltooien van je product; etc. In jargon heet de fase waarin je dan zit de seed-fase van de levenscyclus van een bedrijf. Het kapitaal of eigen vermogen dat je gedurende die fase aantrekt wordt seed-kapitaal genoemd. Alle mogelijke financieringsbronnen voor entrepreneurs (van overheid tot venture capitalist) financieren in principe in deze fase, mits je aan bepaalde voorwaarden voldoet. Maar voor elk van deze financiers verschillen deze voorwaarden. Veel (potentiële) entrepreneurs vergeten dat je in deze fase niet persé hoeft te ondernemen in de zin van productverkoop. Je kunt ook besluiten om je technologie te verkopen of aan anderen in licentie te geven. Zo gaf Bill Gates in de beginjaren van Microsoft het besturingssysteem MS-DOS in licentie aan IBM in plaats van het zelf op de markt te verkopen. Tijdens je zoektocht naar geld in deze seed-fase kan ook jij op zoek gaan naar jouw eigen IBM. Als je een geïnteresseerd bedrijf gevonden hebt, raad ik je aan om een ervaren octrooigemachtigde of "patent-attorney" te raadplegen. Deze gespecialiseerde jurist kan je bijstaan bij de onderhandelingen en met hem of haar kun je uiteindelijk komen tot een goede licentieovereenkomst. In jargon heet verkoop van je technologie of het afgeven van een licentie, de exit. Een interessante insteek, maar weet wel dat er weinig partijen zijn die bereid zijn te betalen voor iets dat (nog) geen geld genereert. Marktonderzoek en -ervaring Alvorens je in de seed-fase op zoek gaat naar geld zul je zeker moeten zijn dat er een markt is voor je product of dienst. Zolang je daar niet 100% zeker van bent, is de rest van je werk vrijwel zeker voor niets. Immers, geen verkoop betekent geen bedrijf. Dit onderzoek naar de markt doe je in eerste instantie vooral voor jezelf, het kan je namelijk veel moeite besparen. Het ultieme bewijs dat er een markt is voor je product of dienst, is de succesvolle verkoop ervan. In het Angelsaksische taalgebied heet dit bewijs "proof of concept." Pas als er mensen bereid zijn geld te betalen voor een product of dienst ben je er zeker van dat er een echte markt voor is. Tijdens de seed-fase ben je echter niet in alle gevallen aan het verkopen, zoals ik net al schreef. Toch kun je ook in deze niet-verkoopfase aannemelijk maken dat er een markt is. Bezoek prospects, concurrenten en leveranciers, maak bezoekverslagen en korte samenvattingen ervan, vraag om ondersteunende brieven en voorlopige orders, doorzoek het internet, stel vragen in discussiefora etc. Verzamel alles dat volgens jou bewijst dat er een markt is voor je product. Een belangrijk punt wanneer je je markt in kaart brengt: beweer nooit dat je geen concurrenten hebt. Want zonder concurrenten geen markt, zonder markt geen klanten, zonder klanten geen omzet en zonder omzet geen winst. Je hebt met je product een gat in de markt gevonden en in die niche heb je geen concurrenten. Probeer vervolgens door het veranderen van de definitie van je markt deze zodanig te vergroten dat je wèl concurrenten hebt (zie ook mijn artikelreeks over businessplanning hier op Higherlevel.nl of gebundeld op mijn website www.ties.lu). Ook een aanrader om je markt te leren kennen: ga werken in je markt. Neem een baan bij een concurrent, leverancier of klant. Alleen door daadwerkelijk actief te zijn in je markt kom je er echt erachter wat daar belangrijk is en leer je er mensen kennen. Dit netwerk is cruciaal voor het succes van je bedrijf. Als je geen ervaring en/of contacten hebt in de markt waarin je toch actief wilt worden zul je op zoek moeten gaan naar partners die dit wel hebben. Bijvoorbeeld een mede-entrepreneur (wellicht zelfs een business angel) of een bedrijf als zakenpartner (wellicht ook een sponsor). Mijn persoonlijke ervaring en algemeen onderzoek door anderen wijzen uit dat entrepreneurs met ervaring en contacten in hun markt beduidend vaker succesvol zijn dan degenen die dat niet hebben. Exact weten hoe je markt in elkaar zit en het hebben van een uitgebreid netwerk in je markt, zijn de belangrijkste succesfactoren voor je bedrijf. Het zal je misschien verbazen, maar deze zoektocht naar een "proof of concept" is volgens veel investeerders en ervaren entrepreneurs belangrijker dan de zoektocht naar geld. Dit komt mede omdat veel potentiële entrepreneurs onterecht op zoek zijn naar geld. Eigenlijk hebben ze meer behoefte aan zakenpartners en klanten. Op zoek naar geld In eerste instantie financier je als entrepreneur gedurende de seed-fase alle uitgaven zelf. Als je niet bereid bent om eigen geld in je bedrijf te steken dan wordt het zo goed als onmogelijk om geld van derden aan te trekken. Familie, vrienden, overheden, banken en investeerders redeneren namelijk als volgt: waarom zou ik mijn nek uitsteken als de entrepreneur dat zelf niet doet? Of beter gezegd: waarom zou ik investeren in een entrepreneur die het bedrijf moeten laten bloeien, als deze persoon zelf niet bereid is veel/alles te riskeren om zijn droom te realiseren? Als je ècht in je bedrijf gelooft dan moet je bereid zijn om veel, heel veel op te geven om je doel te bereiken: tijd, toewijding én geld. Het adagium van investeerders is "put your money where your mouth is." NB. Voor beschrijvingen van onderstaande financieringsbronnen nodig ik je uit mijn artikelenreeks hier op Higherlevel.nl te lezen. 1. Geld krijgen van FFF Wanneer je eigen geld op is kun je naar je ouders stappen en vragen of zij bereid zijn je financieel te ondersteunen. Indien zij geen middelen (meer) hebben zijn er misschien andere familieleden die dit wel hebben: een (verre) oom, tante, (achter)neef of nicht. Met het benaderen van vrienden voor de financiering van je bedrijf raad ik je wel aan erg selectief te zijn. Er is immers een kans dat je die vriend kwijtraakt wanneer je bedrijf onverhoopt niet zo succesvol wordt als jullie op het moment van financieren hopen. Wie je ook benadert van je familie of vrienden, ik raad je aan om open en eerlijk te zijn over je bedrijf en je kansen. Vertel uitgebreid over je visie en hoe je van plan bent die te realiseren, maar ook de risico's en de mogelijkheden. Eerlijkheid en openheid kunnen ruzies voorkomen mocht het toch misgaan. 2. Het aantrekken van subsidies Voor sommige, meestal hoogtechnologische producten, is subsidie van de publieke sector of overheden een financieringsbron. Je kunt reageren op verzoeken voor projecten door de verschillende overheden of soms ook zelf projectvoorstellen doen. Belangrijk is dat je partners vindt die samen met jou het project willen realiseren, bij voorkeur non-profit partners zoals universiteiten. Voordat je een voorstel schrijft is het zinvol zou om met een aantal personen binnen de overheid te praten. Zij kunnen je waardevolle achtergrondinformatie verstrekken. Wanneer je geen ervaring hebt bij het schrijven voor projectvoorstellen kun je één van je projectpartners hiervoor vragen of een hierin gespecialiseerd bedrijf. Het schrijven van projectvoorstel is specialistisch werk. Met een goed geschreven projectvoorstel voorhoog je je kansen op het verkrijgen van subsidie aanzienlijk. Deze consultants werken op uurbasis of in ruil voor een percentage van het subsidiebedrag. 3. Geld aantrekken van sponsors Sponsors zijn belangrijke bronnen van financiering, zeker in de seed-fase. Vaak is er bij sponsorschap sprake van een ruil waarbij geen geld aan te pas komt. In het geval dat sponsors geld geven is dat gratis geld, je hoeft het niet terug te betalen. Sponsors kunnen meer brengen dan alleen goederen, diensten of geld. Als het ook op langere termijn klikt met je sponsor kan de relatie zich ontwikkelen tot een zakenpartner of heel misschien zelfs een investeerder in je bedrijf. Sponsors zitten doorgaans in je regio, waardoor je onderzoek naar potentiële sponsors relatief eenvoudig is. De belangrijkste reden voor bedrijven om te sponsoren is commercieel: naamsbekendheid, (relatie)marketing, verkoop, etc. Niet alleen regionale bedrijven maar ook grotere bedrijven en zelfs multinationals kiezen er steeds vaker voor om met kleine bedrijven te partneren. Soms zijn leveranciers of klanten bereid om te sponsoren, maar denk ook aan administratiekantoren, programmeurs of ontwikkelaars van websites. Vele kleine sponsors kunnen toch redelijke bedragen bijeenbrengen. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van een workshop of seminar waarbij je horeca-inkomsten genereert of entree vraagt. Het op papier zetten van afspraken met je sponsor kan voor beide partijen nuttig zijn maar is afhankelijk van je relatie en de transactie. Bespreek wel deze mogelijkheid met je sponsor. Als je op zoek bent naar sponsors is veel mogelijk. Beter nog: vrijwel alles, mits je creatief bent. Kritische succesfactor is dat je je elke keer weer afvraagt hoe een potentiële partner geld kan verdienen met jouw activiteit. 4. Op zoek naar een bancaire lening Banken verstrekken geen leningen in de seed-fase, met uitzondering van een (klein) rekening-courantkrediet. Dat betekent feitelijk dat je rood mag staan, oftewel tot een bepaald maximum geld mag "lenen" van de bank. Doorgaans is het bedrag bij starters erg beperkt. Slechts indien je als zekerheid een eenvoudig te verkopen onderpand hebt (bijvoorbeeld een eigen huis) zijn banken bereid je te financieren door je geld te lenen. Banken eisen wel dat je een businessplan op tafel legt waarmee ze het eens zijn. Uit Amerikaans onderzoek bleek dat het merendeel van de startende ondernemingen gefinancierd werd via hypotheken op huizen. Het is mijn indruk dat dit ook in Nederland heel gebruikelijk is. Nadeel van een bankfinanciering is dat het je verplicht tot het doen regelmatige rentebetalingen en aflossingen in een periode dat je bedrijf schreeuwt om cash. In de seed-fase draai je elk dubbeltje tienmaal om voor het uit te geven en sta je te juichen bij elke euro die je binnenkrijgt. Banken werken bij voorkeur met entrepreneurs die ze al langere tijd kennen en/of via introductie van een bestaande en gewaardeerde relatie. Benader dus eerst de bank waar je al langer (privé) zaken mee doet. Ook als het antwoord in eerste instantie negatief is, kun je de accountmanager op de hoogte houden van de ontwikkelingen van jou en je bedrijf. Op deze wijze bouw je een vertrouwensband op waarvan je wellicht later de vruchten kunt plukken. 5. Business angels en seed-kapitaal Business angels of "informal investors" investeren bij voorkeur in bedrijven die nog geen omzet hebben. Voor business angels is de samenvatting of executive summary van je businessplan belangrijk. Een volledig uitgewerkt en onderbouwd businessplan is voor business angels in dit stadium minder essentieel. Belangrijkste reden hiervoor is dat omzet en winst zó ver in de toekomst liggen dat realisatie in hoge mate onzeker is. De business angel weet dat, dus focust zich bij zijn keuze met name op jouw persoon, je team als je dat hebt, je globale plan en je visie. Ga op zoek naar succesvolle entrepreneurs en/of managers in de markt waarin jij opereert. Als je zo iemand gevonden hebt, laat je dan introduceren door iemand die zowel jou als de business angel kent. Ook kun bijvoorbeeld je executive summary via die persoon aan de angel overhandigen. Je kunt je ook aanmelden bij een zgn. "business angels netwerk" (BAN) zoals de Nebib, Rabo Schretlen & Co of bijvoorbeeld ABN Amro Informal Investment Services. Deze laten je executive summary onder hun leden rouleren en organiseren regelmatig bijeenkomsten waar je kunt netwerken en presenteren voor business angels (oefen wel vooraf je presentatie, ook wel "pitch" genoemd). Zowel de entrepreneurs als de business angels worden gescreend voordat ze worden toegelaten tot deze bijeenkomsten. Business angels mogen dan meer geld hebben dan de gemiddelde mens, het zijn wel mensen. Mensen maken fouten en hebben gebreken. Bekend zijn "virgin angels" (hun eerste deal mislukt vrijwel altijd, dus pas op dat jij die eerste deal bent) en "business devils" (boeven en boefjes, wees op je hoede). Voordat je met elkaar in zee gaat, moet je erachter komen of de ander te vertrouwen is. Dit geldt natuurlijk voor beide partijen. Zowel investeerder als entrepreneur moet erachter zien komen of ze bij elkaar passen. Alles kan erg snel en informeel gaan met een "engel" maar het is zinvol om afspraken schriftelijk vast te leggen, eventueel met ondersteuning van een advocaat. Een (aandeelhouders)overeenkomst kan toekomstige problemen voorkomen. In de seed-fase schrijf je samen met je business angel het verdere businessplan en scherp je deze aan. Ook geeft een "angel" suggesties bij de opbouw van je bedrijf, introduceren ze je bij mogelijke teamleden, commerciële partners, technologische partners, medewerkers etc. In de seed-fase werken business angels intensief en nauw samen de entrepreneur en zijn team, om het bedrijf op de rails te zetten. 6. Corporate venturers en seed-kapitaal Veel grote investeerders laten de seed-fase links liggen. Alleen een actieve corporate venturer investeert in de seed-fase. Ook voor een corporate venturer is de executive summary belangrijker dan een uitgebreid businessplan. Belangrijkste reden daarvan is de focus van de corporate venturer op je product. Je businessplan schrijf je in een later stadium in nauwe samenwerking met hun marketingmensen en/of verkopers. Een aantal corporate venturers staat in de database van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) en de European Private Equity and Venture Capital Association (EVCA). Bij de EVCA moet je zoeken naar 'GP - Corporate Venturer', waarbij GP staat voor 'General Partner'. dit is de tegenhanger van de LP of 'Limited Partner.' In de Verenigde Staten en Groot-Brittanië investeert een LP namelijk in fondsen van een GP. Dat betekent dat een LP niet zelf actief is op de markt, zodat je daar je pijlen niet op hoeft te richten. In Nederland noemen wij een GP een participatiemaatschappij of venture capitalist. Een andere optie in dit segment vormen multinationals en grote ondernemingen. De afdelingen die opereren als actieve corporate venturer zijn vaak intern gericht, maar dat is niet altijd zo. Via het internet kun je veel over een bedrijf te weten komen. Probeer de naam van de intern gerichte afdeling te vinden. Soms is het slechts één persoon die de voorselectie verricht. Natuurlijk kun je ook bellen om daar achter te komen. Bereid je erop voor dat je open kaart speelt met een corporate venturer voor wat betreft je idee, product en/of technologie etc. Bij alle investeerders is dit noodzakelijk, maar vooral bij corporate venturers. Zij hebben de technici in huis om je product te screenen. 7. Venture capitalists en seed-kapitaal Voor de meeste professionele investeerders zoals venture capitalists of participatiemaatschappijen is het te vroeg om in deze fase te investeren. De venture capitalists die wél in de seed-fase investeren doen dat in ideeën, uitvindingen en technologieën die een hele markt op zijn kop kunnen zetten, wereldwijd (zogenaamde "disruptive technologies" die een aardverschuiving teweeg kunnen brengen). Hierbij ligt de focus van de venture capitalist doorgaans op één, hoogtechnologische markt zoals Life Sciences, biotechnologie, de gezondheidszorg of de farmaceutische industrie. Ook nanotechnologie is een interessante. In deze sectoren kunnen ontwikkelingstrajecten en daarmee dus de seed-fase erg lang duren, soms tot enkele decennia. Daar tegenover staat dat in geval van succes, de opbrengsten ook enorm zijn. Eén van de meest aansprekende voorbeelden is de miljardenmarkt voor een medicijn tegen aids. Ook alle professionele investeerders staan in de databases van de NVP en de EVCA. Door te zoeken op geografie, sector en/of fase kun je een relevante investeerder selecteren. Doe vervolgens een onderzoek naar de achtergrond, historie en ervaring van de venture capitalist. Lees de informatie op hun website, bekijk hun investeringen, zoek verder op het internet naar teamleden of investeringen, etc. Investeerders waarderen het als entrepreneurs veel van hen weten. Ook het benaderen van entrepreneurs in bedrijven waarin ze geïnvesteerd hebben, stellen venture capitalists op prijs. Doel is om de naam van die investeringsmanager te weten te komen die ervaring heeft met het investeren in jouw markt en op zoek is naar producten waar hij of zij nog niet over gehoord heeft. Een dergelijke investeerder is in staat je technologie te doorgronden en je kansen in de markt in te schatten. Let er wel op dat je keihard afgestrafd wordt als deze persoon meer over je markt weet dan jij. Dit type investeringsmanager in seed-kapitaal is vrijwel altijd een ervaren entrepreneur met een groot netwerk. Enerzijds kunnen deze je effectiever coachen na investering, anderzijds vereenvoudigt dit het onderzoek naar je achtergrond voorafgaande aan de investering. Besef dat ook jij erachter moet zien te komen of deze persoon te vertrouwen is en hoe hij samenwerkt. Ook in dit geval moeten investeringsmanager en entrepreneur erachter zien komen of ze bij elkaar passen. Conclusie In de R&D-fase van je bedrijf, tijdens de seed-fase is de zoektocht naar "proof of concept" belangrijker dan geld aantrekken. Onderzoeken of er een markt is voor je product en het vinden van commerciële partners zijn belangrijker dan het zoeken van financiële partners. Alleen door daadwerkelijk actief te zijn in je markt kom je er echt erachter wat daar belangrijk is en leer je er mensen kennen. Uit dit netwerk komen je zakenpartners, sponsors of investeerders zoals business angels of corporate venturers. In de praktijk zal het exacte onderscheid niet altijd direct duidelijk zijn. Dat is ook niet zo belangrijk en eigenlijk (hun) geld ook niet. Eerst moet je bewijzen dat er een markt is voor je product én een entrepreneur in huis halen als je dat zelf niet bent. Als je daarna nog steeds behoefte aan geld hebt, kun je op zoek gaan banken, business angels, corporate venturers of venture capitalists. Tot die tijd ben je aangewezen op je eigen geld en dat van je familie of vrienden, de overheid of sponsors.
-
De financieringsbronnen voor ondernemers die ik totnogtoe heb beschreven zijn overheid, familie & vrienden, sponsors, banken, business angels en corporate venturers. In dit achtste deel van mijn serie beschrijf ik de karakteristieken van venture capitalists en wie ze zijn. In de volgende twee delen behandel ik achtereenvolgens “wat venture capitalists zoeken” en “hoe ze werken”. Venture capitalists zijn de derde bron in de serie investeerders na business angels en corporate venturers. In Nederland noemen we venture capitalists ook wel participatiemaatschappijen of investeringsmaatschappijen. Dit type investeerder ken ik vrij goed want ik heb ruim negen jaar in deze industrie gewerkt. Inleiding Venture capital ontstond in de VS aan het begin van de vorige eeuw toen leden van rijke families (bv. Rockefeller) besloten te investeren in niet-beursgenoteerde ondernemingen buiten hun eigen familie conglomeraten. Daarmee maakten deze business angels voor het eerst in de geschiedenis van de VS onderscheid tussen het eigendom en het management van bedrijven. Na de tweede wereldoorlog ontstond hieruit de professionele investeringswereld: venture capitalists die beroepsmatig in onderneming investeerden. Begin jaren '60 was de UK het eerste Europese land waar dit concept werd geïntroduceerd. In het begin van de jaren tachtig kwamen de professionele investeerders naar op het vaste land van Europa, in eerste instantie in Nederland. Het waren vooral de Nederlandse banken die de initiatieven namen. Venture capitalists: karakteristieken Venture capitalists zijn professionele kopers van aandelen in niet-beursgenoteerde bedrijven. Venture capitalists investeren met het geld van institutionele beleggers zoals pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en banken. Institutionele beleggers investeren geld in fondsen die gemanaged worden door venture capitalists. In het Angelsaksische jargon heten deze institutionele beleggers vervolgens “limited partners” terwijl de fondsmanager, de venture capitalist “general partner” wordt genoemd. Het kapitaal dat venture capitalists managen, (hun fondsen) varieert van € 10m tot € 15 miljard (!). Per transactie investeren ze tussen € 0,5m en een paar € 100m. Investeringsmanagers van venture capitalists zijn werknemers die tussen de 25 en 55 jaar oud zijn. Het overgrote deel van deze “dealmakers” heeft een financiële achtergrond. Het doel van venture capitalists is het maken van winst of liever gezegd het genereren van cash voor hun aandeelhouders. Daartoe helpen ze ondernemers en management teams winstgevende, cashgenerende en verkoopbare ondernemingen te bouwen. De venture capital industrie komt uit het Angelsaksische taalgebied waardoor het jargon voornamelijk uit Engelstalige woorden bestaat. Het eerste onderscheid dat voor jou als ondernemer belangrijk is het verschil tussen private equity en venture capital. Met private equity bedoelen venture capitalists dat ze in volwassen ondernemingen investeren, met venture capital investeren ze in jonge bedrijven. Zie verder onder “venture capitalists: wat ze zoeken”. Venture capitalists: wie ze zijn Een tweede onderscheid bij venture capitalists is die tussen “evergreens” of “revolving” fondsmanagers. Evergreens hebben kapitaal voor de lange termijn ter beschikking. Zij herinvesteren het geld dat ze verdienen en zijn meestal dochteronderneming van een bank, pensioenfonds, verzekeraar of andere institutionele belegger. In jargon heten deze venture capitalists “captives”. “Revolving” fondsmanagers hebben kapitaal voor een beperkte periode tot hun beschikking. Zij trekken geld aan in een fonds, investeren totdat het geld op is waarna het fonds “op slot” gaat en de focus op het beheren en desinvesteren van de deelnemingen in de bedrijven. Van begin tot het eind neemt deze cyclus ongeveer tien jaar in beslag. In geval van succes kan de venture capitalist besluiten om, enige tijd voordat het fonds “op slot” gaat opnieuw geld aan te trekken in een nieuw fonds. Als je als ondernemer zaken wilt doen met venture capitalists en is het dus zaak erachter zien te komen of je te doen hebt met een evergreen of fondsmanager. In het laatste geval moet je erachter zien te komen of geld is voor het doen van investeringen. Tijdens de gesprekken kun je dit aan de investeringsmanager vragen. Een derde onderscheid dat ik behandel is die van grote, middelgrote en niche venture capitalists. Grote venture capitalists Het kapitaal dat grote venture capitalists managen is verscheidene miljarden Euro groot terwijl per deal of transactie de grote investeerder tussen € 1m en € 250m investeert. Grote venture capitalists hebben afdelingen of dochterondernemingen die gespecialiseerd zijn in bepaalde type transacties (bv. buy-outs), sectoren (bv. Life Sciences) of geografische gebieden (bv. Europa of Nederland). Soms zijn dit ook aparte fondsen dat wil zeggen dat de gelden aangetrokken zijn voor transacties die alleen voldoen aan die voorwaarden. Een bijzonder soort afdeling is de zgn. “fund of funds”. Vrijwel elke grote venture capitalist heeft een dergelijk onderdeel waarmee ze in fondsen van andere, vaak niche venture capitalists investeren. Grote venture capitalists fungeren dan als institutionele belegger en investeren strategisch in venture capitalists met meer kennis en / of ervaring in bepaalde deelgebieden zoals early stage technologie investeringen of regio’s zoals in Oost Europa. Evergreens zijn vooral in Nederland populair met als voorbeelden van grote venture capitalists: Alpinvest (eigendom van ABP en PGGM), ABN Amro Capital en NPM Capital (SHV). Voorbeeld van een grote “revolving” fondsmanager is Gilde Investment Management. Middelgrote generalisten Middelgrote generalisten managen tot een paar honderd miljoen Euro, per transactie investeren ze van € 1m tot enkele tientallen miljoenen Euro. Generalist venture capitalists investeren zowel private equity als venture capital terwijl sommigen ook nog in andere venture capitalists investeren (“fund of funds”). Voorbeelden van middelgrote generalisten tevens evergreens zijn Parcom Ventures (ING), Residex Venture Capital Network (Achmea), Rabo Participaties, Halder Holdings (GIMV in België) en Bencis (voorheen Nesbic). Voorbeelden van middelgrote “revolving” fondsmanagers zijn Holland Venture en Greenfield Capital Partners. Niche venture capitalists Niche venture capitalists managen eveneens tot een paar honderd miljoen Euro. Ze investeren per transactie tussen € 250k en € 5m. Niche venture capitalists investeren in bedrijven in specifieke markten, meestal hoog technologische markten zoals Life Sciences of ICT (informatie en communicatie technologie) of deelmarkten daarvan zoals biotechnologie, nanotechnologie, de medische wereld, mobiele telefonie of Internet technologie. Niche venture capitalists combineren ervaren investeerders met industrie specialisten. De laatste hebben langjarige ervaring in de betreffende sector, als ondernemer of manager. Dit type venture capitalist investeert vooral in jonge bedrijven: venture capital. Ze kunnen en willen een hoger risico nemen omdat ze de markt van het jonge bedrijf kennen en begrijpen. Bij dit type venture capitalist zie je vaak dat het management, parallel aan de institutionele beleggers investeert in de fondsen die ze managen. Grotere niche venture capitalists zijn Prime Technology (ICT), Life Sciences Partners, Favonius Partners (software), het kleinere Medsciences Capital (medische sector) of Auxin Invest (ICT). Op de website van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (www.nvp.nl) en op de website van de European Venture Capital and Private Equity Association (www.evca.com) tref je de belangrijkste details van de meeste venture capitalists aan. Ik raad je aan vervolgens te browsen door de websites van enige venture capitalists. Dit was het eerste deel van de zevende bron van geld voor ondernemers, venture capitalists. Ik stel jullie reacties erg op prijs. In mijn volgende column volgt het tweede deel waarin ik in ga op “wat venture capitalists zoeken” waarna ik in het derde deel beschrijf “hoe venture capitalists werken”.
-
Het doel van die strategie is om no matter what de concurrentie op termijn uit te schakelen (of op grote afstand te zetten) Dit kan uitsluitend zo je zult begrijpen als je over voldoende liquide middelen beschikt (beursgang, venture capitalist). Op het moment dat de concurrentie uitgeschakeld is dicteer jij de markt. (ala rocket internet, bol.com, coolblue, thuisbezorgd). Buying market share Acquisition of a larger number of customers through very low (or loss-making) prices under the assumption that they will continue to buy from the firm even when the prices are raised. Bron:businessdictionary.com Uiteindelijk: the winner takes it all -
Voordat VC wordt binnengehaald is het voor de ondernemer al van belang om zich grondig in de VC-Companies te verdiepen. Het gaat hier niet alleen om geld, maar ook om management-support en ervaring die een bedrijf met zich mee brengt. Een eerste ronde Venture Capital houdt voor de meeste Venture Capitalists een minderheidsaandeel in van minimaal 25.1% (tot zo'n 35%). Het spreekt voor zich dat het in het belang van de ondernemer is om dit percentage zo laag mogelijk te houden. Zeker in het geval men een tweede financieringsronde nodig heeft is het cruciaal om het meerendeel van de aandelen in eigen bezit te behouden. Onthoud dat de enige reden voor een Venture Capitalist om te investeren het maken van winst is. In het algemeen heeft een Venture Capitalist bij het aangaan van een financiering een horizon van 3 tot 5 jaar voor ogen. Dit is een streeftijd om uit te stappen, het liefst middels een IPO. Meestal wordt dit contractueel enigszins afgedekt. Zeker op het moment dat een meerderheidsbelang in het bezit is van de Venture Capitalist (wat je als ondernemer dus moet proberen te voorkomen) dan heb je weinig te vertellen. Gaat het goed met je bedrijf dan is de kans groot dat je een belang terug kunt kopen en weer meer dan 50% in je bezit krijgt. Gaat het slecht dan is het voor het overleven van de Venture Capitalist zelf van belang om zijn gekochte zeggenschap te misbruiken om het bedrijf te strippen. Helaas is het zo. Ook bij het groeien van een bedrijf zie je inderdaad dat de oprichter van de start-up op een zijspoor wordt gezet door de Venture Capitalist. Ondernemers zijn niet altijd de beste managers (maar dat verschilt per persoon natuurlijk) en als er 10tallen mensen in dienst komen dan verliest een onderneming zijn wilde haren en zijn andere kwaliteiten nodig om de grote doorgroei te bewerkstelligen. Zorg in alle gevallen dat je patenten en octrooien, mocht je die hebben, in aparte BV's zijn ondergebracht om je activiteiten na faillissement toch door te kunnen zetten in nieuwe onderneming. -
Aanrader is het boek Isaac Singer, The First Capitalist van Alex Askaroff. Door de reeds bestaande uitvindingen van naaimachinerie goed te combineren, maakte Singer dat apparaat toegankelijk voor grote groepen. Voordien werd in de behoefte aan kleding voorzien door kleermakers. De naaimachine maakte confectie mogelijk, wat een totaal nieuwe industrie opleverde. En de prijs van kleding drastisch verlaagde. Singer was de Steve Jobs en Elon Musk van de 19e eeuw. Hij bedacht ook een verkoop-opzet waarbij naaimachines op afbetaling verkocht werden aan particuliere gebruikers. Dat apparaat resulteerde ook in nieuwe medische problemen: de naaipols. Te vergelijken met de muisarm. Ook de typemachine kan je zien als een mechanische robot. Die wordt dan elektrisch. En uiteindelijk geautomatiseerd. Grap is: die dingen hebben eigenlijk geen werknemers verdrongen, maar wel de productie enorm verhoogd. -
Nieuwe ideeen zijn bijna nooit uniek. Meestal heeft iemand anders het idee al gehad of soms zijn meerdere mensen er tegelijk mee bezig. Of een idee een succes wordt blijft voor meer dan 50% afhangen van de persoon achter de ondernemer in combinatie met de markt en concurrentiepositie. Het bang zijn dat anderen je ideeen stelen als je ze deelt is een bekend probleem bij veel ondernemers. In de praktijk valt het echter mee en kan elke feedback die je krijgt gebruikt worden om je plannen te verbeteren. Er zijn bepaalde Venture Capitalists die NDA's weigeren te tekenen onder het motto dat dit teveel tijd kost of dat het geen zin heeft om ze te tekenen omdat er bijna nooit een uniek idee wordt gesubmit. Het beste advies dat ik kan geven is om geen zaken te doen met Venture Capitalists die geen NDA willen ondertekenen. Niet dat ze niet direct te vertrouwen zijn, maar meer uit het respect dat men dient te tonen richting de ondernemer en een stukje professionaliteit dan een Venture Capitalist dient uit te dragen. Het moet immers een partner worden in de groei van je bedrijf! Wat een bekend gebruik is, is om een management summary van 1 a4 op te sturen naar de Venture Capitalist waarin globaal heb business plan wordt samengevat. Op basis van een goede management summary kan een Venture Capitalist inschatten of men meer tijd wil investeren in het doornemen van het business plan zelf. Pas nadat deze interesse is geuit en voordat je het business plan inzichtelijk maakt zorg je dat de NDA door de Venture Capitalist wordt geaccepteerd.
-
Zelf zit ik al behoorlijk lang met een goed idee op de proppen alleen heb ik te weinig kapitaal om hetgeen te financieren. Uitkomst is een informal of venture capitalist, alleen staan die überhaupt wel te trappelen op een jonge knaap die enkel een goed idee heeft maar nog geen ervaring heeft met ondernemen en geen geld heeft? Daarnaast zit er natuurlijk ook een kans in dat mijn idee wordt 'gejat' en dat ik buiten kom te staan. Kortom, weet iemand hoe ik dit het beste kan aanpakken en hoe ik het beste een informal of venture capitalist kan benaderen en onderhandelen? Wat moet je kennen en kunnen wil je een goede indruk achterlaten bij deze mensen? En kan iemand mij tot slot ook nog uitleggen wat doorgaans de werkwijze is? Column van Ties heb ik al doorgenomen ;) -
Hoi allemaal, Wel wat laat maar ik zou me toch nog even in de discussie willen mengen. Evenals Nils geloof ik niet in een ondernemers CV. Als ik de discussie goed heb begrepen, zijn er twee mogelijkheden. Het door particulieren opgehoeste geld 1) leen je aan 2) investeer je in starters en kleine ondernemingen. In het eerste geval creëer je een bank (in de vorm van een CV), in het tweede geval een venture capitalist. Zowel het uitlenen van geld als het investeren van geld is een vak apart dat alleen door specialisten (lees banken resp. investeerders) gedaan kan worden. Voor zover ik kan nagaan was de tante Agaath regeling een voorbeeld van de eerste variant. Het probleem met de tweede variant is dat, zelfs met zeer ervaren early stage venture capitalist, de investeerders (= particulieren) wel goed moeten beseffen welke (enorme) risico's ze lopen bv. vergeleken met de toch al grote risico's van de aandelenmarkten. In het geval van een CV is bovendien is het gebrek aan liquiditeit een probleem dwz. de deelnemers kunnen niet op elk moment verkopen. Waar ik wel in geloof is in beursgenoteerde investeringsfondsen gemanaged door een ervaren venture capitalist. In Europa zijn alleen in London beursgenoteerde investeerders waarvan de bekendst 3i is. Dan heb je in ieder geval het probleem van de liquiditeit opgelost. Ik denk dat de toezichthouders (= centrale banken) een beursnotering van investeerders tegenhouden i.v.m. de risico's. Nog even over de regeling voor business angels in het VK. Ik ben geen expert maar ik heb begrepen dat, naast de door PIMs genoemde voordelen, het ook zo dat indien business angels hun deelneming verkopen zij de betalen belasting kunnen uitstellen. Dit kunnen zij in principe oneindig indien zij hun winsten herinvesteren. Zie onderstaande quote uit een document van de NBAN (zie www.bestmatch.co.uk). Het volledige document vindt je op deze link: http://www.bestmatch.co.uk/Bulletins/directory.pdf Met vriendelijke groet, Ties
-
Het afgelopen jaar heb ik een software product ontwikkeld. Dat product begint enige vorm te krijgen, en ik kom nu in het stadium dat ik een externe investeerder zou willen aantrekken. Die investeerder zou dan een bedrag investeren in de orde van 2 tot 5 miljoen euro, om mensen aan te nemen en het product verder te ontwikkelen. De investering vindt in zo'n geval plaats door in een BV de investeerder 30% van de aandelen te geven voor inbreng van het kapitaal, terwijl ik als ontwikkelaar en oprichtster 70% behoud. Mijn vraag is: hoe beschouwt de belastingdienst de oprichting van een BV op het moment dat ikzelf mijn product inbreng en de investeerder het kapitaal inbrengt. Je kunt de rekensom maken dat als de investeerder 3 miljoen investeert en 30% van de aandelen krijgt, dat mijn 70% van de aandelen 7 miljoen waard zijn en dat mijn inbreng dus op 7 miljoen euro gewaardeerd moet zijn. Maar een product waar ik in mijn eentje een jaar aan werk kan ik niet waarderen op 7 miljoen euro. Er is ook geen 7 miljoen euro op magische wijze gecreërd bij de oprichting van de BV. In mijn optiek onderneemt de fiscus geen aktie bij de oprichting van de BV. Echter, een fiscalist vertelde me dat als je het zo doet, je het risico loopt dat de belastingdienst zegt dat er 7 miljoen in waarde is gecreëerd waarover ik dan belasting zou moeten betalen. Dat kan niet, want ik heb geen geld. De oplossing die dan wordt gesuggereerd is dat ik aan het begin van mijn ontwikkelingswerk een BV opricht waarin het IP van de software wordt ondergebracht, dat de waarde van de BV dan in de loop van de tijd vanzelf stijgt, tot het moment dat de investeerder investeert. Maar daar brengt de boekhouder dan tegenin dat als ik waarde creëer in mijn BV, ik mijzelf een loon moet betalen waarover ik loonbelasting moet betalen. Maar het geld daarvoor is er natuurlijk niet in de BV. Met andere woorden, bij aanvang van het werk een BV creëren voor het IP (intellectueel eigendom) is ook geen valide oplossing. Wat me opvalt is dat iedereen die ik over dit onderwerp spreek, er een andere mening over heeft en mij een ander advies geeft. Dus heb ik het probleem voorgelegd aan de inspecteur van de belastingen. En nu de praktijk. In 1998 heb ik een bedrijf opgericht en in het eerste jaar heb ik in VOF vorm met twee angel investors aan het product gewerkt, met een klein aantal mensen. In 2000 kwam een investeerder op het toneel, met drie miljoen om te investeren. Er is toen door een accountant een waardebepaling gedaan van het product dat ik met de angel investors had ontwikkeld, en die waarde klopte met onze inbreng in de BV. Een andere praktijk. Jaren later heb ik een BV opgericht met angel investors. Ik richtte de BV op, een paar dagen later gaf de BV aandelen uit aan een investeerder, en een maand later weer nieuwe aandelen tegen een hogere waardering aan een andere investeerder. Bovengenoemde fiscalist had hier ongelijk: de fiscus sloeg mij niet aan voor de op magische wijze gecreëerde waarde in de BV. Waarom schrijf ik dit? Mensen hebben hun mond vol over dat innovatie belangrijk is en dat we innovatie moeten bevorderen. De effectiefste innovatie bestaat uit whiz kids à la Brin en Page, die een mooi product bedenken en dat met hulp van investeerders tot een multinationaal bedrijf uitbouwen. De fiscus maakt dit soort innovatie in ons land zo niet onmogelijk dan toch nodeloos ingewikkeld. Vandaar dat ik nu wel 's een definitief antwoord wil, met bijbehorende zekerheid, hoe je een product op je zolderkamer ontwikkelt en daarna met hulp van een serieuze investeerder op de markt kan brengen. Mijn voorstel aan de politiek is dat we het proces "whiz kid met venture capitalist geeft groots product" stroomlijnen en ontdoen van nodeloze barrières.
-
Nee, ik probeer nooit geld te lenen van banken. Een bank is een instantie die je een paraplu leent als het mooi weer is, en 'm terugvraagt als het begint te regenen. Als je een nieuw bedrijf start met een nieuw product, dan is de meest voordelige financiering zelf financieren. De tweede is familie en vrienden. De derde is een investeerder. Een kleine investeerder heet een "angel investor", een grote heet "venture capitalist". Die laatste heb je niet nodig, en een angel investor ook niet want ook die doen in grotere bedragen. Blijft over familie en vrienden, en eigen geld. Nogmaals, banken doen niet in investeren in nieuwigheden. Die lenen je alleen geld als je een onderpand hebt dat aanzienlijk meer waard is dan de lening, en ze vragen de lening terug op een moment dat je dat net niet kunt gebruiken.
-
Hoi Welleke en mijn mede-HLers, Je vroeg om een reactie van een venture capitalist. Hoewel wat laat wil ik als ex-VC toch nog even reageren op de discussie. Ook omdat ik vind het een erg belangrijk thema is. Tja, waarom zou je eigenlijk als ondernemer in zee gaan met een venture capitalist? Denk dat te veel ondernemers te snel aan VC’s denken. Slechts minder dan 1% van alle bedrijven is geschikt voor VC’s. In early stage venture capital zoeken VC’s naar bedrijven die naar bedrijven die aan een hele reeks voorwaarden moet voldoen waarvan de belangrijkste is dat er een ervaren entrepreneur aan het roer staat. Ik zou de vraag willen uitbreiden tot: waarom in zee met een investeerder (jammer genoeg klinkt deze zin niet meer zo goed als het origineel) of nog breder: waarom trek je als ondernemer überhaupt geld aan van derden of waarom wil je meer dan het geld van je klanten? Dit is mijn stokpaardje want voordat je op zoek gaat geld naar geld moet je hierover goed nagedacht hebben want je moet beseffen wat je wachten staat. Daarna moet je je bedrijf met je ideeën, plannen etc. uitwerken in een business plan en een grondig onderzoek doen naar mogelijke financieringsbronnen. Ik wil niet discussiëren over de vraag of Nils gelijk heeft dat de houding van VC’s fout is. Ben echter van mening dat dit soort opmerkingen geen zoden aan de dijk zet. VC’s beschikken nu eenmaal over het geld dat entrepreneurs graag zouden willen hebben. VC’s krijgen nog altijd meer aanvragen dan dat ze investeringen doen. Sterker nog VC’s investeren slechts in 1% van de bedrijven die ze aangeboden krijgen. Indien je een deel van het geld van VC’s zou willen hebben moet je aan hun eisen voldoen! Met vriendelijke groet, Ties
-
Hoi Bruggenbouwer, Mooie kans inderdaad. Die krijg je niet vaak in je carrière. Ik denk dat je bij het begin moet beginnen. Eerst zul je duidelijk moeten krijgen wat de Rvs exact wil met je business unit. De extremen: een vennootschap optuigen die onafhankelijk is van de holding met de aandelen in handen van de holding of een percentage variërend van 1% tot 100% van het bedrijf aan je verkopen en jou de financiering van de koopsom laten regelen. Als de RvB een minderheidsbelang wil verkopen moet je eerst een prijsindicatie zien te krijgen. Als je het geld niet zelf hebt kun je vragen of de verkoper dat niet wil financieren. Zo niet, dan kun je met naar een bank stappen en bijvoorbeeld je huis als onderpand aanbieden waarna je wellicht een financiering kunt krijgen. Als de RvB een meerderheidsbelang (> 50%) wil verkopen is sprake van een "managementbuy-out" of MBO. Als je zelf het geld niet hebt om de koopsom te financieren kun je contact opnemen met een participatiemaatschappij (ook wel “venture capitalist” of “private equity” investeerder). Ondersteund door deze investeerder kun je dan een bod uitbrengen op de vennootschap. Ik nodig je uit de drie artikelen te lezen over venture capitalists op ons prachtige forum: deel i, deel II en deel III. Welke variant je ook kiest zorg dat je een fantastisch businessplan schrijft en huur goede adviseurs in, ga niet zelf sleutelen. Als je nog vragen hebt kun je ze alsnog stellen. Met vriendelijke groet, Ties
