Gebruik van productfoto's. Toestemming van groothandel. Mag producent overrulen?

[tientalenten]

Hallo mede ondernemers.

 

Ik verkoop in mijn webshop 1 product. De producent van dit product is Amerikaans en ik verkrijg het product via 2 groothandels in Nederland.

Van de 2 groothandels heb ik (via de mail) toestemming de productfoto's te gebruiken die ik van de website van de groothandel afhaal.

Mag de producent van het product mij dan alsnog verbieden foto's van hun product te plaatsen?

 

(Dit is nog niet het geval hoor, ik heb voor de zekerheid zelf foto's gemaakt, maar ik zou het wel fijn vinden hier duidelijkheid over te hebben voor de toekomst).

 

Alvast bedankt.

[Norbert Bakker]

Mag de producent van het product mij dan alsnog verbieden foto's van hun product te plaatsen?

Ja, want de producent is de rechthebbende.

 

Meestal staat in de distributieovereenkomst dat iedere erkende/ gelicenceerde partner toestemming heeft om deze foto's te gebruiken maar het is met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid niet aan de groothandel om dat recht ook aan niet-erkende partners te geven.

 

(Dit is nog niet het geval hoor, ik heb voor de zekerheid zelf foto's gemaakt, maar ik zou het wel fijn vinden hier duidelijkheid over te hebben voor de toekomst).

Heel goed!

 

[tientalenten]

Hoi Norbert,

 

bedankt weer.

 

Maar daar vloeit dan een volgende vraag uit:

 

Als ik die foto's wel zou plaatsen, ben ik dan aansprakelijk, of de groothandel die mij hier schriftelijk toestemming voor heeft gegeven?

[Norbert Bakker]

Als ik die foto's wel zou plaatsen, ben ik dan aansprakelijk, of de groothandel die mij hier schriftelijk toestemming voor heeft gegeven?

Een hele slimme vervolgvraag! (Daar kan menig webwinkel een voorbeeld aan nemen)

 

Daar durf ik voor de verandering geen stellig antwoord op te geven: lijkt me iets voor een jurist of voor Twa / Hans: die weten daar meer van af.

 

Mijn vermoeden is dat je - omdat de groothandel toestemming heeft gegeven - te goeder trouw hebt gehandeld. Bovendien is nog maar de vraag of de fabrikant door het gebruik van de foto schade lijdt: en schade is een van de voorwaarden voor aansprakelijkheid (zonder schade, geen aansprakelijkheid)

[Cosara]

Als ik die foto's wel zou plaatsen, ben ik dan aansprakelijk, of de groothandel die mij hier schriftelijk toestemming voor heeft gegeven?

Gezien het antwoord van Norbert is de vraag is eigenlijk niet meer relevant.

 

Je blijft zelf aansprakelijk wegens nalatige controle.

 

Contoleer of de groothandel inderdaad toestemming heeft van de rechthebbende om de afbeeldingen aan klanten van de groothandel te verstrekken.

 

Met de vriendelijke groeten van Nedzhibe

 

[Cosara]

Mijn vermoeden is dat je - omdat de groothandel toestemming heeft gegeven - te goeder trouw hebt gehandeld.

Te goeder trouw betekent dat iemand uit zuivere motieven handelt en dat er geen sprake is van een vooropgestelde onwettige handeling. Dat betekent echter niet dat de handeling zonder gevolgen is ... met andere woorden, het legaliseert en vrijwaart de handeling niet voor onrechtmatig gebruik.

 

 

Bovendien is nog maar de vraag of de fabrikant door het gebruik van de foto schade lijdt: en schade is een van de voorwaarden voor aansprakelijkheid (zonder schade, geen aansprakelijkheid)

Het wel of niet lijden van schade legaliseert het gebruik van de foto's niet.

 

Met de vriendelijke groeten van Nedzhibe

 

[tientalenten]

Je blijft zelf aansprakelijk wegens nalatige controle.

 

Contoleer of de groothandel inderdaad toestemming heeft van de rechthebbende om de afbeeldingen aan klanten van de groothandel te verstrekken.

 

Hoe ver gaat deze aansprakelijkheid op controle dan?

Ik zou denken dat het voldoende is als ik aan de groothandel vraag of ik de foto's van hun site mag gebruiken. Dan hoef ik toch niet verder te controleren of zij wel toestemming hebben gehad van de producent van de producten en van de foto's?

 

Is het niet vergelijkbaar met dat ik het product koop bij de groothandel? Ik hoef dan toch niet ook uit te zoeken of de groothandel wel toestemming heeft van de producent om dat product te verhandelen? Of is dat appels met peren vergelijken?

[Ron van der Kolk]

Hoe ver gaat deze aansprakelijkheid op controle dan?

Tot redelijkerwijs. "Ja maar het moest/mocht van hem!" werkte als kind ook niet om onder je verantwoordelijkheid te komen. Het is hier duidelijk dat de groothandel niet de producent is.

 

Is het niet vergelijkbaar met dat ik het product koop bij de groothandel? Ik hoef dan toch niet ook uit te zoeken of de groothandel wel toestemming heeft van de producent om dat product te verhandelen? Of is dat appels met peren vergelijken?

Jij hoeft niet uit te zoeken of de groothandel het aan jou mocht verkopen, want dat is jouw probleem niet. Je moet wel uitzoeken of je het zelf mag wederverkopen, dat is jouw verantwoordelijkheid. Van een ondernemer wordt die moeite verwacht.

 

[Floor May]

Bij auteursrechten (dat zijn de rechten die op foto's rusten) is de openbaarmaking hiervan, zoals via een online winkel/groothandel, voorbehouden aan de auteursrechthebbende. Je mag slechts ook openbaarmaken als je hier expliciet toestemming voor hebt. Dit kan gepaard gaan met een licentievergoeding.

 

Als jij een foto openbaar maakt zonder toestemming maak je in principe inbreuk op de auteursrechten van de rechthebbende. Dat is het uitgangspunt. Het is dus aan jou om dat te controleren. Het vragen (en zwart op wit op schrift krijgen) is het minste wat je kunt doen. Mocht jij om wat voor reden dan ook aangesproken worden op auteursrechtinbreuk, dan ben jij hiervoor aansprakelijk. De schade kan enorm oplopen. Dat de auteursrechthebbende ook zou profiteren van jouw openbaarmaking doet daar niet aan af. Indien je toestemming hebt gehad van de groothandel, die op haar beurt vermoedelijk ook toestemming heeft, bestaat er een kans dat je deze schade weer op deze partij kunt verhalen. Maar jij pleegt inbreuk en bent dus de aan te spreken partij. Een vervelende gewaarwording, dus liever het zekere voor het onzekere nemen!

[Hans v N]

Helemaal eens met Floor maar wel met een paar kleine kanttekeningen.

Allereerst wordt de soep niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Dus de kans dat je productfoto van de groothandel gebruikt en dat die daarna om enige reden bezit op auteursrecht inroept en schadevergoeding eist is zo goed als nihil. Ik ken geen enkel voorbeeld. Het is wel zo dat bij enig conflict men vaak een stok zoekt dus het is altijd beter om het zekere voor het onzekere te nemen.

 

En dan moet de vraag nog worden beantwoord of er überhaupt sprake is van auteursrecht. Bij productfoto's is dat namelijk niet altijd het geval. Een product voor een neutrale achtergrond draagt niet het "stempel van de maker" dus is in principe vrij. Maar ook hier is het toch weer oppassen omdat het in de jurisprudentie ook onrechtmatig kan zijn om foto's waar geen auteursrecht zit te gebruiken, eenvoudig omdat je misbruik maakt van de inspanning van anderen.

 

Persoonlijk zou ik ALTIJD eigen foto's gebruiken dan heb je namelijk ook geen discussie. Probleem is dan weer vaak wel dat anderen jouw foto's gaan gebruiken. Veel mensen denken namelijk dat alles wat op Internet staat openbaar is en vrij om te gebruiken.

[TwaBla]

 

Het auteursrecht ligt niet bij de producent van het afgebeelde product en ook niet bij de merkhouder, maar bij de fotograaf. Als er al sprake is van auteursrecht, gezien het doorgaans onpersoonlijke karakter van de fotografie.

 

De wereld hangt vol met foto's van merkproducten en volgens mij onderzoekt niemand of de fotograaf wel toestemming voor dat gebruik heeft gegeven.

 

Vraagsteller koopt een product in bij een groothandel die dat met toestemming van de merkhouder in Europa (EER) op de markt brengt. Dan is er sprake van uitputting van het merkrecht. Bijgevolg mag de wederverkoper ook reclame maken voor zijn activiteiten. Gebruik van foto's die door de groothandel (met impliciete instemming van de merkhouder waarvan verondersteld mag worden dat die een licentie heeft) ter beschikking zijn gesteld is ter goeder trouw.

 

Desondanks ontstaat er soms gezeur over auteursrechten, het gebruik van beeldmerken en merknamen. Ik wil wel eens wat rechtspraak zien waarin het gebruik van productfoto's ontzegd wordt aan een rechtmatige reseller op grond van het auteursrecht. Theoretische verhalen zijn minder van belang.

[Norbert Bakker]

 

Het auteursrecht ligt niet bij de producent van het afgebeelde product en ook niet bij de merkhouder, maar bij de fotograaf.

 

Alleen als die foto's 'een eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker’ hebben, want anders is er sowieso al geen auteursrechtelijke bescherming van productfoto's mogelijk

 

En daar waar dat - door het creatieve /persoonlijke element - wel het geval is, is het ook niet ongebruikelijk dat de fotograaf (tegen een passende vergoeding/meerprijs uiteraard) de auteursrechten overdraagt aan de merkhouder of fabrikant: alleen op die manier heeft de merkhouder de mogelijkheid om exclusiviteit voor de eigen distributiekolom effectief af te dwingen.

[TwaBla]

Alleen als die foto's 'een eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker’ hebben, want anders is er sowieso al geen auteursrechtelijke bescherming van productfoto's mogelijk.

Dat maakt bovenstaande redeneringen dat de foto niet gebruikt mag worden een beetje eigenaardig.

 

Bij Boek 9 wat meer uitleg over het uitputtingsbeginsel.

 

Verkoop door of met toestemming rechthebbende. Het Hof stelde in Deutsche Grammophon Gesellschaft v Metro van 1971(IEPT19710608) voorop dat een rechthebbende van een IE-recht (in die zaak van het Duitse naburige recht van een fonogrammenfabrikant) zijn nationale exclusieve IE-recht niet kan uitoefenen ten opzichte van producten die “door hemzelf of met zijn toestemming in een andere lidstaat zijn verkocht.”

 

Deze leer van het Deutsche Grammophon-arrest werd vervolgens doorgetrokken naar het merkenrecht (Centrafarm v Winthrop; IEPT19741031), het octrooirecht (Centrafarm v Sterling Drug; IEPT19741031), en het auteursrecht (Membran & K-Tel v GEMA; IEPT19810120).

 

In al deze arresten werd in gelijkluidende bewoordingen geantwoord dat indien producten in een lidstaat door of met toestemming van de rechthebbende in het verkeer zijn gebracht, diezelfde rechthebbende vervolgens geen nationale IE-rechten in stelling kan brengen om verhandeling van die producten in een andere lidstaat te blokkeren.

 

Verkoop door “economisch verbonden partij”. In latere arresten heeft het Hof van Justitie vervolgens aangegeven dat voor uitputting voldoende is dat de verkoop plaatvond door een economisch met de IE-rechthebbende verbonden derde, zoals bijvoorbeeld een licentienemer of distributeur. Indien een met de IE-rechthebbende economisch verbonden derde de producten in het verkeer brengt wordt de toestemming van de IE-rechthebbende verondersteld.

 

IHT-arrest. In het arrest IHT v Ideal Standard (IEPT19940622) vatte het Hof zijn eerdere rechtspraak op dit punt samen: De artikelen 30 en 36 staan dus in de weg aan de toepassing van een nationale wet die de merkgerechtigde in de staat van invoer het recht geeft, zich te verzetten tegen de verhandeling van producten die door hemzelf of met zijn toestemming in de staat van uitvoer in het verkeer zijn gebracht. Dit zogeheten uitputtings-beginsel sorteert effect, wanneer de merkgerechtigde in de staat van invoer en de merkgerechtigde in de staat van uitvoer dezelfde persoon zijn, of wanneer zij verschillende personen zijn doch economisch met elkaar verbonden zijn. Verscheidene situaties zijn denkbaar: de producten worden in het verkeer gebracht door dezelfde onderneming, door een licentiehouder, door een moedermaatschappij, door een tot hetzelfde concern behorende dochtermaatschappij of door een alleenvertegenwoordiger.

 

Keurkoop v Nancy Kean. Deze rechtspraak gaat terug op het arrest Keurkoop v Nancy Kean (IEPT19820914) waarin het Hof al overwoog dat de houder van een modelrecht zich kon verzetten tegen de invoer van uit een andere lidstaat afkomstige inbreukmakende voortbrengselen, op voorwaarde dat de betrokken voortbrengselen in die andere lidstaat in het verkeer zijn gebracht zonder toedoen of toestemming van de houder van het recht of van iemand die door banden van economische of juridische afhankelijkheid met hem is verbonden, [....].

 

Europese uitputting. Tot de introductie van de merkenrichtlijn van 1989 was het nog een zaak van nationaal recht van de lidstaten of uitputting enkel gold voor producten die binnen de Europese markt in het verkeer waren gebracht of dat uitputting gold ongeacht waar ter wereld het product door de rechthebbende in het verkeer was gebracht. De uitputtingsregel van (destijds) artikel 7(1) van de Merkenrichtlijn 1989 bracht daarin verandering – althans in de optiek van het Hof van Justitie – door te bepalen dat het merkrecht de merkhouder niet toestaat het gebruik van het merk “te verbieden voor waren die onder dit merk door de houder of met zijn toestemming in de Gemeenschap in de handel zijn gebracht.” Deze regel is in de Merkenrichtlijn 2015 neergelegd in artikel 15(1).

 

[Norbert Bakker]

Alleen als die foto's 'een eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker’ hebben, want anders is er sowieso al geen auteursrechtelijke bescherming van productfoto's mogelijk.

Dat maakt bovenstaande redeneringen dat de foto niet gebruikt mag worden een beetje eigenaardig.

Terechte opmerking.

 

Die redeneringen zijn - met voortschrijdend inzicht - alleen van toepassing op werk dat überhaupt auteursrechtelijk beschermd kán worden. Generieke productfoto's op een witte achtergrond zijn dat dus kennelijk niet.

 

Zie ook deze uitspraak en dan specifiek paragrafen 4.13 t/.m 4.16

 

[TwaBla]

Die redeneringen zijn - met voortschrijdend inzicht - alleen van toepassing op werk dat überhaupt auteursrechtelijk beschermd kán worden. Generieke productfoto's op een witte achtergrond zijn dat dus kennelijk niet.

Ook voor het auteursrecht geldt het uitputtingsbeginsel als dat recht gebruikt wordt om het vrij verkeer van goederen te belemmeren, zoals in deze case - zie de uitleg van Boek 9.

 

Zie ook deze uitspraak en dan specifiek paragrafen 4.13 t/.m 4.16.

Geen goed voorbeeld. De gedaagde was geen afnemer van producten van de eiser, dus hier speelt uitputting niet. Is wel een voorbeeld van inbreuk.

 

De vraagsteller in dit topic maakt echter geen inbreuk op enig IE-recht. ;)

 

[Branko Collin]

Bij uitputting in het auteursrecht gaat het over het algemeen over fysieke producten (bijvoorbeeld: een langspeelplaat) of over unieke licenties (bijvoorbeeld het recht om een Steam-spelletje te spelen). De fabrikant kan je niet verbieden deze licenties door te verkopen. (Let wel, je kunt er daarna niet meer zelf van gebruik maken; in het voorbeeld van de TS zou dit gelden als de TS de productfoto's mag gebruiken, maar de groothandel zelf niet meer.)

 

Wat betreft het stempel van de maker; het kenmerk van niet met auteursrechte belaste productfoto's is dat ze een zo natuurgetrouw en zakelijk mogelijke weergave van het product proberen te vormen. Dat is de insteek die ik zou nemen bij het beoordelen van de rechtenstatus, want de betekenis van 'creatief' is nogal afhankelijk van de eigen smaak.

 

Overigens zijn er voldoende rechtzaken over productfoto's, zie bijvoorbeeld hier en hier.

 

Rechters zijn over het algemeen geen fan van onnodig kopiëren, dus wat niet door de inbreukstraat past, kan altijd nog, zoals Hans al aangeeft, over de onrechtmatig-handelen-boeg worden gegooid.

 

Schade is er, zoals Norbert aangeeft, niet (of hooguit aan jouw kant); als Floor en Hans het over schade hebben, dan vermoed ik dat ze de kosten van de procedure bedoelen, die bij IE-zaken flink kan oplopen.

[TwaBla]

Allemaal onjuist.

 

Het Europese uitputtingsbeginsel raakt alle diverse* IE-rechten, niet alleen het merkrecht. Dat uitputtingsbeginsel is met name van toepassing op het probleem dat in de vraag van topicstarter besloten ligt: kan de merkhouder vrije verhandeling belemmeren?

 

Nee, nee en nog eens nee.

 

Boek 9 geeft recente rechtspraak en behandelt ook nog eens de vraag van impliciete toestemming.

 

In het arrest Makro v Diesel van 2009 (IEPT20091015) maakte het hof duidelijk dat deze eis ter zake van impliciete toestemming niet alleen geldt voor situaties waarin producten eerst buiten de EER in het verkeer zijn gebracht, zoals in de Davidoff-zaak aan de orde was, maar ook in geval van verhandeling van binnen de EER in het verkeer gebrachte producten kan spelen.

 

Tevens bevestigde het Hof dat de oude leer van het IHT-arrest (IEPT19940622), ook na de merkenrichtlijn en het Davidoff-arrest, nog steeds van kracht was. Een en ander betekent conform het Hof van Justitie in Makro v Diesel (IEPT20091015) in de volgende situaties van uitputting van merkenrecht sprake is:

 

a) Expliciete toestemming door de IE-rechthebbende;

 

b) Verhandeling door een economisch met de IE-rechthebbende verbonden derde: in dat geval wordt toestemming verondersteld (IHT v Ideal Standard; IEPT19940622); of

 

c) Impliciete toestemming, welke ingevolge het Davidoff-arrest (IEPT20011120) niet kan voortvloeien uit het enkele stilzwijgen van de merkhouder, maar waarvoor vereist is dat die toestemming voortvloeit uit elementen en omstandigheden vóór, tijdens of na het binnen deze zone in de handel brengen, waaruit naar het oordeel van de nationale rechter met zekerheid blijkt dat de merkhouder afstand doet van zijn uitsluitend recht.

 

 

* ^{Je weet maar nooit...}

 

[Branko Collin]

Allemaal onjuist.

 

Wauw!

 

[TwaBla]

Overigens zijn er voldoende rechtzaken over productfoto's, zie bijvoorbeeld hier en hier.

Lees die berichten nou eens rustig. Dat zijn inbreukzaken waar het uitputtingsbeginsel geen enkele rol speelt.

 

Topicstarter koopt in bij een economisch verbonden partij en impliciete toestemming is dan gebruikelijk...

 

Wat het auteursrecht te maken heeft met het spelen van spelletjes lijkt me een leuk onderwerp voor een borrel. ;D

 

[Norbert Bakker]

Allemaal onjuist.

 

Stellig, doch hopelijk niet gevaarlijk ;)

 

[TwaBla]

Wauw!

Kwam nog een bekende tegen (die niet op zijn mondje gevallen is) in die kwestie over auteursrechten op standaard foto's. ;D

 

Branko Collin

2 juni 2008 @ 11:10

 

“In plaats van alles bij je concurrent te halen, had je ook zelf wat foto's en teksten kunnen maken. Profiteren van het werk van je concurrent is niet de bedoeling.“

 

Wat een volslagen onzin.

 

[TwaBla]

Je blijft zelf aansprakelijk wegens nalatige controle.

Voorbeelden van het gebruik van promotiemateriaal zoek ik nog (dat is namelijk een bekend twistpunt), maar de noodzaak van enige controle blijkt ook uit deze kwestie mbt promotioneel textiel. In het kort: krijg je als kleine handelaar merkproducten aangeboden van een willekeurige partij, dan moet je zelf checken of de verkoop volgens de afspraken verloopt.

 

Daar valt wel weer iets op af te dingen trouwens, getuige ook een jaar of vijf aan rechtszaken over de verkoop van Allstar Converse bij diverse schoenenzaken en warenhuizen. Daar zijn heel wat handelshuizen aan kapot gegaan. Aan die rechtszaken.

 

[Highio]

Ik vind dit nogal een hoop theorie en interne discussie. Als je langs twee wegen een artikel aangeboden krijgt, dan lijkt me de praktijk anders te liggen. Heeft de groothandel je schriftelijk gemeld dat je de foto's van de merksite kunt trekken? Je had als afnemer ook op levering (verstrekking) kunnen staan. Misschien iets veiliger, maar dan had je waarschijnlijk hetzelfde materiaal gekregen. En er is toch nog geen probleem?

 

Groet,

 

Highio

 

[tientalenten]

Allemaal bedankt voor het aandragen van bewijs voor en tegen het gebruik van productfoto's.

 

Er is inderdaad nog geen probleem, want ik maak zelf de foto's die ik in mijn webshop gebruik.

En ook na mijn vraag hier zal ik dat blijven doen, want de reacties zijn niet eenduidig, dus better safe than sorry.

 

Beide groothandels hebben mij via de mail gemeld dat ik de productfoto's van hun website mag gebruiken. Ik heb het dus niet over de foto's van de website van de producent zelf alhoewel daar dezelfde foto's staan. Ik neem aan dat een mail ook schriftelijk bewijs is?

[TwaBla]

Ik vind dit nogal een hoop theorie en interne discussie.

Ik vind het triest dat zoveel mensen suggereren dat je als houder van een webshop op zoek moet naar de auteursrechthebbende van de productfoto's die de reguliere groothandel ter beschikking stelt voor de promotie van legaal ingekochte producten. Dan moet je dus het hele spoor terug naar de fotograaf volgen.

 

Het gebruik van platte product-afbeeldingen is al twintig jaar (Dior versus Evora) geen punt meer.

 

De artikelen 30 en 36 EG-Verdrag moeten aldus worden uitgelegd, dat de houder van een merkrecht of een auteursrecht zich niet ertegen kan verzetten, dat een wederverkoper die gewoonlijk gelijkaardige artikelen verkoopt <> deze laatste op de in zijn bedrijfssector gebruikelijke wijze gebruikt om de verdere verhandeling van deze producten bij het publiek aan te kondigen, tenzij wordt aangetoond, dat in de bijzondere omstandigheden van het geval het gebruik van deze producten voor dat doel de reputatie ervan ernstig schaadt.

 

[Hans v N]

Het is inderdaad ondoenlijk om de fotograaf op te sporen en om toestemming te vragen maar ik denk dat in veruit de meeste gevallen het auteursrecht is overgedragen naar de merkhouder of de groothandel mocht die zelf productfoto's hebben laten maken. Ook eens dat de kans dat je op de vingers wordt getikt en uiteindelijk in het ongelijk wordt gesteld verwaarloosbaar klein is als je foto's van de groothandel gebruikt.

 

Echter, als er een conflict dreigt, bijvoorbeeld omdat andere mensen in de distributieketen melden dat zij zich netjes aan de overeenkomst houden en er anderen zijn die dat niet doen, loop je de kans dat je toch tegen een blafbrief aanloopt. Bij TS is er nog niet veel aan de hand maar er is duidelijk sprake van "drukopbouw".

Als je daar niet wakker van ligt is er niet veel aan de hand maar de meeste kleine ondernemers hebben al snel behoorlijk wat stress door dit soort juridisch tonen van spierballen. Nog niet zo lang geleden liep ik naar aanleiding van posts hier tegen geblaf op en ook al was de kans vrijwel nihil dat men enige zaak had, hield het me toch bezig.

Je kan als webshophouder dus best het risico nemen, bijvoorbeeld als je zelf niet zo goed bent in het nemen van foto's, maar geen risico slaapt lekkerder.