Het is bitcoin wat de klok slaat. Dertig procent erbij, twintig procent eraf. In één week. Of zelfs één dag. Mensen die er in belegd hebben moeten over een stevige hand en een sterke maag beschikken. De koersontwikkeling van de meeste cryptovaluta voelden het afgelopen jaar als een dolle achtbaanrit. En de hoeveel aandacht besteed aan het onderwerp in de media lijkt de bitcoin definitief gemeengoed te hebben gemaakt.
Het gevolg is wel dat er begrijperlijkwijs ook steeds meer praktische vragen over cryptovaluta opkomen, met name als het gaat om de fiscale, jurdische en administratieve kant ervan. Soms kan de indruk ontstaan dat deze crypto currencies zó nieuw en bijzonder zijn dat het onmogelijk is om er goed mee om te gaan als het op boekhouden en belasting betalen aankomt. Ik denk dat veel mensen zich op dit punt graag van de domme (laten) houden, omdat ze in de veronderstelling verkeren dat de astronomische koersstijgingen wel eens voor een onbetaalbare belastingaanslag kan gaan zorgen. Maar is dat eigenlijk wel zo?
1. Bitcoins
Om een antwoord op die vraag te vinden, zal ik eerst uitgebreid ingaan op zoveel mogelijk aspecten van de bitcoin zelf. Hoe werkt een bitcoin en wat is het eigenlijk? Hoe (ver)koop je bitcoins vervolgens? En hoe bepaal je de waarde ervan? Op basis van de antwoorden op al die vragen kan mijns inziens een vrije goede inschatting worden gemaakt hoe je vervolgens deze munt moet behandelen – en tegen welke wettelijke en fiscale beperkingen je aan kunt lopen. En die kennis is weer van belang voor het bepalen hoe je met de bitcoin om moet gaan met betrekking tot de inkomenstenbelasting, omzetbelasting, loonbelasting en vennootschapsbelasting.
1.1 Wat is bitcoin?
Bitcoin draait op zogenaamde blokketentechnolgie. Een blokketen (blockchain) is eigenlijk niets meer dan een grootboek (ledger) waarin iedereen alle transacties noteert. Dat grootboek is niet opgeslagen op één centrale plaats, maar in duplicaat bij gebruikers zelf. Omdat er geen centrale opslag of controle is op de juistheid van de blokketen, wordt er binnen het systeem vanuit gegaan dat de blokketen correct is, als het bij nagenoeg iedereen hetzelfde is.
Iedere gebruiker kan een nieuwe transactie toevoegen. Deze transactie wordt vervolgens meegedeeld (broadcasted) aan andere gebruikers, die de transactie controleren. Als er voldoende gebruikers zijn die de transactie hebben gevalideerd, wordt deze genoteerd in een nieuw blok (block) dat wordt vastgeklikt aan de blokketen. Als dat is gebeurd, wordt de blokketen bij alle gebruikers bijgewerkt. Het grootboek is daarna bij iedereen gesynchroniseerd. Transacties die eenmaal in het grootboek zijn opgenomen kunnen niet meer worden veranderd. Zo kan men er dus zeker van zij dat alleen de daadwerkelijke eigenaar van de bitcoins deze kan overboeken.
Het toevoegen van nieuwe blokken met transacties aan de blokketen heet delven (mining). Tijdens dat proces van delven worden nieuwe transacties gecontroleerd op juistheid. Zo wordt verkomen dat dezelfde bitcoins twee keer worden uitgegeven of dat er bitcoins worden overgeschreven die niet bestaan. Het delven gebeurt door met vrij geavanceerde computers een moeilijk cryptografische puzzels op te lossen. Degene die de puzzel oplost krijgt als beloning een aantal bitcoins en een vergoeding voor alle transacties binnen het blok.
Overigens is dit ook meteen een op termijn mogelijk zwak punt van de blokketentechnologie. De blokketen moet immers op steeds meer apparaten worden bijgehouden, geverifiëerd en gesynchroniseerd. En omdat het aantal transacties alleen maar toeneemt, wordt de omvang van de blokketen op ieder apparaat ook steeds groter. De schaalbaarheid op de lange termijn kan dus nog een probleem worden.
1.2 Hoe gebruik je bitcoins?
Om bitcoins te kunnen ontvangen en uitgeven heb je een bitcoinportemonnee (bitcoin wallet) nodig. Als je de bitcoinportemonnee opent gaat deze alle transacties downloaden via andere bezitters van een bitcoincoinportemonnee. Dat zijn inmiddels zoveel transacties, dat het soms dagen duurt voordat alles op je eigen computer staat. Het is aan te raden om een kopie te maken van het portemonneebestand (wallet.dat). Als je die namelijk kwijt raakt, ben je ook je toegang tot de bitcoins kwijt.
Je kunt de wallet ook beschermen met een wachtwoord. Maar ook hier geldt dat je het niet moet vergeten. Het wachtwoord is namelijk normaal gesproken niet meer te resetten in het geval je het bent vergeten. Al zijn er tegenwoordig ook weer websites die zich toeleggen op het kraken van je bitcoinwachtwoord. Het is natuurlijk de vraag in hoeverre je de dát moet willen.
Het is mogelijk om een portemonnee te nemen waarbij de bitcoins of de blokketengegevens bij een derde partij (in de cloud) worden bijgehouden in plaats. Het nadeel hiervan is dat je erop moet vertrouwen dat het bedrijf je bitcoins goed zal beheren. Dat dat niet altijd het geval is bleek wel toen in 2013 het Mt Gox failliet ging.
Om vervolgens bitcoins te kunnen betalen heb je een zogenaamd bitcoinadres (bitcoin address) nodig. Deze kun je zelf aanmaken in je wallet. Een bitcoinadress bestaat uit 26 tot 35 cijfers en letters (bijvoorbeeld 1BvBMSEYstVetqTFn5Au4m4GXg7xJaNVN3). Een beetje vergelijkbaar met een IBAN, dat tegenwoordig uit 16 tot 34 cijfers en letters bestaat (bijvoorbeeld LC14BOSL123456789012345678901234). In dat opzicht lijkt de bitcoinportemonnee een beetje op een bankrekening. Net als bij IBAN zit er bij de bitcoinsoftware een interne controle op de juistheid van elk ingetypte bitcoinadres, maar dan beter. De kans dat je per ongeluk een verkeerd bitcoinadres intypt zou 1 op 4.290.000.000 moeten zijn.
1.3 Is bitcoin anoniem?
Er wordt vaak gedacht dat Bitcoins of cryptovaluta anoniem zijn, maar in feite zijn de bitcoinadressen van de bitcoin wallets zelfs minder anoniem dan een e-mailadres of een bankrekeningnummer. Een e-mailadres is meestal niet direct aan een specifiek persoon te gekoppeld, maar zodra een e-mailadres vaker gebruikt wordt, wordt het veelal ook steeds duidelijker wie er bij dat e-mailadres hoort.
Bovendien zijn alle bitcoinadressen én transacties tot aan het hele begin van de blokketen toegankelijk en doorzoekbaar voor iedereen. Als je dus ooit een spelletje in de Steam Store of een pizzaatje bij Thuisbezorgd hebt besteld met bitcoins, heb je eigenlijk al een aantal broodkruimels laten vallen.
Om je anonimiteit enigszins te waarborgen wordt aangeraden om voor iedere transactie een nieuw bitcoinadres aan te maken. Als iemand immers een bitcoinadres weet, kan die persoon via het openbare grootboek immers alle transacties inzien die op dat adres zijn uitgevoerd. Als je een nieuw adres aanmaakt voor een nieuwe transactie, zal alleen díe transactie met dat adres zichtbaar zijn.
Bitcoinadressen zou je dus misschien meer kunnen vergelijken met de serienummers op bankbiljetten. Het verschil is alleen dat bij transacties met bankbiljetten gewoonlijk niet wordt bijgehouden welk biljet met welk serienummer bij elke transactie van hand tot hand is gegaan. Papiergeld is dus feitelijk anoniemer.
Maar zelfs als je er zelf alles aan doet om anoniem te blijven, kunnen anderen door hun (betaal)gedrag alsnog je identiteit verraden. Bij elke transactie zijn immers altijd minimaal twee partijen betrokken en de mate van anonimiteit daarvan hangt af van de zwakste schakel. Via vrij eenvoudige analyse van alle transacties (die immers openbaar zijn) hebben onderzoekers al aanzienlijke stukken van het bitcoinnetwerk weten te deanonimiseren. Je kunt er dus eigenlijk niet zonder meer vanuit gaan dat je niet te traceren bent door gebruik te maken van het bitcoinnetwerk.
1.4 Is bitcoin geld?
Over de vraag of bitcoin geld is zijn de meningen verdeeld, maar juridisch en fiscaal lijkt het antwoord vooralsnog: nee. Zo is er geen fysieke munt die je kunt vasthouden. Het is eigenlijk niets meer dan een stukje software. Is het dan misschien digitaal geld?
Juridisch wordt bitcoin In Nederland niet gezien als geld in de zin van de Wet op het financieel toezicht, omdat er niet wordt voldaan aan alle wettelijke voorwaarden die daaraan zijn gesteld. Zo zijn bitcoins niet uitgegeven in ruil voor ontvangen geld en is er geen vordering op de uitgever van de bitcoin. Bitcoins kunnen immers alleen worden gemaakt door bitcoins te delven (minen).
In 2016 bepaalde het Hof Arnhem-Leeuwarden verder dat het geen geld is in de zin van de wet, maar een ruilmiddel. Het kan worden gezien als een "zaak met de dagprijs" volgens 7:36 BW of een "vermogensrecht" volgens 7:47 BW. De rechtbank vond dat het handelen in bitcoin overeenkomsten had met de manier waarop dat gebeurt met bijvoorbeeld zilver of goud. Edelmetalen worden als belegging gezien en niet als gangbaar geld of wettig betaalmiddel.
Door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie wordt de bitcoin in fiscale zin wél min of meer als een traditionele valuta erkend, althans voor wat betreft de omzetbelasting. Voor de inkomstenbelasting lijkt het Ministerie van Financiën vooralsnog uit te gaan van een waardering volgens dat van een LETS (Local Exchange and Trade System) ofwel lokaal geldstelsel. Het vervelende van die kwalificatie is alleen dat er in het geval van bitcoin geen LETS-organisatie is en dat de waarde dus ook niet centraal kan worden vastgesteld. De Europese Centrale Bank houdt het erop dat er sprake is van een virtual currency scheme (en dus niet van digitaal of electronisch geld), vanwege het gebrek aan tegenwaarde in echte valuta.
1.5 Hoe kom je aan bitcoins?
Om aan bitcoins te komen, kun je ze proberen te delven. Dat kost een hoop computerrekenkracht, maar hopelijk heb je dan na een héle lange tijd een aantal bitcoins in je wallet. De kans daarop is echter heel erg klein. Als je delvingssoftware in de achtergrond op je laptop zou draaien, zou het je zo maar honderden jaren kunnen kosten voordat je een bitcoin hebt gedolven.
Om fatsoenlijk te kunnen delven heb je dus eigenlijk een computer nodig met zóveel rekenkracht dat de kans op het oplossen van de benodigde cryptografische puzzels binnen handbereik komt. De hoeveelheid hitte die vrij komt bij dat delvingsproces is zo hoog dat sommige mensen inmiddels die warmte proberen te gebruiken om hun huis mee op temperatuur te brengen.
Maar als het kopen van zo’n dure computeropstelling geen optie is, kun je jezelf ook nog aansluiten bij een soort van delvingscollectief (mining pool). Daarbij zetten verschillende mensen hun individuele computers in om gezamelijk bitcoins te delven om vervolgens de gedolven bitcoins naar rato van ingezette rekencapaciteit te verdelen. Het wordt geschat dat maar liefst 80% van alle blokken door dit soort collectieven in China wordt gedolven.
Als delven op welke manier dan ook geen optie is, kun je ze altijd nog gewoon kopen bij een soort bitcoinwisselkantoor (bitcoin exchange). Er zijn er inmiddels een heleboel. Coinbase in the Verenigde Staten is de grootste, maar ook in Nederland en Europa timmeren veel bedrijven inmiddels veel bitcoinhandelsplatformen aan de weg, zoals Coinbase(VS), Litebit(NL), Bitrush(NL), BTCDirect(NL), Satos(NL), Bitcoin.de(DE), Cryptopay(GB) of Spectrocoin(GB).
1.6 Wat zijn bitcoins waard?
Hoeveel je voor een bitcoin krijgt bij verkoop of hoeveel je voor een bitcoin moet betalen bij aankoop hangt af van aan wie je het vraagt. De waarde van een bitcoin wordt namelijk op ieder handelsplatform afzonderlijk bepaald door vraag en aanbod. Omdat de hoeveelheid vraag en aanbod niet op ieder handelsplatform hetzelfde is, is ook de bitcoin niet overal hetzelfde waard. Toch ben ik van mening dat deze waardeverschillen een goede waardebepaling niet in de weg hoeft te staan.
Eén van de makkelijkste manieren is om de dollarwaarde te gebruiken van bijvoorbeeld Coinmarketcap. Deze organisatie geldt als autoriteit op dit gebied en wordt daarom ook als bron aangehaald in (Amerikaanse) overheidsdocumenten, zoals de SEC, de Accountability Office, de House Committee on Small Business en de Amerikaanse belastingdienst. Het handige van Coinmarketcap is dat zij de waarde van de bitcoin bepalen aan de hand van een gewogen gemiddelde van zo’n 400 verschillende bitcoinwisselkantoren.
Omdat Coinmarketcap de waarde van de bitcoin uitdrukt in Amerikaanse dollars, moet de waarde alleen nog worden omgerekend naar euro. Dat kan onder andere aan de hand van de officiële wisselkoerslijst van de Europese Centrale Bank (elke werkdag) of de Belastingdienst (elke eerste van de maand).
Er zijn verder nog een aantal goede alternatieven, zoals Coinbase, BitcoinAverage of WorldCoinIndex. Deze websites gebruiken allemaal een vergelijkbare manier van waardebepaling, namelijk door het nemen van een gewogen of ongewogen gemiddelde van de koersen op verschillende platforms, al dan niet op basis van kwalitatieve criteria.
2. Bitcoins en omzetbelasting
Het is een tijd onduidelijk geweest of er nu wel of geen btw moest worden berekend over de aan- en verkoop van bitcoin. In 2013 stelde de minister van Financiën zich nog op het standpunt dat er gewoon omzetbelasting moest worden berekend over de aan- en verkoop van bitcoins.
Eind 2015 oordeelde het Europese Hof van Justitie echter dat een bitcoin niet moet worden gezien als een goed of dienst, onder meer omdat dat "Bitcoin geen ander nut heeft dan voor het doen van betalingen". Bitcointransacties zijn sindsdien vrijgesteld van omzetbelasting. Ook hoeven er daarom geen facturen te worden uitgereikt en hoeft er ook geen administratie te worden bijgehouden voor de btw. Dat betekent evenwel dat je daarom geen recht hebt op teruggave van btw over gedane investeringen of aankopen.
Echter, dit laatste is alleen het geval voor zover het bitcoinverkopen betreft bínnen de Europese Unie. Je kunt namelijk alsnog btw-voorbelasting terug krijgen naar rato van je bitcoinverkopen búiten de Europese Unie. Als je dus een bitcoindelver bent en alle gedolven bitcoins aan een niet-EU partij verkoopt, mag je vervolgens ook alle betaalde btw over je inkopen en investeringen als voorheffing aftrekken.
Bitcoin heeft hierdoor een status aparte. Het wordt namelijk niet als geld beschouwd, maar is desondanks binnen de EU btw-vrij vanwege het feit dat bitcoin uitsluitend de fúnctie van geld vervult.
3. Bitcoins en loonbelasting
De enige manier waarop bitcoins en loonbelasting elkaar tegenkomen, is als werkgever en werknemer een loon in bitcoin of euro afspreken en besluiten om dat vervolgens voor zover mogelijk in bitcoin uit te betalen. In beide gevallen zal de werkgever zowel de aangifte als de afdracht in euro moeten doen, maar het uitbetalen van het loon kan in principe, mits met wederzijdse instemming uiteraard, gewoon in bitcoin. Dit wordt gezien als loon in natura. Er zijn echter wel een aantal praktische, wettelijke en fiscale beperkingen.
Als de werknemer afspreekt om het loon te ontvangen in bitcoin, kan dat sindskort niet meer onbeperkt. Vanaf 1 januari 2015 is het verplicht dat het loon ter hoogte van het wettelijk minimumloon giraal wordt overgemaakt. Alleen het loon dat uitstijgt boven het wettelijk minimumloon mag op een andere manier worden uitbetaald, bijvoorbeeld in bitcoin. Hoewel deze regeling eigenlijk was bedoeld om schijnconstructies tegen te gaan, heeft het indirect dus ook gevolgen voor een eventuele loon(deel)betaling in bitcoin.
Het kan ook zijn dat het loon zélf in bitcoin is afgesproken. Omdat de koers van de bitcoin nogal heftig op en neer kan gaan, zou het dus kunnen voorkomen dat het afgesproken loon bij een enorme koersval zorgt voor een inkomen dat – in euro – lager is dan het minimumloon. In dat geval kan de werkgever niet volstaan met het lagere bitcoinequivalent, maar zal het (hogere) minimumloon moeten worden betaald en ook daarover loonbelasting moeten worden ingehouden. Bovendien geldt dan nog steeds de bovenstaande antischijnconstructiemaatregel, waardoor in zo’n geval het héle loon giraal in euro moet worden overgemaakt.
Een bijkomend nadeel kan zijn dat de werkgever telkens een nieuwe loonstrook moet overhandigen, zelfs bij een vast loon. Er zal immers telkens een andere hoeveelheid bitcoin worden overgemaakt in verband met de wijzigende wisselkoersen. Normaal gesproken hoeft de werkgever immers geen nieuwe loonstrook te maken, als er geen wijzigingen zijn in de uit te betalen bedragen ten opzichte van de vorige loonstrook. Voor de omrekening van de waarde van bitcoin naar euro geldt overigens het einde van de laatste dag van het aangiftetijdvak als peildatum.
Praktisch gesproken kan het nog een ander vervelend gevolg hebben voor de werknemer. De Europese Hypothekenrichtlijn maakt banken huiverig om loon als onderpand te accepteren, als dat loon niet in euro wordt uitbetaald. De richtlijn verplicht banken namelijk om ook het (toekomstige) valutarisico op waarde te schatten en kunnen op basis daarvan dan ook hypotheekaanvragen afwijzen.
4. Bitcoins en inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting
Het kan verleidelijk zijn om te denken dat het voor de Belastingdienst onmogelijk is om te achterhalen hoeveel bitcoins iemand heeft en dat je daarom makkelijk weg kunt komen met het verzwijgen van bitcoininkomen of –vermogen. Think again.
Zeker als het aantal bitcoinaccepterende bedrijven blijft toenemen is mijn inschatting dat door het toegenomen gebruik van de bitcoin het ook steeds makkelijker zal worden om personen en bedrijven aan bitcoinadressen te koppelen. Maar er zullen ook juridische middelen kunnen worden ingezet om de identiteit achter bitcoinaddressen te achterhalen. In de Verenigde Staten won de Belastingdienst al een zaak waarbij zij vervolgens toegang kreeg tot zo’n 14.000 bitcoinrekeningen om navorderingsaanslagen te kunnen sturen.
In Nederland is dat ook mogelijk. De fiscus kan in principe tot 5 jaar na dato (of in sommige gevallen zelfs tot 12 jaar) nog een navorderingsaanslag sturen. Als door voortschreidende technieken of juridische armslag alsnog kan worden bepaald van wie bepaalde bitcoinadressen zijn (geweest), kan de Belastingdienst navorderen en een vergrijpboete opleggen tot 300% afhankelijk van het soort inkomen.
4.1 Bitcoins and inkomstenbelasting (box 1)
Het is een misvatting dat als je als particulier actief handelt in of delft naar bitcoins dat de winsten (en verliezen) automatisch in box 1 van de inkomstenbelasting thuis horen. Dat is namelijk niet zo. Maar zelfs als dat wel het geval is, dan is er nog niet automatisch sprake van winst uit onderneming. Het kan ook worden belast als resultaat uit overige werkzaamheden zonder recht op allerlei fiscale ondernemersfaciliteiten.
Zodra er géén sprake is van zogenaamd ‘normaal’ vermogensbeheer zal het inkomen uit handelen in of delven naar bitcoins in box 1 moeten worden opgegeven. Als er sprake is van actief handelen of delven, moet er uitzicht zijn op een bron van inkomen. Is dat niet het geval, dan wordt de winst op de bitcoins niet in box 1, maar de waarde ervan in box 3 belast als ‘overig vermogen’ (zie 4.3 Inkomstenbelasting over bitcoins als privévermogen (box 3)).
Als je zelf in je eentje bitcoins delft en bij toeval bitcoins hebt gedolven, wordt dit overigens niet als inkomen gezien mede op basis van de pyramidespel-arresten. Dat heeft te maken met het feit dat – onder normale omstandigheden – het zelfstandig delven naar bitcoins zo’n lage kans op success oplevert, dat het niet kan worden aangemerkt als iets waarmee een voorzienbaar voordeel mee valt te behalen. Ook dan hoort het in box 3 thuis.
Het actief delven binnen een delvingscollectief maakt de kans op succes een stuk groter en winsten voorzienbaar. De gedolven bitcoins zullen dan ten minste worden belast als resultaat uit overige werkzaamheden. Daar staat tegenover dat alle relevante kosten ook mogen worden afgetrokken. Als je voldoet aan de ondernemerschapscriteria wordt het belast als winst uit onderneming en kun je ook gebruik maken van aftrekposten voor ondernemers.
Zodra bitcoins als bron van inkomen kan worden aangemerkt, ontstaat de vraag hoe die dan vervolgens op de balans van de onderneming moeten worden opgenomen, hoe eventuele winsten en verliezen moeten worden verantwoord en hoe die dan vervolgens worden belast.
Aangezien bitcoins geen geld zijn, lijkt het opnemen onder liquide middelen uitgesloten. Toch zijn er sommige boekhoudprogramma’s, zoals Moneybird, die ondersteuning bieden voor bitcointransacties alsof het om vreemde valuta of anderszins liquide middelen gaat. Mijns inziens wringt dat met het feit dat bitcoin voor de wet geen geld is. Het kan echter een snelle oplossing zijn om ten minste koersverschillen makkelijk in te boeken.
In mijn optiek hoort de bitcoin op de balans thuis onder Effecten of anders onder Voorraden (grond- en hulpstoffen). Volgens de in Nederland algemeen aanvaarde boekhoudprincipes (Dutch GAAP of Generally Accepted Accounting Standards) mag er voor deze zaken zowel worden gekozen voor het inboeken van deze zaken voor
[*] de kostprijs of de lagere opbrengstwaarde of
[*] de actuele waarde.
De wet gaat standaard uit van het voorzichtigheidsprincipe, hetgeen eerder voor de eerste optie pleit. Het gevolg is dat uitsluitend gerealiseerde (koers)winsten op bitcoinverkopen in de winst vallen. De waarde kan worden bepaald op basis van de waarde zoals gepubliceerd op bijvoorbeeld Coinmarketcap of Bitcoinaverage en eventueel omgerekend naar euro via de wisselkoerslijst van de ECB of de Belastingdienst.
Het kan handig zijn om in het achterhoofd te houden dat (veel) gedolven, maar verder binnen de onderneming ongebruikte bitcoins naar verloop van tijd kunnen worden aangemerkt als overtollige beleggingen. Het gevolg daarvan zou kunnen zijn dat de waarde van de bitcoins dan op enig moment verhuist van zakelijk naar particulier vermogen. Er moet dan alsnog fiscaal worden afgerekend over de waardeverandering van de bitcoins in box 1, terwijl het bitcoinsaldo vervolgens het jaar erna meetelt voor box 3.
4.2 Bitcoins en vennootschapsbelasting (box 2)
Voor bv-ondernemers wordt de winst simpelweg belast met vennootschapsbelasting en vervolgens met inkomstenbelasting in box 2 bij het uitkeren van de overgebleven winst als dividend.
De waardering en verwerking zijn in principle hetzelfde als bij een IB-ondernemer (zie 4.1 Bitcoins and inkomstenbelasting (box 1)). Het verschil is wel dat door het feit dat de bv een eigen rechtspersoon is en dat er geen ondernemersfaciliteiten op het spel staan er geen probleem is met eventuele herkwalificatie van de aangehouden bitcoins. Deze blijven dus gewoon op de balans van de onderneming staan. Een klein nadeel zou wel kunnen zijn dat de omvang van het tegoed uiteindelijk zichtbaar wordt voor de buitenwereld vanwege de publicatieplicht voor de jaarcijfers.
In dat licht kan het voorzichtigheidshalve handig zijn om te waarderen tegen de kostprijs of de lagere opbrengstwaarde in plaats van de marktwaarde. Gek genoeg is het door een gekke wettelijke samenloop voor de micro-bv met een jaarrekening op commerciële grondslag niet mogelijk om een keuze te maken. Daarvoor is het namelijk verboden beleggingen tegen marktwaarde te waarderen. Overigens is het waarderen van de bitcoins tegen kostprijs of de lagere opbrengstwaarde tevens verplicht als er wordt gewerkt volgens de International Financial Reporting Standards (IFRS).
4.3 Inkomstenbelasting over bitcoins als privévermogen (box 3)
Daytraying in bitcoin als privépersoon verdient nog een speciale vermelding, omdat er vaak onterecht van wordt uitgegaan dat dit in box 1 moet worden opgegeven. Dat is niet zo. Om te handelen in bitcoins is op zich geen speciale kennis vereist vanwege de hoge mate van speculatie. Daghandel in bitcoins wordt daarom gezien als een vorm van (speculatief) beleggen en is het daarmee belast in box 3. "Het hebben van ervaring en deskundigheid op het gebied van optiehandel is niet gelijk te stellen met het hebben van voorkennis.", alsdus de Hoge Raad in een vergelijkbare zaak over daghandel in opties.
De peildatum voor de aangifte van de waarde in box 3 is exact 1 januari van het belastingjaar om 0:00 uur Nederlandse tijd. Het is eventueel te verdedigen om uit te gaan van de slotkoers op de laatste handelsdag vóór deze peildatum (zoals bij effecten). Dat laatste zal alleen niet vaak van toepassing zijn, aangezien de handel in bitcoin wereldwijd is en de handel niet echt gebonden aan tijd. Er zal dus in de meeste gevallen een koers bekend zijn op dit exacte fiscale peilmoment. Als er gebruik wordt gemaakt van buitenlandse websites moet er bovendien goed worden gekeken naar de tijdzone. De koers die gebruikt moet worden is namelijk niet de koers om 0:00 uur in de desbetreffende tijdzone, maar de koers op het moment dat overeenkomt met die van 0:00 uur Nederlandse tijd (Midden-Europese Tijd plus één uur ofwel CET+1).
Conclusie
Alles overziende denk ik dat er voldoende wettelijke en fiscale aanknopingspunten zijn om de bitcoin netjes en volledig op te nemen in de zakelijke administratie. Dat heeft echter ook tot gevolg dat deze nieuwe munt gewoon wordt betrokken in alle relevante belastingen zoals dat ook gebeurt met alle andere zaken. Voor de huis-tuin-en-keukenbelegger zal de klap niet echt hard aankomen, zeker niet nu het nieuwe kabinet heeft besloten om de vrijstelling in box 3 te verhogen en het fictieve rendement te verlagen. Maar ook voor de ondernemende delver of belegger zal het allemaal niet zo'n vaart lopen als er alleen hoeft te worden afgerekend over daadwerkelijk gerealiseerde koerswinsten.
The goal of a resonance cascade is to plant the seeds of growth rather than yearning. If you think pseudo-profound bullshit quotes are inspirational, you're, well, kinda dumb. https://goo.gl/fZf4oe
We hebben cookies geplaatst op je toestel om deze website voor jou beter te kunnen maken. Je kunt de cookie instellingen aanpassen, anders gaan we er van uit dat het goed is om verder te gaan.
prinsrachid
prinsrachid
Het is bitcoin wat de klok slaat. Dertig procent erbij, twintig procent eraf. In één week. Of zelfs één dag. Mensen die er in belegd hebben moeten over een stevige hand en een sterke maag beschikken. De koersontwikkeling van de meeste cryptovaluta voelden het afgelopen jaar als een dolle achtbaanrit. En de hoeveel aandacht besteed aan het onderwerp in de media lijkt de bitcoin definitief gemeengoed te hebben gemaakt.
Het gevolg is wel dat er begrijperlijkwijs ook steeds meer praktische vragen over cryptovaluta opkomen, met name als het gaat om de fiscale, jurdische en administratieve kant ervan. Soms kan de indruk ontstaan dat deze crypto currencies zó nieuw en bijzonder zijn dat het onmogelijk is om er goed mee om te gaan als het op boekhouden en belasting betalen aankomt. Ik denk dat veel mensen zich op dit punt graag van de domme (laten) houden, omdat ze in de veronderstelling verkeren dat de astronomische koersstijgingen wel eens voor een onbetaalbare belastingaanslag kan gaan zorgen. Maar is dat eigenlijk wel zo?
1. Bitcoins
Om een antwoord op die vraag te vinden, zal ik eerst uitgebreid ingaan op zoveel mogelijk aspecten van de bitcoin zelf. Hoe werkt een bitcoin en wat is het eigenlijk? Hoe (ver)koop je bitcoins vervolgens? En hoe bepaal je de waarde ervan? Op basis van de antwoorden op al die vragen kan mijns inziens een vrije goede inschatting worden gemaakt hoe je vervolgens deze munt moet behandelen – en tegen welke wettelijke en fiscale beperkingen je aan kunt lopen. En die kennis is weer van belang voor het bepalen hoe je met de bitcoin om moet gaan met betrekking tot de inkomenstenbelasting, omzetbelasting, loonbelasting en vennootschapsbelasting.
1.1 Wat is bitcoin?
Bitcoin draait op zogenaamde blokketentechnolgie. Een blokketen (blockchain) is eigenlijk niets meer dan een grootboek (ledger) waarin iedereen alle transacties noteert. Dat grootboek is niet opgeslagen op één centrale plaats, maar in duplicaat bij gebruikers zelf. Omdat er geen centrale opslag of controle is op de juistheid van de blokketen, wordt er binnen het systeem vanuit gegaan dat de blokketen correct is, als het bij nagenoeg iedereen hetzelfde is.
Iedere gebruiker kan een nieuwe transactie toevoegen. Deze transactie wordt vervolgens meegedeeld (broadcasted) aan andere gebruikers, die de transactie controleren. Als er voldoende gebruikers zijn die de transactie hebben gevalideerd, wordt deze genoteerd in een nieuw blok (block) dat wordt vastgeklikt aan de blokketen. Als dat is gebeurd, wordt de blokketen bij alle gebruikers bijgewerkt. Het grootboek is daarna bij iedereen gesynchroniseerd. Transacties die eenmaal in het grootboek zijn opgenomen kunnen niet meer worden veranderd. Zo kan men er dus zeker van zij dat alleen de daadwerkelijke eigenaar van de bitcoins deze kan overboeken.
Het toevoegen van nieuwe blokken met transacties aan de blokketen heet delven (mining). Tijdens dat proces van delven worden nieuwe transacties gecontroleerd op juistheid. Zo wordt verkomen dat dezelfde bitcoins twee keer worden uitgegeven of dat er bitcoins worden overgeschreven die niet bestaan. Het delven gebeurt door met vrij geavanceerde computers een moeilijk cryptografische puzzels op te lossen. Degene die de puzzel oplost krijgt als beloning een aantal bitcoins en een vergoeding voor alle transacties binnen het blok.
Overigens is dit ook meteen een op termijn mogelijk zwak punt van de blokketentechnologie. De blokketen moet immers op steeds meer apparaten worden bijgehouden, geverifiëerd en gesynchroniseerd. En omdat het aantal transacties alleen maar toeneemt, wordt de omvang van de blokketen op ieder apparaat ook steeds groter. De schaalbaarheid op de lange termijn kan dus nog een probleem worden.
1.2 Hoe gebruik je bitcoins?
Om bitcoins te kunnen ontvangen en uitgeven heb je een bitcoinportemonnee (bitcoin wallet) nodig. Als je de bitcoinportemonnee opent gaat deze alle transacties downloaden via andere bezitters van een bitcoincoinportemonnee. Dat zijn inmiddels zoveel transacties, dat het soms dagen duurt voordat alles op je eigen computer staat. Het is aan te raden om een kopie te maken van het portemonneebestand (wallet.dat). Als je die namelijk kwijt raakt, ben je ook je toegang tot de bitcoins kwijt.
Je kunt de wallet ook beschermen met een wachtwoord. Maar ook hier geldt dat je het niet moet vergeten. Het wachtwoord is namelijk normaal gesproken niet meer te resetten in het geval je het bent vergeten. Al zijn er tegenwoordig ook weer websites die zich toeleggen op het kraken van je bitcoinwachtwoord. Het is natuurlijk de vraag in hoeverre je de dát moet willen.
Het is mogelijk om een portemonnee te nemen waarbij de bitcoins of de blokketengegevens bij een derde partij (in de cloud) worden bijgehouden in plaats. Het nadeel hiervan is dat je erop moet vertrouwen dat het bedrijf je bitcoins goed zal beheren. Dat dat niet altijd het geval is bleek wel toen in 2013 het Mt Gox failliet ging.
Om vervolgens bitcoins te kunnen betalen heb je een zogenaamd bitcoinadres (bitcoin address) nodig. Deze kun je zelf aanmaken in je wallet. Een bitcoinadress bestaat uit 26 tot 35 cijfers en letters (bijvoorbeeld 1BvBMSEYstVetqTFn5Au4m4GXg7xJaNVN3). Een beetje vergelijkbaar met een IBAN, dat tegenwoordig uit 16 tot 34 cijfers en letters bestaat (bijvoorbeeld LC14BOSL123456789012345678901234). In dat opzicht lijkt de bitcoinportemonnee een beetje op een bankrekening. Net als bij IBAN zit er bij de bitcoinsoftware een interne controle op de juistheid van elk ingetypte bitcoinadres, maar dan beter. De kans dat je per ongeluk een verkeerd bitcoinadres intypt zou 1 op 4.290.000.000 moeten zijn.
1.3 Is bitcoin anoniem?
Er wordt vaak gedacht dat Bitcoins of cryptovaluta anoniem zijn, maar in feite zijn de bitcoinadressen van de bitcoin wallets zelfs minder anoniem dan een e-mailadres of een bankrekeningnummer. Een e-mailadres is meestal niet direct aan een specifiek persoon te gekoppeld, maar zodra een e-mailadres vaker gebruikt wordt, wordt het veelal ook steeds duidelijker wie er bij dat e-mailadres hoort.
Bovendien zijn alle bitcoinadressen én transacties tot aan het hele begin van de blokketen toegankelijk en doorzoekbaar voor iedereen. Als je dus ooit een spelletje in de Steam Store of een pizzaatje bij Thuisbezorgd hebt besteld met bitcoins, heb je eigenlijk al een aantal broodkruimels laten vallen.
Om je anonimiteit enigszins te waarborgen wordt aangeraden om voor iedere transactie een nieuw bitcoinadres aan te maken. Als iemand immers een bitcoinadres weet, kan die persoon via het openbare grootboek immers alle transacties inzien die op dat adres zijn uitgevoerd. Als je een nieuw adres aanmaakt voor een nieuwe transactie, zal alleen díe transactie met dat adres zichtbaar zijn.
Bitcoinadressen zou je dus misschien meer kunnen vergelijken met de serienummers op bankbiljetten. Het verschil is alleen dat bij transacties met bankbiljetten gewoonlijk niet wordt bijgehouden welk biljet met welk serienummer bij elke transactie van hand tot hand is gegaan. Papiergeld is dus feitelijk anoniemer.
Maar zelfs als je er zelf alles aan doet om anoniem te blijven, kunnen anderen door hun (betaal)gedrag alsnog je identiteit verraden. Bij elke transactie zijn immers altijd minimaal twee partijen betrokken en de mate van anonimiteit daarvan hangt af van de zwakste schakel. Via vrij eenvoudige analyse van alle transacties (die immers openbaar zijn) hebben onderzoekers al aanzienlijke stukken van het bitcoinnetwerk weten te deanonimiseren. Je kunt er dus eigenlijk niet zonder meer vanuit gaan dat je niet te traceren bent door gebruik te maken van het bitcoinnetwerk.
1.4 Is bitcoin geld?
Over de vraag of bitcoin geld is zijn de meningen verdeeld, maar juridisch en fiscaal lijkt het antwoord vooralsnog: nee. Zo is er geen fysieke munt die je kunt vasthouden. Het is eigenlijk niets meer dan een stukje software. Is het dan misschien digitaal geld?
Juridisch wordt bitcoin In Nederland niet gezien als geld in de zin van de Wet op het financieel toezicht, omdat er niet wordt voldaan aan alle wettelijke voorwaarden die daaraan zijn gesteld. Zo zijn bitcoins niet uitgegeven in ruil voor ontvangen geld en is er geen vordering op de uitgever van de bitcoin. Bitcoins kunnen immers alleen worden gemaakt door bitcoins te delven (minen).
In 2016 bepaalde het Hof Arnhem-Leeuwarden verder dat het geen geld is in de zin van de wet, maar een ruilmiddel. Het kan worden gezien als een "zaak met de dagprijs" volgens 7:36 BW of een "vermogensrecht" volgens 7:47 BW. De rechtbank vond dat het handelen in bitcoin overeenkomsten had met de manier waarop dat gebeurt met bijvoorbeeld zilver of goud. Edelmetalen worden als belegging gezien en niet als gangbaar geld of wettig betaalmiddel.
Door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie wordt de bitcoin in fiscale zin wél min of meer als een traditionele valuta erkend, althans voor wat betreft de omzetbelasting. Voor de inkomstenbelasting lijkt het Ministerie van Financiën vooralsnog uit te gaan van een waardering volgens dat van een LETS (Local Exchange and Trade System) ofwel lokaal geldstelsel. Het vervelende van die kwalificatie is alleen dat er in het geval van bitcoin geen LETS-organisatie is en dat de waarde dus ook niet centraal kan worden vastgesteld. De Europese Centrale Bank houdt het erop dat er sprake is van een virtual currency scheme (en dus niet van digitaal of electronisch geld), vanwege het gebrek aan tegenwaarde in echte valuta.
1.5 Hoe kom je aan bitcoins?
Om aan bitcoins te komen, kun je ze proberen te delven. Dat kost een hoop computerrekenkracht, maar hopelijk heb je dan na een héle lange tijd een aantal bitcoins in je wallet. De kans daarop is echter heel erg klein. Als je delvingssoftware in de achtergrond op je laptop zou draaien, zou het je zo maar honderden jaren kunnen kosten voordat je een bitcoin hebt gedolven.
Om fatsoenlijk te kunnen delven heb je dus eigenlijk een computer nodig met zóveel rekenkracht dat de kans op het oplossen van de benodigde cryptografische puzzels binnen handbereik komt. De hoeveelheid hitte die vrij komt bij dat delvingsproces is zo hoog dat sommige mensen inmiddels die warmte proberen te gebruiken om hun huis mee op temperatuur te brengen.
Maar als het kopen van zo’n dure computeropstelling geen optie is, kun je jezelf ook nog aansluiten bij een soort van delvingscollectief (mining pool). Daarbij zetten verschillende mensen hun individuele computers in om gezamelijk bitcoins te delven om vervolgens de gedolven bitcoins naar rato van ingezette rekencapaciteit te verdelen. Het wordt geschat dat maar liefst 80% van alle blokken door dit soort collectieven in China wordt gedolven.
Als delven op welke manier dan ook geen optie is, kun je ze altijd nog gewoon kopen bij een soort bitcoinwisselkantoor (bitcoin exchange). Er zijn er inmiddels een heleboel. Coinbase in the Verenigde Staten is de grootste, maar ook in Nederland en Europa timmeren veel bedrijven inmiddels veel bitcoinhandelsplatformen aan de weg, zoals Coinbase (VS), Litebit (NL), Bitrush (NL), BTCDirect (NL), Satos (NL), Bitcoin.de (DE), Cryptopay (GB) of Spectrocoin (GB).
1.6 Wat zijn bitcoins waard?
Hoeveel je voor een bitcoin krijgt bij verkoop of hoeveel je voor een bitcoin moet betalen bij aankoop hangt af van aan wie je het vraagt. De waarde van een bitcoin wordt namelijk op ieder handelsplatform afzonderlijk bepaald door vraag en aanbod. Omdat de hoeveelheid vraag en aanbod niet op ieder handelsplatform hetzelfde is, is ook de bitcoin niet overal hetzelfde waard. Toch ben ik van mening dat deze waardeverschillen een goede waardebepaling niet in de weg hoeft te staan.
Eén van de makkelijkste manieren is om de dollarwaarde te gebruiken van bijvoorbeeld Coinmarketcap. Deze organisatie geldt als autoriteit op dit gebied en wordt daarom ook als bron aangehaald in (Amerikaanse) overheidsdocumenten, zoals de SEC, de Accountability Office, de House Committee on Small Business en de Amerikaanse belastingdienst. Het handige van Coinmarketcap is dat zij de waarde van de bitcoin bepalen aan de hand van een gewogen gemiddelde van zo’n 400 verschillende bitcoinwisselkantoren.
Omdat Coinmarketcap de waarde van de bitcoin uitdrukt in Amerikaanse dollars, moet de waarde alleen nog worden omgerekend naar euro. Dat kan onder andere aan de hand van de officiële wisselkoerslijst van de Europese Centrale Bank (elke werkdag) of de Belastingdienst (elke eerste van de maand).
Er zijn verder nog een aantal goede alternatieven, zoals Coinbase, BitcoinAverage of WorldCoinIndex. Deze websites gebruiken allemaal een vergelijkbare manier van waardebepaling, namelijk door het nemen van een gewogen of ongewogen gemiddelde van de koersen op verschillende platforms, al dan niet op basis van kwalitatieve criteria.
2. Bitcoins en omzetbelasting
Het is een tijd onduidelijk geweest of er nu wel of geen btw moest worden berekend over de aan- en verkoop van bitcoin. In 2013 stelde de minister van Financiën zich nog op het standpunt dat er gewoon omzetbelasting moest worden berekend over de aan- en verkoop van bitcoins.
Eind 2015 oordeelde het Europese Hof van Justitie echter dat een bitcoin niet moet worden gezien als een goed of dienst, onder meer omdat dat "Bitcoin geen ander nut heeft dan voor het doen van betalingen". Bitcointransacties zijn sindsdien vrijgesteld van omzetbelasting. Ook hoeven er daarom geen facturen te worden uitgereikt en hoeft er ook geen administratie te worden bijgehouden voor de btw. Dat betekent evenwel dat je daarom geen recht hebt op teruggave van btw over gedane investeringen of aankopen.
Echter, dit laatste is alleen het geval voor zover het bitcoinverkopen betreft bínnen de Europese Unie. Je kunt namelijk alsnog btw-voorbelasting terug krijgen naar rato van je bitcoinverkopen búiten de Europese Unie. Als je dus een bitcoindelver bent en alle gedolven bitcoins aan een niet-EU partij verkoopt, mag je vervolgens ook alle betaalde btw over je inkopen en investeringen als voorheffing aftrekken.
Bitcoin heeft hierdoor een status aparte. Het wordt namelijk niet als geld beschouwd, maar is desondanks binnen de EU btw-vrij vanwege het feit dat bitcoin uitsluitend de fúnctie van geld vervult.
3. Bitcoins en loonbelasting
De enige manier waarop bitcoins en loonbelasting elkaar tegenkomen, is als werkgever en werknemer een loon in bitcoin of euro afspreken en besluiten om dat vervolgens voor zover mogelijk in bitcoin uit te betalen. In beide gevallen zal de werkgever zowel de aangifte als de afdracht in euro moeten doen, maar het uitbetalen van het loon kan in principe, mits met wederzijdse instemming uiteraard, gewoon in bitcoin. Dit wordt gezien als loon in natura. Er zijn echter wel een aantal praktische, wettelijke en fiscale beperkingen.
Als de werknemer afspreekt om het loon te ontvangen in bitcoin, kan dat sindskort niet meer onbeperkt. Vanaf 1 januari 2015 is het verplicht dat het loon ter hoogte van het wettelijk minimumloon giraal wordt overgemaakt. Alleen het loon dat uitstijgt boven het wettelijk minimumloon mag op een andere manier worden uitbetaald, bijvoorbeeld in bitcoin. Hoewel deze regeling eigenlijk was bedoeld om schijnconstructies tegen te gaan, heeft het indirect dus ook gevolgen voor een eventuele loon(deel)betaling in bitcoin.
Het kan ook zijn dat het loon zélf in bitcoin is afgesproken. Omdat de koers van de bitcoin nogal heftig op en neer kan gaan, zou het dus kunnen voorkomen dat het afgesproken loon bij een enorme koersval zorgt voor een inkomen dat – in euro – lager is dan het minimumloon. In dat geval kan de werkgever niet volstaan met het lagere bitcoinequivalent, maar zal het (hogere) minimumloon moeten worden betaald en ook daarover loonbelasting moeten worden ingehouden. Bovendien geldt dan nog steeds de bovenstaande antischijnconstructiemaatregel, waardoor in zo’n geval het héle loon giraal in euro moet worden overgemaakt.
Een bijkomend nadeel kan zijn dat de werkgever telkens een nieuwe loonstrook moet overhandigen, zelfs bij een vast loon. Er zal immers telkens een andere hoeveelheid bitcoin worden overgemaakt in verband met de wijzigende wisselkoersen. Normaal gesproken hoeft de werkgever immers geen nieuwe loonstrook te maken, als er geen wijzigingen zijn in de uit te betalen bedragen ten opzichte van de vorige loonstrook. Voor de omrekening van de waarde van bitcoin naar euro geldt overigens het einde van de laatste dag van het aangiftetijdvak als peildatum.
Praktisch gesproken kan het nog een ander vervelend gevolg hebben voor de werknemer. De Europese Hypothekenrichtlijn maakt banken huiverig om loon als onderpand te accepteren, als dat loon niet in euro wordt uitbetaald. De richtlijn verplicht banken namelijk om ook het (toekomstige) valutarisico op waarde te schatten en kunnen op basis daarvan dan ook hypotheekaanvragen afwijzen.
4. Bitcoins en inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting
Het kan verleidelijk zijn om te denken dat het voor de Belastingdienst onmogelijk is om te achterhalen hoeveel bitcoins iemand heeft en dat je daarom makkelijk weg kunt komen met het verzwijgen van bitcoininkomen of –vermogen. Think again.
Zeker als het aantal bitcoinaccepterende bedrijven blijft toenemen is mijn inschatting dat door het toegenomen gebruik van de bitcoin het ook steeds makkelijker zal worden om personen en bedrijven aan bitcoinadressen te koppelen. Maar er zullen ook juridische middelen kunnen worden ingezet om de identiteit achter bitcoinaddressen te achterhalen. In de Verenigde Staten won de Belastingdienst al een zaak waarbij zij vervolgens toegang kreeg tot zo’n 14.000 bitcoinrekeningen om navorderingsaanslagen te kunnen sturen.
In Nederland is dat ook mogelijk. De fiscus kan in principe tot 5 jaar na dato (of in sommige gevallen zelfs tot 12 jaar) nog een navorderingsaanslag sturen. Als door voortschreidende technieken of juridische armslag alsnog kan worden bepaald van wie bepaalde bitcoinadressen zijn (geweest), kan de Belastingdienst navorderen en een vergrijpboete opleggen tot 300% afhankelijk van het soort inkomen.
4.1 Bitcoins and inkomstenbelasting (box 1)
Het is een misvatting dat als je als particulier actief handelt in of delft naar bitcoins dat de winsten (en verliezen) automatisch in box 1 van de inkomstenbelasting thuis horen. Dat is namelijk niet zo. Maar zelfs als dat wel het geval is, dan is er nog niet automatisch sprake van winst uit onderneming. Het kan ook worden belast als resultaat uit overige werkzaamheden zonder recht op allerlei fiscale ondernemersfaciliteiten.
Zodra er géén sprake is van zogenaamd ‘normaal’ vermogensbeheer zal het inkomen uit handelen in of delven naar bitcoins in box 1 moeten worden opgegeven. Als er sprake is van actief handelen of delven, moet er uitzicht zijn op een bron van inkomen. Is dat niet het geval, dan wordt de winst op de bitcoins niet in box 1, maar de waarde ervan in box 3 belast als ‘overig vermogen’ (zie 4.3 Inkomstenbelasting over bitcoins als privévermogen (box 3)).
Als je zelf in je eentje bitcoins delft en bij toeval bitcoins hebt gedolven, wordt dit overigens niet als inkomen gezien mede op basis van de pyramidespel-arresten. Dat heeft te maken met het feit dat – onder normale omstandigheden – het zelfstandig delven naar bitcoins zo’n lage kans op success oplevert, dat het niet kan worden aangemerkt als iets waarmee een voorzienbaar voordeel mee valt te behalen. Ook dan hoort het in box 3 thuis.
Het actief delven binnen een delvingscollectief maakt de kans op succes een stuk groter en winsten voorzienbaar. De gedolven bitcoins zullen dan ten minste worden belast als resultaat uit overige werkzaamheden. Daar staat tegenover dat alle relevante kosten ook mogen worden afgetrokken. Als je voldoet aan de ondernemerschapscriteria wordt het belast als winst uit onderneming en kun je ook gebruik maken van aftrekposten voor ondernemers.
Zodra bitcoins als bron van inkomen kan worden aangemerkt, ontstaat de vraag hoe die dan vervolgens op de balans van de onderneming moeten worden opgenomen, hoe eventuele winsten en verliezen moeten worden verantwoord en hoe die dan vervolgens worden belast.
Aangezien bitcoins geen geld zijn, lijkt het opnemen onder liquide middelen uitgesloten. Toch zijn er sommige boekhoudprogramma’s, zoals Moneybird, die ondersteuning bieden voor bitcointransacties alsof het om vreemde valuta of anderszins liquide middelen gaat. Mijns inziens wringt dat met het feit dat bitcoin voor de wet geen geld is. Het kan echter een snelle oplossing zijn om ten minste koersverschillen makkelijk in te boeken.
In mijn optiek hoort de bitcoin op de balans thuis onder Effecten of anders onder Voorraden (grond- en hulpstoffen). Volgens de in Nederland algemeen aanvaarde boekhoudprincipes (Dutch GAAP of Generally Accepted Accounting Standards) mag er voor deze zaken zowel worden gekozen voor het inboeken van deze zaken voor
[*] de kostprijs of de lagere opbrengstwaarde of
[*] de actuele waarde.
De wet gaat standaard uit van het voorzichtigheidsprincipe, hetgeen eerder voor de eerste optie pleit. Het gevolg is dat uitsluitend gerealiseerde (koers)winsten op bitcoinverkopen in de winst vallen. De waarde kan worden bepaald op basis van de waarde zoals gepubliceerd op bijvoorbeeld Coinmarketcap of Bitcoinaverage en eventueel omgerekend naar euro via de wisselkoerslijst van de ECB of de Belastingdienst.
Het kan handig zijn om in het achterhoofd te houden dat (veel) gedolven, maar verder binnen de onderneming ongebruikte bitcoins naar verloop van tijd kunnen worden aangemerkt als overtollige beleggingen. Het gevolg daarvan zou kunnen zijn dat de waarde van de bitcoins dan op enig moment verhuist van zakelijk naar particulier vermogen. Er moet dan alsnog fiscaal worden afgerekend over de waardeverandering van de bitcoins in box 1, terwijl het bitcoinsaldo vervolgens het jaar erna meetelt voor box 3.
4.2 Bitcoins en vennootschapsbelasting (box 2)
Voor bv-ondernemers wordt de winst simpelweg belast met vennootschapsbelasting en vervolgens met inkomstenbelasting in box 2 bij het uitkeren van de overgebleven winst als dividend.
De waardering en verwerking zijn in principle hetzelfde als bij een IB-ondernemer (zie 4.1 Bitcoins and inkomstenbelasting (box 1)). Het verschil is wel dat door het feit dat de bv een eigen rechtspersoon is en dat er geen ondernemersfaciliteiten op het spel staan er geen probleem is met eventuele herkwalificatie van de aangehouden bitcoins. Deze blijven dus gewoon op de balans van de onderneming staan. Een klein nadeel zou wel kunnen zijn dat de omvang van het tegoed uiteindelijk zichtbaar wordt voor de buitenwereld vanwege de publicatieplicht voor de jaarcijfers.
In dat licht kan het voorzichtigheidshalve handig zijn om te waarderen tegen de kostprijs of de lagere opbrengstwaarde in plaats van de marktwaarde. Gek genoeg is het door een gekke wettelijke samenloop voor de micro-bv met een jaarrekening op commerciële grondslag niet mogelijk om een keuze te maken. Daarvoor is het namelijk verboden beleggingen tegen marktwaarde te waarderen. Overigens is het waarderen van de bitcoins tegen kostprijs of de lagere opbrengstwaarde tevens verplicht als er wordt gewerkt volgens de International Financial Reporting Standards (IFRS).
4.3 Inkomstenbelasting over bitcoins als privévermogen (box 3)
Als er sprake is van een privé bitcoinportemonnee, dan zal deze in box 3 moeten worden opgegeven. Dit is in lijn met een zelfde besluit van de Amerikaanse fiscus in 2014. De Nederlandse fiscus belast de waarde als ‘overige bezittingen’. De waarde kan ook hier worden bepaald op basis van de waarde op Coinmarketcap of Bitcoinaverage met omrekening via de wisselkoerslijst van de ECB of Belastingdienst.
Daytraying in bitcoin als privépersoon verdient nog een speciale vermelding, omdat er vaak onterecht van wordt uitgegaan dat dit in box 1 moet worden opgegeven. Dat is niet zo. Om te handelen in bitcoins is op zich geen speciale kennis vereist vanwege de hoge mate van speculatie. Daghandel in bitcoins wordt daarom gezien als een vorm van (speculatief) beleggen en is het daarmee belast in box 3. "Het hebben van ervaring en deskundigheid op het gebied van optiehandel is niet gelijk te stellen met het hebben van voorkennis.", alsdus de Hoge Raad in een vergelijkbare zaak over daghandel in opties.
De peildatum voor de aangifte van de waarde in box 3 is exact 1 januari van het belastingjaar om 0:00 uur Nederlandse tijd. Het is eventueel te verdedigen om uit te gaan van de slotkoers op de laatste handelsdag vóór deze peildatum (zoals bij effecten). Dat laatste zal alleen niet vaak van toepassing zijn, aangezien de handel in bitcoin wereldwijd is en de handel niet echt gebonden aan tijd. Er zal dus in de meeste gevallen een koers bekend zijn op dit exacte fiscale peilmoment. Als er gebruik wordt gemaakt van buitenlandse websites moet er bovendien goed worden gekeken naar de tijdzone. De koers die gebruikt moet worden is namelijk niet de koers om 0:00 uur in de desbetreffende tijdzone, maar de koers op het moment dat overeenkomt met die van 0:00 uur Nederlandse tijd (Midden-Europese Tijd plus één uur ofwel CET+1).
Conclusie
Alles overziende denk ik dat er voldoende wettelijke en fiscale aanknopingspunten zijn om de bitcoin netjes en volledig op te nemen in de zakelijke administratie. Dat heeft echter ook tot gevolg dat deze nieuwe munt gewoon wordt betrokken in alle relevante belastingen zoals dat ook gebeurt met alle andere zaken. Voor de huis-tuin-en-keukenbelegger zal de klap niet echt hard aankomen, zeker niet nu het nieuwe kabinet heeft besloten om de vrijstelling in box 3 te verhogen en het fictieve rendement te verlagen. Maar ook voor de ondernemende delver of belegger zal het allemaal niet zo'n vaart lopen als er alleen hoeft te worden afgerekend over daadwerkelijk gerealiseerde koerswinsten.
The goal of a resonance cascade is to plant the seeds of growth rather than yearning. If you think pseudo-profound bullshit quotes are inspirational, you're, well, kinda dumb. https://goo.gl/fZf4oe
Link naar reactie
Aanbevolen berichten
124 antwoorden op deze vraag